Leki przeciwpłytkowe - zastosowanie i sposób działania

Leki przeciwpłytkowe należą do jednej z ważniejszych grup leków we współczesnej farmakoterapii. Liczne badania kliniczne wskazują na ich dużą skuteczność zarówno w profilaktyce, jak i leczeniu wielu chorób układu sercowo-naczyniowego. Trudno wyobrazić sobie dzisiaj skuteczne leczenie wielu chorób bez zastosowania tych leków.

Spis treści

1. Leki przeciwpłytkowe (przeciwzakrzepowe) - działanie
2. Leki przeciwpłytkowe - kwas acetylosalicylowy
3. Leki przeciwpłytkowe - klopidogrel
4. Leki przeciwpłytkowe - właściwości ekstraktu z pomidorów

Leki przeciwpłytkowe są najczęściej stosowane w profilaktyce i leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego. Według klasyfikacji ATC (klasyfikacja anatomiczno-terapeutyczno-chemiczna) leki przeciwpłytkowe stanowią jedną z grup leków przeciwzakrzepowych.

Leki przeciwpłytkowe (przeciwzakrzepowe) - działanie

Leki przeciwpłytkowe hamują enzymy biorące udział w procesach agregacji płytek. Przez to zmniejszają zdolność krwi do krzepnięcia, wydłużają czas krzepnięcia, dzięki czemu zmniejszają prawdopodobieństwo powstawania niebezpiecznych zatorów w naczyniach krwionośnych. Wśród nich wyróżniamy kwas acetylosalicylowy i klopidogrel. Warto także wspomnieć o działaniu ekstraktu z pomidorów.

Leki przeciwpłytkowe stosuje się w następujących chorobach:

• dławica piersiowa i zawał serca
• migotanie przedsionków
• miażdżyca tętnic obwodowych
• udar mózgu

Leki przeciwpłytkowe - kwas acetylosalicylowy

Kwas acetylosalicylowy jest pochodną kwasu salicylowego, która wykazuje działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i przeciwagregacyjne. Właśnie to ostatnie działanie zaliczamy do działania przeciwpłytkowego. Kwas acetylosalicylowy hamuje enzym cyklooksygenazy, który jest odpowiedzialny za produkcję tromboksanu i prostaglandyny E2, pobudzających agregację płytek krwi.

Stosowanie kwasu acetylosalicylowego:

• w dawce 75 mg dziennie - jako środek profilaktyczny przy chorobach układu krążenia,
• 300 mg dziennie podaje się osobom po operacji wszczepienia pomostów naczyniowych (tzw. by-passów).

Skutki uboczne stosowania kwasu acetylosalicylowego to najczęściej: niestrawność, uczucie pełności, nudności, wzdęcia, bóle brzucha. W sytuacji ich wystąpienia należy włączyć leki zmniejszające wydzielanie kwasu żołądkowego, np. inhibitory pompy protonowej. Nie powinno się odstawiać kwasu acetylosalicylowego.

Kwasu acetylosalicylowego nie powinno się łączyć z lekami:

• przeciwzapalnymi środkami przeciwbólowymi, takimi jak diklofenak, ibuprofen, naproksen. Mogą one zwiększać ryzyko krwawienia z żołądka, jeśli zostaną przyjęte razem z kwasem acetylosalicylowym;
• fluoksetyną czy wenlafaksyną, bowiem w połączeniu z kwasem acetylosalicylowym mogą zwiększać ryzyko krwawienia;
• metotreksatem – lekiem stosowanym w leczeniu raka i niektórych chorób autoimmunologicznych;
• inhibitorami enzymu konwertującego angiotensynę, beta-blokerami, lekami przeciwzakrzepowymi, a także stosowanymi w leczeniu cukrzycy, dny moczanowej i zapaleniu stawów.

Należy także pamiętać, że kwas acetylosalicylowy znajduje się lekach dostępnych bez recepty, po które sięgamy np. podczas bólu głowy. Mowa tu o lekach przeciwbólowych, lekach przeciwzapalnych i lekach przeciwgorączkowych. W takim przypadku należy czytać ulotki leków oraz znać objawy przedawkowania preparatu. Do objawów przedawkowania zaliczamy przede wszystkim zawroty głowy i szumy w uszach,nudności i wymioty, zaburzenia słuchu i wzroku. 

Czytaj też: Porada farmaceuty ułatwia leczenie

W późniejszym etapie może dojść do rozwoju kwasicy metabolicznej, a także wystąpienia drgawek, śpiączki, zapaści czy zagrażającej zdrowiu i życiu niewydolności nerek. Duża dawka kwasu acetylosalicylowego może być śmiertelna.

