Hioscyjamina - czym jest i kiedy można ją stosować?

Hioscyjamina, L-atropina - pod względem chemicznym jest to alkaloid tropanowy, enancjomer atropiny, stosowany w medycynie w postaci chlorowodorku lub siarczanu. Obecnie jest ona stosowana o wiele rzadziej, niż atropina, od której ma silniejsze działanie.

Spis treści

1. Gdzie możemy znaleźć hioscyjaminę?
2. Jak hioscyjamina działa na organizm człowieka?
3. Hioscyjamina - wskazania
4. Hioscyjamina - przedawkowanie
5. Hioscyjamina - skutki uboczne
6. Hioscyjamina - interakcje z innymi lekami
7. Kiedy zachować ostrożność przy stosowaniu hioscyjaminy?

Hioscyjamina (L-atropina) zaliczana jest do alkaloidów tropanowych. Alkaloidy tropanowe są metabolitami wtórnymi występującymi naturalnie w roślinach kilku rodzin, w tym Brassicaceae (Kapustowate), Solanaceae (Psiankowate) oraz Erythroxylaceae (Krasnodrzewowate).

Dotychczas znanych jest ponad 200 alkaloidów tropanowych. Najlepiej zbadanymi alkaloidami tropanowymi jest właśnie hioscyjamina oraz skopolamina.

Gdzie możemy znaleźć hioscyjaminę?

Hioscyjamina w środowisku naturalnym występuje w takich roślinach jak:

• pokrzyk wilcza jagoda
• bieluń dziędzierzawa
• lulek czarny

Jak hioscyjamina działa na organizm człowieka?

Substancja ta ma różnoraki wpływ na ludzki organizm: 

• zmniejsza ilość niektórych płynów ustrojowych (np. śliny, potu)
• znosi wpływ nerwu błędnego na serce
• rozszerza naczynia krwionośne w skórze
• rozszerza źrenicę i na długi czas podnosi ciśnienie śródgałkowe, blokując receptory muskarynowe
• wywołuje problemy z oddawaniem moczu
• zmniejsza wytwarzania kwasu żołąkowego
• zwalnia perystaltykę jelit i rozluźnia mięśnie w wielu narządach (np. w żołądku, pęcherzu moczowym, nerce)

Hioscyjamina - wskazania

Hioscyjamina jest stosowana w leczeniu różnych problemów żołądkowo-jelitowych, takich jak skurcze i zespół jelita drażliwego. Jest również stosowana w leczeniu innych schorzeń, takich jak:

• problemy z kontrolą pęcherza i jelit
• ból wywołany kamieniami nerkowymi i kamieniami żółciowymi
• choroba Parkinsona
• stosowana jest również w celu zmniejszenia skutków ubocznych niektórych leków i środków owadobójczych

Hioscyjamina - przedawkowanie

Substancja ta w zbyt dużych dawkach poraża obwodowy układ nerwowy. Doprowadza również do pobudzenia psychoruchowego, po którym następuje zmęczenie. Inne objawy i skutki przedawkowania to przyspieszony oddech, zaczerwienienia skóry, tachykardia, niepokój, dezorientacja, omamy wzrokowe i słuchowe, śpiączka, delirium.

Jako odtrutkę na hioscyjaminę stosuje się pilokarpinę pobudzającą przywspółczulny układ nerwów.

Hioscyjamina - skutki uboczne

Jak każdy lek, tak i hioscyjamina może powodować pewne skutki uboczne, należy pamiętać że nie u każdego muszą one wystąpić, a i ich intensywność może być bardzo różna. Wszystko zależy od przyjętej dawki, innych współistniejących chorób i ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

Do najczęściej występujących skutków ubocznych należą:

• zawroty głowy
• senność
• niewyraźne widzenie
• suchość w ustach
• ból głowy
• problemy ze snem
• zaparcia
• zaczerwienienie twarzy
• suchość skóry
• zmniejszenie pocenia się

Najczęściej przemijają one zaraz po odstawieniu leku, jednak jeśli którykolwiek z tych objawów utrzymuje się lub się nasila, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza, w celu zmiany dawkowania lub całkowitej zmiany preparatu.

Do rzadziej występujących skutków ubocznych należą:

• dezorientacja
• szybkie bądź nieregularne bicie serca
• trudności w oddawaniu moczu
• zmniejszenie zdolności seksualnych
• utrata koordynacji
• niewyraźna mowa
• nudności
• wymioty

Bardzo rzadko zdarzają się ciężkie reakcje alergiczne na hioscyjaminę, ale w razie ich wystąpienia należy natychmiast zgłosić się do lekarza. Objawy ciężkiej reakcji alergicznej mogą obejmować:

• wysypkę
• swędzenie
• obrzęk (zwłaszcza twarzy, języka i gardła)
• ciężkie zawroty głowy
• trudności w oddychaniu

Niestety ciężkie reakcje alergiczne mogą zagrażać zdrowiu lub życiu pacjenta. Dlatego tak ważne jest, aby stosować się do zaleceń lekarza, a wszelkie niepokojące objawy od razu zgłaszać.

Hioscyjamina - interakcje z innymi lekami

Aby leczenie było jak najbardziej efektywne przed rozpoczęciem przyjmowania hioscyjaminy należy powiedzieć lekarzowi o wszystkich przyjmowanych lekach - również tych ziołowych i dostępnych bez recepty.

Hioscyjamina może wchodzić na przykład w interakcję z lekami pobudzającymi wydzielanie kwasu żołądkowego lub z lekami zobojętniającymi sok żołądkowy - te ostatnie obniżają wchłanianie hioscyjaminy. Dlatego też leki zobojętniające sok żołądkowy, należy zażyć po posiłku, a hioscyjaminę przed, ewentualnie przyjmować leki zobojętniające sok żołądkowy co najmniej 1 godzinę po przyjęciu hioscyjaminy.

Kiedy zachować ostrożność przy stosowaniu hioscyjaminy?

Tego leku nie należy stosować, jeśli pacjent cierpi na pewne schorzenia lub wykazuje nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu.

Przed zastosowaniem hioscyjaminy należy skonsultować się z lekarzem, jeśli pacjent ma: powiększenie gruczołu krokowego, problemy z blokadą układu moczowego, problemy żołądkowo-jelitowe lub choroby układu krążeniowego.

Po za tym przed zastosowaniem tego leku należy poinformować lekarza również jeśli pacjent cierpi na nadczynności tarczycy, nadciśnienie, choroby nerek, refluks żołądkowy, przepuklina rozworu przełykowego, a także jeśli ma zaburzenia układu nerwowego (np. neuropatię autonomiczną).

W wyżej wymienionych przypadkach, należałoby się zastanowić przed podaniem hioscyjaminy, jednak zawsze ostateczną decyzję o jego stosowaniu podejmuje lekarz oceniając ogólny stan zdrowia pacjenta.