Lidokaina - działanie, zastosowanie, skutki uboczne

Lidokaina jest środkiem miejscowo znieczulającym o budowie amidowej, znanym doskonale w chirurgii, urologii, ortopedii, ginekologii czy rozmaitych procedurach diagnostycznych. Na czym polega działanie lidokainy? Jakie jest jej dawkowanie i skutki uboczne?

Spis treści

1. Działanie lidokainy
2. Wskazania do stosowania lidokainy
3. Przeciwwskazania do stosowania lidokainy
4. Dostępne preparaty
5. Dawkowanie lidokainy
6. Działania niepożądane lidokainy
7. Interakcje z innymi produktami leczniczymi
8. Wpływ na ciążę i laktację
9. Wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn
10. Przechowywanie lidokainy

Działanie lidokainy

Hamuje przewodzenie bodźców we włóknach nerwowych blokując kanały sodowe błon komórek nerwowych. Środki znieczulające o działaniu powierzchniowym z lidokainą dyfundują przez nabłonek śluzówki i docierają do receptorów bólu położonych w błonie podśluzowej.

Powodują miejscowe wyłączenie odczuwania bólu na śluzówce (np. jamy ustnej), powierzchni ran i skórze. Lidokaina hamuje także aktywność bioelektryczną w zdepolaryzowanym mięśniu serca, wykazując właściwości przeciwarytmiczne.

Wskazania do stosowania lidokainy

Najważniejsze zastosowanie to znieczulenia regionalne:

• nasiękowe,
• blokady nerwów, pni nerwowych i splotów nerwowych,
• podpajęczynówkowe,
• zewnątrzoponowe.

Z uwagi na swoje właściwości przeciwarytmiczne, lidokainę podaje się także w komorowych zaburzeniach rytmu serca (przedwczesne skurcze komorowe, częstoskurcz komorowy), zwłaszcza w przebiegu ostrego zawału mięśnia sercowego lub po przedawkowaniu glikozydów nasercowych.

Przeciwwskazania do stosowania lidokainy

Nadwrażliwość na amidowe środki znieczulenia miejscowego.

Dostępne preparaty

Lidokaina dostępna jest w postaci roztworu do wstrzykiwań, ale również w postaci żelu i aerozolu.

Dawkowanie lidokainy

Produkt do wstrzykiwań można stosować dożylnie, nasiękowo, podpajęczynówkowo i zewnątrzoponowo. Lidokainę, podobnie jak inne środki miejscowo znieczulające, należy podawać powoli, po uprzednim wykonaniu próby aspiracji, co pozwala uniknąć niezamierzonego podania donaczyniowego.

Znieczulenie za pomocą lidokainy może być wykonywane wyłącznie przez lekarzy dobrze znających technikę znieczuleń oraz przeszkolonych w diagnostyce i leczeniu następstw przedawkowania lidokainy.

Działania niepożądane lidokainy

Działania niepożądane lidokainy są zazwyczaj rezultatem nadmiernego stężenia w płynach ustrojowych w wyniku zastosowania zbyt dużej dawki lub niewłaściwej techniki wstrzykiwania.

Bardzo rzadko występują:

• reakcje nadwrażliwości (zwykle zmiany skórne, obrzęki),
• brak czucia,
• zaburzenia czynności ruchowych
• lub porażenia.

Z nieznaną częstością odnotowywano:

• metaliczny posmak w ustach,
• uczucie oszołomienia,
• pobudzenie,
• niepokój,
• drżenia mięśniowe,
• senność,
• zaburzenia świadomości,
• bradykardię,
• niedociśnienie
• i problemy z oddychaniem.

Lidokaina podawana miejscowo może powodować reakcje alergiczne, a po wchłonięciu – również reakcje ogólnoustrojowe.

Interakcje z innymi produktami leczniczymi

Cymetydyna, leki beta-adrenolityczne, norepinefryna, anestetyki wziewne hamują metabolizm lidokainy poprzez zmniejszenie przepływu wątrobowego, prowadząc do zwiększenia stężenia leku w surowicy.

Barbiturany, ryfampicyna, fenytoina przyspieszają metabolizm lidokainy poprzez aktywacje enzymów mikrosomalnych wątroby.

Lidokaina nasila działanie leków zwiotczających mięśnie poprzecznie prążkowane. Równoczesne, uzasadnione terapeutycznie stosowanie lidokainy z innymi lekami przeciwarytmicznymi może nasilać jej niepożądane działania.

Wpływ na ciążę i laktację

Badania przeprowadzone na zwierzętach nie wykazały teratogennego działania lidokainy. Nie przeprowadzono jednak dostatecznie dużych, dobrze kontrolowanych badań u ciężarnych kobiet.

Ponieważ lidokaina przenika do mleka, stosowanie u kobiet karmiących piersią wymaga zachowania ostrożności.

Wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn

Wpływ lidokainy na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn zależy od rodzaju przeprowadzanego zabiegu i ilości zastosowanej lidokainy.

Po znieczuleniu lidokainą pacjent nie powinien prowadzić i obsługiwać pojazdów i maszyn przez co najmniej 24 godziny po zakończeniu zabiegu.

Przechowywanie lidokainy

Lek należy przechowywać zgodnie z zaleceniami producenta, należy go chronić od światła i nie wolno zamrażać.