Inhibitory PARP - mechanizm działania, zastosowanie, skutki uboczne

Inhibitory PARP są rodzajem terapii celowanej stosowanej w leczeniu niektórych nowotworów. Najczęściej stosuje się je w leczeniu raka jajnika lub raka piersi. Celem działania inhibitorów PARP są systemy naprawy DNA w komórkach nowotworowych. Kiedy są stosowane inhibitory PARP i jakie są skutki uboczne ich przyjmowania?

Inhibitory PARP są grupą środków farmakologicznych należących do inhibitorów polimerazy poli(ADP-rybozy), która znajduje się w naszych komórkach i pomaga w naprawie uszkodzeń DNA. W ten sposób zapobiega ona powstawaniu mutacji genetycznych. Inhibitory PARP są rodzajem tzw. celowanych leków przeciwnowotworowych stosowanych do leczenia nowotworów dziedzicznych np. raka jajnika. Przykładami leków dostępnych na rynku, które są inhibitorami PARP są:

• olaparib (nazwa handlowa Lynparza)
• rucaparib (nazwa handlowa Rubraca)
• niraparib (nazwa handlowa Zejula)

Spis treści

1. Inhibitory PARP – mechanizm działania
2. Inhibitory PARP – zastosowanie
3. Inhibitory PARP – skutki uboczne

Inhibitory PARP – mechanizm działania

W komórkach nowotworowych dochodzi do uszkodzenia kluczowych genów (mutacji), których następstwem jest ich niekontrolowany wzrost. Komórki nowotworowe zachowują również systemy naprawy DNA zdrowych komórek, aby móc przetrwać i dzielić się bez ograniczeń.

Jednym z systemów wspomagających ten proces jest polimeraza poli(ADP-rybozy), która chroni komórki nowotworowe przed gromadzeniem zbyt wielu uszkodzeń DNA, co mogłoby spowodować ich śmierć.

Inhibitory PARP powodują zablokowanie centrum katalitycznego polimerazy poli(ADP-rybozy), czego następstwem jest kumulacja uszkodzeń DNA (mutacji) oraz cytotoksyczności prowadzącej do śmierci komórki nowotworowej i zahamowania wzrostu guza.

Inhibitory PARP – zastosowanie

Zastosowanie inhibitorów PARP ma szczególnie znaczenie w nowotworach z już istniejącymi wadliwymi systemami naprawy DNA. Przykładem są nowotwory z mutacjami genów BRCA1 i BRCA2, które występują w dziedzicznych postaciach raka piersi i jajnika.

Dlatego leki blokujące dodatkowe systemy naprawy jak inhibitory PARP mogą być niezwykle skuteczne w ich leczeniu.

Inhibitory PARP są obecnie stosowane w leczeniu następujących typów nowotworów:

• raku jajnika
• raku piersi
• raku jajowodu
• pierwotnym raku otrzewnej

Ponadto prowadzi się intensywne badania kliniczne nad zastosowaniem inhibitorów PARP w takich nowotworach jak:

• rak płuc
• rak trzustki
• nowotwory głowy i szyi
• guzy mózgu
• rak prostaty
• rak żołądka
• rak przełyku
• rak macicy i rak szyjki macicy
• rak nerek i rak pęcherza moczowego

Inhibitory PARP w leczeniu nowotworów mogą być stosowane jako pojedynczy lek lub w połączeniu z innymi lekami i metodami leczenia np. radioterapią.

Zazwyczaj inhibitory PARP są przyjmowane w postaci tabletek lub kapsułek raz lub dwa razy dziennie.

Inhibitory PARP, poza ich zastosowaniem w terapii onkologicznej, są uważane za leki, które mogą w przyszłości mieć zastosowanie w leczeniu udaru mózgu, zawału mięśnia sercowego i chorób neurodegeneracyjnych.

Inhibitory PARP – skutki uboczne

Inhibitory PARP podobnie jak wszystkie leki, mogą powodować skutki uboczne. Typowe skutki uboczne po zastosowaniu inhibitorów PARP obejmują:

• zwiększone ryzyko zakażeń
• zwiększone ryzyko krwawień
• zmęczenie i duszność z powodu spadku liczby krwinek
• nudności i/lub wymioty
• biegunkę
• niestrawność i zmiany odczuwania smaku
• bóle głowy
• zawroty głowy
• zaburzenia pracy wątroby i nerek

Czytaj też:

• Leczenie raka: terapia celowana bronią do walki z nowotworem
• Inhibitory kinaz tyrozynowych w terapii przeciwnowotworowej
• Inhibitory aromatazy w terapii hormonalnej nowotworów

dr n. med. Karolina Karabin