Leki na zgagę – kiedy i jak je przyjmować?

Leki na zgagę mają właściwie jedno głównie zadanie - łagodzić dyskomfort, jakim jest uczucie bolesnego pieczenia, zwykle opisywane przez pacjentów jako "palenie w przełyku". Jakie są rodzaje leków na zgagę? Jak działają? Czy mają skutki uboczne? Jakie są przeciwwskazania do przyjmowania leków na zgagę?

Spis treści

1. Leki na zgagę - czy ich potrzebujesz?
2. Leki na zgagę - rodzaje
3. Leki na zgagę - famotydyna
4. Leki na zgagę - ranitydyna
5. Leki na zgagę - pantoprazol
6. Leki na zgagę - omeprazol
7. Co na zgagę w ciąży?

Leki na zgagę to jedne z najczęściej kupowanych w aptece. Część z nich jest dostępna bez recepty. Warto po nie sięgać, jeśli mamy pewność, że zgaga nie wynika z poważnej choroby, czyli jeśli zbadał nas lekarz.

Leki na zgagę - czy ich potrzebujesz?

Przyczyną zgagi jest cofanie się soku żołądkowego do przełyku. Dolegliwości odczuwane są najczęściej pośrodku klatki piersiowej oraz w nadbrzuszu. Zdarza się jednak czasem, że ból ten promieniuje nawet do szyi, gardła, krtani, żuchwy, a nawet bocznych części klatki piersiowej, dlatego niekiedy mylony jest on z bólem serca.

Kto najczęściej skarży się na zgagę? Otóż są to:

• pacjenci z chorobą wrzodową żołądka
• kobiety w okresie ciąży
• osoby borykające się z nerwicą, prowadzące stresujący tryb życia
• pacjenci cierpiący na niestrawność
• oraz osoby które zażywają długotrwale leki np. niesteroidowe leki przeciwzapalne, zwłaszcza gdy przyjmowane są one na czczo

Nie zawsze zgaga odczuwana jest z taką samą intensywnością. Są czynniki, które ten dyskomfort mogą nasilać, należą do nich:

• napięcie nerwowe, zwłaszcza trwające przez dłuższy czas
• nadużywanie alkoholu, kawy, ostrych przypraw
• palenie papierosów

Jeżeli zgaga doskwiera przez dłuższy czas, należy koniecznie zgłosić się do lekarza i przeprowadzić kompleksowe badania. Należy sprawdzić czy zgaga nie jest objawem innego, być może groźnego schorzenia.

Na szczęście nie jest tak, że do zgagi trzeba się przyzwyczaić i już nie można nic z nią zrobić. Istnieją pewne sposoby i nawyki, które mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia zgagi lub chociaż ją załagodzić.

Należą do nich:

• zbilansowana i różnorodna dieta
• zażywanie preparatów ułatwiających trawienie (np. ziół typu prawoślaz, dziurawiec)
• ograniczenie tłuszczów i napojów gazowanych w diecie, a także wszelkich produktów wysokoprzetworzonych
• unikanie takich produktów jak na przykład: czosnek, cytrusy, czekolada, kawa (podrażniają one śluzówkę żołądka)
• regularne spożywanie posiłków, ideałem jest 4-5 małych posiłków w ciągu dnia (u ciężarnych 7-9)
• unikanie jedzenia zaraz przed wysiłkiem fizycznym czy przed snem
• ograniczenie przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych (zwłaszcza na czczo), które niestety podrażniają śluzówkę żołądka

Leki na zgagę - rodzaje

Leki na zgagę zmniejszające dokuczliwe objawy można podzielić w następujący sposób:

• leki zobojętniające na zgagę - neutralizujące kwas żołądkowy, takie jak: sole wapnia, magnezu oraz glinu

Leki zobojętniające zwierają związki chemiczne o odczynie zasadowym, które mają za zdanie zobojętnić kwaśną treść żołądka. Leki te działają bardzo szybko, likwidując nieprzyjemne objawy, ale niestety ich działanie ustępuje już po około trzech godzinach, co oznacza, że niektórzy pacjenci będą zmuszeni przyjmować je po każdym, zwłaszcza ciężkostrawnym posiłku.

