Flukonazol - działanie, wskazania do stosowania, interakcje z innymi lekami

Flukonazol należy do grupy przeciwgrzybiczych triazoli. Jego działanie polega głównie na zahamowaniu zależnej od cytochromu P-450 demetylacji 14 alfa-lanosterolu, stanowiącego istotne ogniwo biosyntezy ergosterolu grzyba. Nagromadzenie 14 alfa-metylosteroli koreluje z następującą potem w błonie komórkowej grzybów utratą ergosterolu.

Spis treści

1. Wskazania do stosowania flukonazolu
2. Przeciwwskazania do stosowania flukonazolu
3. Dostępne preparaty
4. Dawkowanie flukonazolu
5. Działania niepożądane flukonazolu
6. Interakcje z innymi lekami i substancjami
7. Wpływ na prowadzenie pojazdów i obsługę maszyn
8. Ciąża i karmienie piersią

Wskazania do stosowania flukonazolu

Leczenie zakażeń grzybiczych (m.in. ostra i nawracająca kandydoza pochwy, drożdżakowate zapalenie żołędzi, kandydoza błon śluzowych, kandydoza uogólniona, grzybice skór, grzybica paznokci, kryptokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych) oraz zapobieganie zakażeniom grzybiczym (zapobieganie nawrotom kryptokokowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych u chorych z grup podwyższonego ryzyka, zapobieganie nawrotom drożdżakowatego zapalenia błony śluzowej jamy ustnej, gardła i przełyku u pacjentów zarażonych HIV, zapobieganie nawrotom kandydozy pochwy, zapobieganie grzybicom u chorych z upośledzoną odpornością).

Przeciwwskazania do stosowania flukonazolu

Przeciwwskaniem do stosowania flukonazolu jest nadwrażliwość na substancję czynną lub pokrewne związki azolowe. Z badań dotyczących interakcji po podaniu wielokrotnym wynika, że przeciwwskazane jest podawanie terfenadyny pacjentom otrzymującym flukonazol w dawkach wielokrotnych, wynoszących 400 mg na dobę lub więcej.

Stosowanie innych leków, które wydłużają odstęp QT i są metabolizowane przez cytochrom P450 (izoenzym CYP3A4), takich jak: cyzapryd, astemizol, pimozyd, chinidyna oraz erytromycyna, jest przeciwwskazane u pacjentów otrzymujących flukonazol.

Dostępne preparaty

Lek jest dostępny wyłącznie na podstawie recepty, w postaci:

• kapsułek doustnych,
• syropu
• oraz roztworu do infuzji.

Dawkowanie flukonazolu

Dawkowanie ustala lekarz na podstawie rozpoznania. Dobową dawkę należy dostosować do rodzaju oraz ciężkości zakażenia grzybiczego. Należy stosować się do jego zaleceń. Niedostatecznie długi okres leczenia może być bowiem przyczyną nawrotu czynnego zakażenia.

Działania niepożądane flukonazolu

Najczęściej zgłaszanymi działaniami niepożądanymi są:

• ból głowy,
• ból brzucha,
• biegunka,
• nudności,
• wymioty,
• zwiększenie we krwi aktywności aminotransferazy alaninowej, aminotransferazy asparaginianowej, fosfatazy alkalicznej
• oraz wysypka.

Interakcje z innymi lekami i substancjami

Leki z flukonazolem wchodzą w interakcje z szeregiem innych produktów leczniczych. Dlatego należy powiedzieć lekarzowi o wszystkich przyjmowanych preparatach, również tych dostępnych bez recepty.