Pewna grupa osób w ogóle nie powinna przyjmować kwasu acetylosalicylowego. Zaliczane są do niej osoby cierpiące na chorobę wrzodową żołądka lub dwunastnicy. Niestety kwas acetylosalicylowy zmniejsza wydzielanie przez ściany żołądka ochronnego śluzu, przez co prowadzi do zaostrzenia choroby. 

Przeciwwskazaniem do przyjmowania leku jest także karmienie piersią oraz wiek pacjenta - jest on bezwzględnie przeciwwskazany u dzieci do 12. roku życia. Kwas acetylosalicylowy może spowodować u nich wystąpienie niebezpiecznego zespołu Reye’a, w tym wypadku zaleca się podawanie preparatów na bazie paracetamolu lub ibuprofenu.

Również osoby z astmą nie powinny przyjmować kwasu acetylosalicylowego, bowiem może wywoływać dodatkowe napady duszności, a także  pacjenci ze skazami krwotocznymi i przyjmujące leki przeciwkrzepliwe - kwas acetylosalicylowy rozrzedza bowiem krew.

Należy pamiętać, że kwas nasila działanie leków przeciwcukrzycowych i może dojść do znacznego obniżenia poziomu glukozy we krwi i zasłabnięcia, w wyniku czego nie powinny go przyjmować osoby chore na cukrzycę oraz pacjenci na 10 dni przed planowanym zabiegiem chirurgicznym.

Leki przeciwpłytkowe - klopidogrel

Klopidogrel to kolejny lek przeciwpłytkowy. Jest organicznym związkiem chemicznym, który stosuje się w celu zapobiegania niedokrwienia i zawałów serca u pacjentów cierpiących na chorobę niedokrwienną, w leczeniu pacjentów z ostrymi zespołami wieńcowymi, a także w profilaktyce powikłań, także po zabiegach angioplastyki.

Jest stosowany jako alternatywa dla kwasu acetylosalicylowego, kiedy pacjent nie może stosować kwasu. Można także stosować połączenie klopidogrelu z kwasem acetylosalicylowym do prewencji incydentów sercowo-naczyniowych u chorych z niestabilną chorobą niedokrwienną serca.

Kropidogrelu nie należy stosować w przypadku stwierdzonego uczulenia na lek, przy zaburzeniach czynności wątroby i nerek, a także w czasie ciąży i karmienia piersią. Nie jest także preparatem zalecanym w przypadku występowania u pacjenta niekontrolowanych krwawień. 

Należy także uważać na przyjmowanie innych leków razem z klopidogrelem. Ostrożność należy zachować przyjmując:

• kwas acetylosalicylowy;
• heparynę;
• leki trombolityczne;
• niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Kropidogrel - skutki uboczne

Stosowanie kropidogrelu jak i kwasu acetylosalicylowego niesie za sobą ryzyko krwawień, m. in. będą to krwawienia z nosa, możliwość wystąpienia krwotoku z przewodu pokarmowego, zwiększa się częstotliwość pojawiania się krwiaków i siniaków na skórze oraz mogą wystąpić bóle brzucha, nudności lub biegunka.

Pacjenci przyjmujący leki przeciwpłytkowe powinni zawsze poinformować o tym lekarza przed planowanym zabiegiem. 

Leki przeciwpłytkowe - właściwości ekstraktu z pomidorów

Ekstrakt z pomidorów również może mieć właściwości przeciwpłytkowe. Zawiera składniki biologicznie czynnych, m. in. karotenoidy, flawonoidy oraz związki fitochemiczne, które wykazują działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, przeciwcukrzycowe, a także hipotensyjne (tj. obniżające ciśnienie krwi). Pomidory same w sobie wykazują działanie przeciwpłytkowe i przeciwzakrzepowe.

Mogą go stosować osoby z grupy wysokiego ryzyka, chorujące na cukrzycę czy nadciśnienie tętnicze. Jednak preparat ten NIE JEST alternatywą dla leków przeciwpłytkowych i przeciwzakrzepowych.

Związki polifenolowe o działaniu przeciwpłytkowym zawarte są m.in. w soi, w zielonej herbacie, w kakao, w owocach cytrusowych, w wyciągu z kory sosny nadmorskiej, w wyciągu z liści miłorzębu japońskiego. Stąd ważne jest stosowanie odpowiedniej diety w profilaktyce i wspomaganiu chorób układu krążenia.