Heparyna - substancja lecznicza w terapii przeciwzakrzepowej

Heparyna jest składnikiem wielu preparatów przeciwzakrzepowych, również tych sprzedawanych bez recepty. Sprawdź, jak działa heparyna i kiedy się ją podaje. Jakie środki ostrożności należy zachować, przyjmując heparynę?

Heparyna jest wytwarzana w organizmie w komórkach tucznych (m.in. w wątrobie, sercu, płucach czy jelitach) i ma właściwości hamujące krzepnięcie krwi. Do lecznictwa została wprowadzona w 1938 r.

Heparyna jest stosowana w formie żeli i aerozoli naskórnych lub podawana dożylnie oraz podskórnie. W preparatach dożylnych i podskórnych (ampułkostrzykawki) są to heparyny frakcjonowane o małej masie cząsteczkowej. Podaje się je m.in. pacjentom w okresie okołooperacyjnym, unieruchomionym z powodu urazu, w czasie hemodializy oraz w leczeniu i profilaktyce żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej.

Żeli i aerozoli do stosowania na skórę używa się wspomagająco w terapii zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych, żylakach kończyn dolnych, krwiakach podskórnych, stłuczeniach i obrzękach.

Spis treści

1. Zalety heparyny
2. Wady heparyny
3. Heparyna: przeciwwskazania

Zalety heparyny

Heparyna, oprócz hamowania krzepnięcia krwi, ma wielokierunkowy wpływ na nasz organizm, przez co jest chętnie wykorzystywana przez specjalistów z wielu dziedzin medycyny.

Działa przeciwzapalnie, przeciwwirusowo, immunosupresyjnie, przeciwłuszczycowo, a także hipolipemicznie (obniża poziom cholesterolu we krwi). Może być podawana choremu pod postacią roztworów (wlewy dożylne, ampułkostrzykawki do podskórnych zastrzyków) lub aplikowana na skórę jako żel i aerozol. Podana w postaci doustnych tabletek nie wchłania się z przewodu pokarmowego.

Obecnie większość preparatów wydawanych na receptę zawiera heparyny drobnocząsteczkowe zamiast heparyny niefrakcjonowanej. Spowodowane jest to ich lepszą biodostępnością, możliwością kontroli efektu antykoagulacyjnego w zależności od podanej dawki, a także większym bezpieczeństwem stosowania.

Wady heparyny

Jak każdy lek heparyna może powodować działania niepożądane. Do najczęściej występujących podczas używania preparatów naskórnych należą reakcje alergiczne w postaci pokrzywki, świądu czy rumienia. Zbyt długie stosowanie może doprowadzić do martwicy skóry.

O wiele poważniejsze powikłania mogą wystąpić podczas przyjmowania preparatów ordynowanych przez lekarza. Należą do nich krwawienia, trombocytopenia, martwica skóry w miejscu wstrzyknięcia. Przy dłuższej terapii istnieje ryzyko osteoporozy i w konsekwencji złamań kości.

Heparyna: przeciwwskazania

Bezwzględnie heparyny nie powinny stosować osoby ze skazą krwotoczną, cierpiące na chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy, nowotwór przewodu pokarmowego czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Konsultacji lekarskiej trzeba zasięgnąć w przypadku zaawansowanej retinopatii, ciężkiej niewydolności wątroby lub nerek czy ostrego zapalenia trzustki oraz w padaczce.

Kobiety będące w ciąży mogą stosować heparynę, jedynie gdy ewentualne korzyści z terapii tym lekiem są większe niż potencjalne zagrożenie dla płodu (ryzyko poronienia).

Heparyny nie wolno przyjmować jednocześnie z preparatami zawierającymi kwas acetylosalicylowy. Niesteroidowe leki przeciwzapalne, preparaty hamujące agregację (zlepianie się) płytek krwi i środki przeciwzakrzepowe z grupy kumaryny mogą nasilać jej działanie. Każde niekontrolowane lub nagłe krwawienie, np. z nosa czy przewodu pokarmowego jest wskazaniem do odstawienia leku.

Czytaj też: Koagulogram to badanie krzepliwości krwi. Jak odczytać jego wyniki?

miesięcznik "Zdrowie"