Należy pamiętać, że preparaty te nie leczą choroby oraz nie zapobiegają nawrotowi dolegliwości związanych z refluksem żołądkowo-przełykowym. Powinno się je stosować tylko doraźnie.

Chociaż środki te przez lekarzy uznawane są za bezpieczne, należy pamiętać, że jak wszystkie leki mogą powodować nieprzyjemne skutki uboczne i wchodzić w wiele interakcji z innymi lekami, chociażby dlatego że zmieniają szybkość wchłaniania innych preparatów. Dlatego ważne jest, aby inne leki, czy nawet suplementy diety, stosować 1-2 godziny przed lub po przyjęciu leku na zgagę.

• inhibitory receptora histaminowego, do których należy na przykład ranitydyna

Również leki z tej grupy mają za zadanie zmniejszyć wydzielanie kwasu żołądkowego, a tym samym łagodzić uczucie palenia i pieczenia w przełyku. Jednak działają one zdecydowanie silniej i dłużej niż preparaty zobojętniające. Badania wykazują, że ich działanie utrzymuje się przez około 12 godzin. Można je stosować, gdy dolegliwości występują sporadycznie, a ich głównym powodem są po prostu błędy dietetyczne.

Należy pamiętać, że ranitydyna nie powinna być stosowana dłużej niż dwa tygodnie - jeżeli po tym czasie objawy zgagi nie ustępują, lub się nasilają, należy zasięgnąć porady lekarskiej i przeprowadzić pełną diagnostykę.

• inhibitory pompy protonowej - zaliczają się do nich: omeprazol, pantoprazol, esomeprazol oraz lanzopranol

Inhibitory pompy protonowej hamują wytwarzanie kwasu solnego przez pompę protonową, która znajduje się w komórkach okładzinowych błony śluzowej żołądka. Dzięki temu leki z grupy inhibitorów pompy protonowej najsilniej działają na żołądek. Działają one nawet do 24 godzin, dzięki czemu można je przyjmować raz dziennie (najlepiej rano - ok. 30 minut przed posiłkiem).

Dzięki nim nie tylko ustępują dolegliwości refluksowe, ale również przyspiesza się gojenie podrażnionej błony śluzowej przełyku. Leki te zapobiegają także nawrotom refluksu. Dlatego w przypadku nawracającej i szczególnie doskwierającej zgagi powinno się stosować inhibitory pompy protonowej. By uzyskać pożądany efekt leczniczy, powinno się je przyjmować (w zależności od potrzeby) od kilku do kilkunastu dni. Omeprazol oraz pantoprazol dostępne są również bez recepty.

Leki na zgagę - famotydyna

Famotydyna to substancja, która hamuje wydzielanie kwasu solnego poprzez blokowanie receptorów histaminowych w komórkach okładzinowych żołądka. Stosuje się ją głównie w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Niweluje także objętość soku żołądkowego i zawartość pepsyny.

Jak każdy lek, również famotydyna może powodować nieprzyjemne skutki uboczne. Należą do nich:

• bóle głowy
• zawroty głowy
• zaparcia lub przeciwnie - biegunka
• nudności, wymioty, czasem zmniejszone łaknienie
• bolesne wzdęcia
• zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych
• żółtaczka
• bóle stawów

Przyjmując famotydynę, należy pamiętać, że substancja ta może wpływać na przyswajalność innych leków. Zmniejszać wchłanianie np. ketokonazolu i innych leków, których wchłanianie zależy od kwasowości soku żołądkowego (np. tabletki dojelitowe). Dlatego też, by zachować efektywność terapii innymi lekami, najlepiej zachować odstęp czasowy między przyjmowanymi preparatami wg wskazań ich producenta. W razie jakichkolwiek wątpliwości, należy poprosić lekarza lub farmaceutę o poradę.

Leki na zgagę - ranitydyna

Ranitydyna jest specyficznym antagonistą konkurencyjnym receptora histaminowego błony śluzowej żołądka. Hamuje wydzielanie kwasu solnego przez komórki okładzinowe, w mniejszym stopniu wpływa na zniwelowanie wydzielania pepsyny i soku żołądkowego.

