Leki recepturowe to leki robione w aptece

Mogłoby się wydawać, że leki recepturowe wykonywane przez farmaceutów w aptekach to już historia. Tymczasem ich rola w lecznictwie nadal jest nieoceniona. Czym różni się lek robiony w aptece od leku gotowego?

Spis treści

1. Leki recepturowe: zapomniane, a bezcenne
2. Jak się robi leki recepturowe?

Kiedy lekarz przepisuje leki recepturowe, czyli leki robione w aptece? Są takie schorzenia, dla których znalezienie gotowego leku jest niemożliwe. Wtedy lekarz może zlecić farmaceucie wykonanie leku recepturowego, dopasowanego indywidualnie do pacjenta i jego dolegliwości. Choć przepisuje się je coraz rzadziej, to ich rola w lecznictwie jest istotna.

Leki recepturowe: zapomniane, a bezcenne

Pomimo bardzo dynamicznego rozwoju przemysłu farmaceutycznego nadal istnieją leki, które są niedostępne jako gotowa forma wytwarzana przemysłowo, a ich zastosowanie w lecznictwie jest nieodzowne i szerokie. Receptura apteczna jest wtedy jedyną szansą na terapię. Przykładami takich preparatów są m.in. unguenta cum Cignolini (podstawowe maści w leczeniu łuszczycy), Unguentum Wilkinsoni, roztwory soli bromkowych, Płukanka Parmy czy maści salicylowe. Nawet 1-procentowy azotan srebra, którym zakraplane są oczy noworodków tuż po urodzeniu (tzw. zabieg Credégo), jest wykonywany w pracowni apteki szpitalnej, ponieważ z powodu jego małej trwałości produkcja przemysłowa jest prawie niemożliwa.Leki recepturowe dają możliwość dostosowania przez lekarza składu preparatu lub stężenia substancji czynnej do indywidualnych potrzeb pacjenta – jego wieku, płci czy nasilenia stanu chorobowego. Często są one jedynym sposobem na podjęcie leczenia np. noworodków z wadami serca. Wykonywane w aptekach proszki ze spironolem czy spironolaktonem przygotowywane są w takich sytuacjach indywidualnie dla każdego dziecka w dawkach, jakie nie występują w formach wytwarzanych przemysłowo. Receptura apteczna pozwala również na wytwarzanie leków pozbawionych jakichkolwiek konserwantów, co ma istotne znaczenie w kontekście mnożących się w ostatnich latach przypadków alergii. Począwszy od kropli ocznych, przez maści i kremy, a skończywszy na syropach – ilość substancji pomocniczych w lekach wykonywanych w aptekach jest ograniczona do minimum. Z punktu widzenia pacjentów istotny jest również aspekt ekonomiczny. Lek recepturowy kosztuje 8,40 złotych, co odpowiada 0,5 proc. wysokości płacy minimalnej. To niewielki koszt w porównaniu z ceną wielu gotowych preparatów – szczególnie stosowanych w schorzeniach dermatologicznych. Włączenie do leczenia leku recepturowego gwarantuje więc nie tylko bezpieczeństwo, ale pozwala na spore ograniczenie kosztów terapii. Z tych powodów pacjenci bardzo sobie cenią preparaty wykonywane w aptekach.

Jak się robi leki recepturowe?

Aby apteka wykonała lek recepturowy, lekarz musi wypisać na recepcie jego dokładny skład – jakościowy i ilościowy. Od momentu otrzymania takiej recepty farmaceuta ma 48 godzin na przygotowanie leku. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy lekarz na recepcie umieścił adnotację „cito” – oznacza ona, że lek powinien być wykonany natychmiast, ponieważ wymaga tego stan pacjenta (zgodnie z przepisami – w 4 godziny).Trzeba jednak pamiętać, że nie każda apteka wykonuje wszystkie leki recepturowe. Zdecydowanie najtrudniej znaleźć aptekę z „recepturą jałową”, w której mogą być wykonywane krople oczne i leki z antybiotykami. Apteka taka musi mieć bowiem specjalistyczny sprzęt w postaci loży laminarnej, która pozwala na stworzenie jałowych warunków – a więc pozbawionych jakichkolwiek zanieczyszczeń powietrza (np. drobnoustrojów). Obecnie nie jest to obowiązkiem i ze względu na spory koszt instalacji „receptury jałowej” nieliczne jedynie apteki się na nią decydują.Farmaceuta wykonujący lek recepturowy bierze pełną odpowiedzialność za jego jakość, bezpieczeństwo i skuteczność. W razie jakichkolwiek wątpliwości co do jego składu kontaktuje się z lekarzem lub modyfikuje go w ramach swych uprawnień, które określa osobne rozporządzenie Ministra Zdrowia. Obowiązkiem farmaceuty jest także dokładne sprawdzenie dawek składników leku i upewnienie się, że nie zostały przekroczone ich wartości maksymalne.Lekarze, mając do dyspozycji nieustannie rosnący asortyment preparatów gotowych, coraz rzadziej sięgają po leki recepturowe. Wielu z nich w swojej praktyce nigdy nie miało do czynienia z lekami wykonywanymi w aptekach i traktują je z lekkim sceptycyzmem. Tymczasem to właśnie receptura apteczna daje możliwość indywidualizacji terapii, dopasowanie jej do pacjenta.