• Przeciwwskazane jest stosowanie flukonazolu z cyzaprydem, astemizolem, pimozydem, erytromycyną, stosowanie terfenadyny i flukonazolu w dawce większej lub równej 400 mg,
• Flukonazol może zwiększać stężenie halofantryny w osoczu z powodu hamującego działania na CYP3A4. Jednoczesne stosowanie flukonazolu i halofantryny może zwiększać ryzyko kardiotoksyczności (wysłużony odstęp QT, torsade de pointes). Należy unikać jednoczesnego stosowania tych produktów leczniczych,
• Flukonazol może wpływać na farmakokinetykę innych leków metabolizowanych przez izoenzymy CYP2D6, CYP3A4, CYP2C9. Może nasilać działanie alfentanylu, amitryptyliny i  nortryptyliny, celekoksybu, fentanylu, metadonu, NLPZ (np. ibuprofenu, flurbiprofenu), sakwinawiru, ryfabutyny, teofiliny i  zydowudyny,
• W czasie jednoczesnego stosowania flukonazolu i warfaryny, czas protrombinowy wydłużył się 2-krotnie, prawdopodobnie z uwagi na hamowanie metabolizmu warfaryny przez izoenzym CYP2C9. Może być konieczne zmodyfikowanie dawki warfaryny,
• Po podaniu doustnym midazolamu flukonazol zwiększał stężenie midazolamu oraz nasilał wpływ leku na czynności psychomotoryczne,
• Podczas jednoczesnego podawania flukonazolu i triazolamu obserwowano nasilone oraz przedłużone działanie triazolamu. Jeśli konieczne jest jednoczesne stosowanie benzodiazepin i flukonazolu, zaleca się zmniejszenie dawek benzodiazepin oraz właściwe kontrolowanie pacjenta,
• Flukonazol hamuje metabolizm karbamazepiny. Obserwowano również zwiększenie stężenia karbamazepiny w surowicy o 30%. Istnieje ryzyko rozwoju toksyczności karbamazepiny,
• Jednoczesne leczenie cyklofosfamidem i flukonazolem powoduje zwiększenie stężenia bilirubiny i kreatyniny w surowicy. Jeśli leki te stosuje się jednocześnie, należy zwrócić szczególną uwagę na ryzyko zwiększania się stężenia bilirubiny oraz kreatyniny w surowicy,
• Ryzyko miopatii i rabdomiolizy zwiększa się podczas jednoczesnego podawania flukonazolu z inhibitorami reduktazy HMG-CoA metabolizowanymi z udziałem CYP3A4, takimi jak atorwastatyna i symwastatyna, lub metabolizowanymi z udziałem CYP2C9, takimi jak fluwastatyna. Jeśli leczenie skojarzone jest konieczne, należy obserwować, czy u pacjenta nie występują objawy miopatii i rabdomiolizy oraz kontrolować aktywność kinazy kreatyniny,
• Flukonazol znacząco zwiększa stężenie cyklosporyny. Leki te można stosować jednocześnie, zmniejszając dawkę cyklosporyny w zależności od jej stężenia,
• Flukonazol może powodować zwiększenie stężenia ewerolimusu w osoczu poprzez inhibicję izoenzymu CYP3A4,
• Flukonazol zwiększa stężenie syrolimusu w osoczu, przypuszczalnie w wyniku hamowania jego metabolizmu z udziałem CYP3A4 i P-glikoproteiny. Leki te można stosować w skojarzeniu, jeśli dostosuje się dawkowanie syrolimusu w zależności od wartości stężenia i (lub) działania leku,
• Podczas jednoczesnego stosowania z fenytoiną należy monitorować jej stężenia w surowicy,
• U pacjentów długotrwale leczonych flukonazolem i kortykosteroidami należy kontrolować, czy po odstawieniu flukonazolu nie występują objawy niewydolności kory nadnerczy,
• Przypuszcza się, że flukonazol może zwiększać stężenia w osoczu alkaloidów barwinka (np. winkrystyny i winblastyny) i prowadzić do neurotoksyczności.

Wpływ na prowadzenie pojazdów i obsługę maszyn

Nie przeprowadzono badań dotyczących wpływu flukonazolu na zdolność prowadzenia pojazdów oraz obsługiwania maszyn. Pacjenta należy ostrzec o możliwości wystąpienia zawrotów głowy w trakcie stosowania produktu.

Ciąża i karmienie piersią

Flukonazolu w standardowych dawkach i krótkotrwale nie należy stosować w okresie ciąży, chyba że jest to bezwzględnie konieczne. Flukonazol przenika do mleka ludzkiego osiągając stężenia niższe niż w surowicy. Nie zaleca się karmienia piersią po przyjęciu wielu dawek flukonazolu lub po zastosowaniu dużej dawki.