W przypadku ranitydyny hamowanie wydzielania soku żołądkowego odbywa się zarówno w fazie spoczynkowej, (co oznacza, że lek ten bardzo dobrze działa w nocy), jak i pobudzonej (czyli w trakcie jak i po posiłku). Dlatego też można przyjmować go o każdej porze dnia, niezależnie od pór posiłku.

Działania niepożądane ranitydyny:

• bóle i zawroty głowy, czasem połączone z zaburzeniami widzenia
• senność lub zaburzenia snu
• zaburzenia rytmu serca
• nudności, wymioty
• zaparcia lub przeciwnie - biegunka
• zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych

Leki na zgagę - pantoprazol

Pantoprazol jest inhibitorem pompy protonowej. Mechanizm jego działania polega na hamowaniu pompy protonowej w komórkach okładzinowych żołądka, a co za tym idzie, zmniejszeniu wydzielania kwasu solnego w żołądku.

Inhibitory pompy protonowej są tak zwanymi prolekami (substancjami nieczynnymi farmakologicznie). Oznacza to, że ulegającymi aktywacji dopiero w środowisku kwaśnym.

Zmniejszone wydzielanie kwasu solnego spowodowane przyjęciem preparatu, nie tylko łagodzi same objawy refluksu, ale także umożliwia zagojenie zmian związanych z uszkodzeniem błony śluzowej żołądka, dwunastnicy lub przełyku, a tym samym, co bardzo istotne, zmniejsza prawdopodobieństwo nawracania zgagi.

Wskazaniami do stosowania leku są:

• leczenie choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, także w przebiegu zakażenia Helicobacter pylori
• choroba refleksowa przełyku oraz zapobieganie jej nawrotom
• leczenie zespołu Zollingera i Ellisona
• zapobieganie owrzodzeniom żołądka i dwunastnicy wywołanym stosowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych, zwłaszcza u osób z grup zwiększonego ryzyka wymagających długotrwałego stosowania tych leków

Pantoprazol szybko wchłania się z przewodu pokarmowego. Po doustnym podaniu maksymalne stężenie osiągane jest po ok. 2-2,5 h od przyjęcia leku.

Leki na zgagę - omeprazol

Omeprazol również jest inhibitorem pompy protonowej i działa na takiej samej zasadzie jak pantoprazol.

Wskazaniami do stosowania leku są:

• leczenie choroby wrzodowej dwunastnicy i żołądka
• refluksowe zapalenie przełyku
• profilaktyka zachłystowego zapalenia płuc
• objawy niestrawności związane z nadkwaśnością soku żołądkowego

Omeprazol szybko wchłania się z przewodu pokarmowego. Po doustnym podaniu maksymalne stężenie osiągane jest po ok. 1-3 godzinach od przyjęcia leku. 

Działania niepożądane:

• bóle i zawroty głowy
• biegunka lub zaparcia
• bóle brzucha
• nudności, wymioty
• wzdęcie

Co na zgagę w ciąży?

Znaczną grupą pacjentów skarżących się na zgagę są kobiety w ciąży. U przyszłych matek zgaga spowodowana jest głównie zmianami fizjologicznymi. U ciężarnych wzrasta stężenie progesteronu, co powoduje rozluźnienie zwieracza przełyku. Poza tym rosnące dziecko uciska na narządy wewnętrzne, m.in. żołądek, a przez to dochodzi do cofania się treści pokarmowej z powrotem do przełyku, powodując nieprzyjemne objawy.

W tym przypadku można zastosować zioła o właściwościach osłaniających błonę śluzową żołądka - siemię lniane czy też prawoślaz lekarski oraz majeranek. Pomocny będzie także rumianek oraz koper włoski, a także migdały, które mają odczyn zasadowy, więc zobojętniają kwas solny w żołądku. Podobnie działają koktajle o odczynie zasadowym - czyli np. z buraków, marchewki czy ogórków. Dobrym pomysłem jest również imbir, który pochłania kwasy i łagodzi ich drażniące działanie na ściany przełyku. Imbir bywa też pomocny w przypadku mdłości.

Z gotowych leków możesz stosować preparaty zobojętniające. Przyjmowanie leków z pozostałych grup należy skonsultować z lekarzem.