Iwermektyna - działanie, wskazania, przeciwwskazania, dawkowanie

Iwermektyna to substancja o działaniu przeciwpasożytniczym i przeciwzapalnym, która ostatnio została tematem dyskursów naukowców całego świata, ze względu na swoje potencjalne działanie hamujące replikację wirusa SARS-CoV-2. Co leczy iwermektyna? Czy jest skuteczna w walce z koronawirusem?

Spis treści

1. Działanie iwermektyny 
2. Skuteczność iwermektyny
3. Wskazania do stosowania iwermektyny
4. Co leczy iwermektyna?
5. Czy iwermektyna może być stosowana w zapobieganiu i leczeniu COVID-19?
6. Dawkowanie iwermektyny
7. Przeciwwskazania do stosowania iwermektyny
8. Iwermektyna - środki ostrożności
9. Iwermektyna - działania niepożądane

Działanie iwermektyny 

Iwermektyna posiada działanie przeciwzapalne. Mechanizm jej działania polega na hamowaniu wytwarzania cytokinin reakcji zapalnej. Iwermektyna posiada także działanie przeciwpasożytnicze. Substancja ta powoduje napływ jonów chlorkowych do komórek mięśniowych i nerwowych bezkręgowców, co powoduje paraliż pasożyta i jego śmierć. 

W Polsce jedynym preparatem zarejestrowanym i dostępnym w aptekach jest krem Soolantra. W preparacie iwermektyna występuje w stężeniu 1%. Preparat ten jest wskazany do stosowania miejscowo w terapii trądziku różowatego.

Skuteczność iwermektyny

Skuteczność iwermektyny w tym przypadku tłumaczona jest działaniem przeciwzapalnym oraz przeciwpasożytniczym na roztocza z rodzaju nużeńców Demodex. Bezkręgowce te są fizjologiczną florą mieszków włosowych, ale w trądziku różowatym ich liczba jest zwiększona i zaostrza objawy stanu zapalnego skóry. Krem z 1% iwermektyną został uznany przez FDA za alternatywę dla złotego standardu jakim jest 0,75% krem z metronidazolem.

Wskazania do stosowania iwermektyny

Iwermektyna w kremie do stosowania zewnętrznego

Iwermektyna w formie kremu jest wskazana do leczenia objawów trądziku różowatego (grudkowo-krostkowego) u pacjentów dorosłych.

Do użytku zewnętrznego iwermektyna może być także stosowana w leczeniu świerzbu i wszawicy, natomiast preparaty które można by było wykorzystać w tym celu nie są ogólnodostępne w polskich aptekach.

Iwermektyna w tabletkach

Doustne preparaty iwermektyny nie są zarejestrowane w Polsce. Jednak substancja ta stosowana jest na świecie w leczeniu pasożytów zewnętrznych i wewnętrznych, zarówno u ludzi jak i u zwierząt. Iwermektyna dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego. Nie przekracza bariery krew-mózg, przez co jej profil bezpieczeństwa jest dość wysoki. 

Dodatkowo iwermektyna nie działa na komórki ludzi i ssaków w ten sam sposób, jak na komórki bezkręgowców. U ludzi nie występują kanały chlorkowe bramkowane glutaminianem, a właśnie one są miejscem wiązania iwermektyny. 

Co leczy iwermektyna?

Iwermektyna skutecznie leczy schorzenia takie jak:

• świerzb
• wszawica
• onchocerkoza (ślepota rzeczna)
• strongyloidoza (wywołana węgorkiem jelitowym) 
• filarioza

Za tę substancję profesor Omura otrzymał w 2015 roku nagrodę Nobla. Iwermektyna znacznie zwiększa szanse na całkowite wyeliminowanie filariozy i onchocerkozy.

Obecnie iwermektyna jest badana pod kątem walki z malarią.

Czy iwermektyna może być stosowana w zapobieganiu i leczeniu COVID-19?

Zarówno stanowisko EMA (Europejskiej agencja leków), jak i WHO przeczy takiej hipotezie. Specjaliści dokładnie zapoznali się z aktualnymi wynikami badań klinicznych i jednogłośnie stwierdzili, że na ten moment dostępne dowody nie są wystarczające, aby poprzeć stosowanie iwermektyny w leczeniu COVID-19 poza badaniami klinicznymi. 

Wystosowano teorię, iż iwermektyna może blokować replikację wirusa SARS-CoV-2. Jednakże na razie jedynie można opierać się na wynikach badań laboratoryjnych. Dodatkowo EMA podkreśla, że badacze zastosowali w ramach testów znacznie większą dawkę iwermektyny, niż dawka maksymalna obecnie dopuszczalna do lecznictwa. 

Może to oznaczać potencjalne działanie toksyczne, dlatego obie organizacje przyjęły stanowisko aby wdrożyć odpowiednie badania kliniczne, na podstawie których można dalej rozważać taką strategię walki z COVID-19. 

Dawkowanie iwermektyny

W przypadku dostępnej na rynku iwermektyny w formie kremu dawkowanie jest następujące: raz na dobę należy smarować twarz kremem przez okres 4 miesięcy. Z badań klinicznych wynika, że u dużej ilości pacjentów efekty terapii widać już po 2. tygodniach stosowania kremu. 

Źródła donoszą, że po 12. tygodniach kuracji u blisko połowy pacjentów zmiany trądzikowe całkowicie ustąpiły lub znacznie się zmniejszyły. 

Nie ma potrzeby modyfikacji dawki dla pacjentów po 65 r.ż .

Ponieważ trądzik różowaty jest chorobą przewlekłą zwykle pacjenci stosują preparat dłużej, niż 12 miesięcy. W badaniach klinicznych tylko ok. 250 pacjentów stosowało preparat dłużej niż rok. Nie przewiduje się jednak aby długotrwałe stosowanie leku miało zagrażać bezpieczeństwu pacjenta.

Przeciwwskazania do stosowania iwermektyny

Przeciwwskazaniem do stosowania jest nadwrażliwość na iwermektynę lub substancje pomocnicze występujące w stosowanym preparacie.

Iwermektyna - środki ostrożności

Krem z 1% iwermektyny może powodować reakcje alergiczne i skórne. 

Iwermektynę należy podawać ostrożnie pacjentom z zaburzeniami czynności wątroby i/lub nerek.

Nie zaleca się stosowania iwermektyny u pacjentek w ciąży lub karmiących piersią.

Iwermektyna - działania niepożądane

U ok. 1% pacjentów stosujących lek w formie kremu zaobserwowano podrażnienie skóry. 

Inne objawy niepożądane wynikające ze stosowania miejscowego to: uczucie pieczenia skóry, świąd, suchość skóry.