Budezonid - działanie, wskazania, przeciwwskazania do stosowania

Budezonid jest lekiem należącym do grupy kortykosteroidów. Jest składnikiem leków wykorzystywanych w terapii astmy i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Lek ten bardzo często jest przepisywany przez lekarzy pulmonologów, alergologów oraz lekarzy POZ.

Budezonid jest stosowany najczęściej w formie proszku do inhalacji w kapsułkach twardych, zawiesinydo nebulizacji, zawiesiny w formie aerozolu do nosa, ale można go też znaleźć w formie pianki doodbytniczej, tabletek lub kapsułek doustnych.

Spis treści

1. Działanie
2. Wskazania
3. Dawkowanie
4. Przeciwwskazania
5. Ostrzeżenia i interakcje z innymi lekami
6. Działania niepożądane

Działanie

Glikokortykosteroidy mają działanie przeciwzapalne. Podawane są pacjentowi kiedy w jego organizmie toczy się proces zapalny pochodzenia autoimmunologicznego, np.:

• reumatoidalne zapalenie stawów,
• toczeń rumieniowaty,
• guzkowate zapalenie okołotętnicze,
• stwardnienie rozsiane,
• choroba Hashimoto,
• choroba Gravesa-Basedowa.

Stosowane są także jako leki immunosupresyjne czyli takie które hamują reakcję immunologiczną organizmu, także aby zapobiec odrzuceniu przez organizm pacjenta przeszczepu. Najczęstsze zastosowanie budezonidu obejmuje leczenie alergii, w której przebiegu obserwujemy astmę, dychawicę oskrzelową lub alergiczny nieżyt nosa.

Mechanizm działania glikokortykosteroidów polegana łączeniu się cząsteczki sterydu z jego receptorem znajdującym się wewnątrz komórki. Takie aktywne połączenie wywiera na jądrze komórkowym zmianę sekwencji DNA i produkcję białek przez komórkę odpowiadających za działanie przeciwzapalne.

Literatura podkreśla, że regularne stosowanie budezonidu wziewnie lub w formie nebulizacjiczy aerozolu zmniejsza przewlekły stan zapalny w drogach oddechowych pacjentacierpiącego na astmę.

Pacjent odczuwa poprawę czynności płuc oraz zmniejszenie objawów przewlekłej choroby. Astma wymusza na pacjencie ciągłą podaż leku ponieważ jest tochoroba nieuleczalna i tylko świadome, regularne stosowanie glikokortykosteroidów wraz z lekami wspomagającymi mogą zapewnić kontrolę tej choroby i zmniejszyć częstotliwośćnapadów astmy do minimum.

Pacjent musi być świadomy efektów niepożądanych przewlekłej terapii kortykosteroidami, powinien umieć rozpoznać niepokojące objawy, które mogą świadczyć o pogorszeniu stanu zdrowia. Sterydy podawane miejscowo tzn. w formieinhalacji lub aerozolu działają tylko w miejscu podania. Taki zabieg znacząco zmniejszawystąpienia ogólnoustrojowych działań niepożądanych lecz nie zmniejsza ich do zera.

Wskazania

Głownym wskazaniem do stosowanie budezonidu jest astma oskrzelowa lub przewlekła obturacyjna choroba płuc tzw. POChP.

Lek ten jest stosowany wyłącznie do zmniejszenia przewlekłego stanu zapalnego i jako takinie zatrzymuje napadu astmy. Jeśli u pacjenta wystąpi napad duszności powinien on zastosować krótko działający beta-2-mimetyk, który hamuje skurcz oskrzeli podczas napadu inatychmiast przynosi ulgę przy duszności.

Dawkowanie

Leczenie astmy jest procesem mocno zindywidualizowanym. Lekarz prowadzący decyduje oczęstotliwości podawania dawek oraz o ich wielkości. Lekarz posługuje się schematami leczenia, odpowiadającymi przypadkowi pacjenta, ale może modyfikować nieco dawki w oparciu o reakcje pacjenta na lek i zaawansowanie jego choroby. Złotą zasadą w leczeniukażdego pacjenta glikokortykosteroidami jest stosowanie jak najmniejszej skutecznej dawki w terapii.

Klasycznie budezonid przyjmowany jest przez pacjenta codziennie w sposób regularny o wyznaczonych porach. Każda modyfikacja leczenia odbywa się pod nadzorem lekarza, zmiany są wprowadzane stopniowo. Konieczność zwiększenia dawki pojawia się wtedy, gdy objawy pacjenta pogłębiają się mimo stosowania się do zaleceń.

Leczenie budezonidem w postaci proszku do inhalacji w kapsułkach twardy można rozpocząć od 6. roku życia dziecka lecz sposób ten jest preferowany u dorosłych. U dzieci natomiast bardzo popularne jest stosowanie zawiesiny do nebulizacji. Jeśli jednak lekarz zadecyduje o włączeniu do terapii dziecka inhalacje za pomocą proszku, dziecko powinno przyjmować lek pod kontrolą dorosłego.

Przeciwwskazania

Budezonidu nie mogą stosować osoby z nadwrażliwością na tą substancję oraz osoby z czynną gruźlicą płuc.

Ostrzeżenia i interakcje z innymi lekami

Bardzo istotne jest, aby lekarz prowadzący wytłumaczył dokładnie pacjentowi w jakim celu przyjmuje się wymienioną substancję i uświadomić mu, iż nie jest ona odpowiednim środkiem do zatrzymania ataku duszności.

Budezonid przyjmuje się w celu jego zapobiegania, znoszenia reakcji zapalnej występującej w układzie oddechowym astmatyka oraz ułatwienia oddychania choremu. Lek należy stosować regularnie, nawet jeśli nie występują objawy astmy. W celu zatrzymania ostrego skurczu oskrzeli, który towarzyszy napadowi astmy, należy przyjąć inny lek przepisany przez lekarza.

Należy zachować szczególną ostrożność podczas leczenia pacjentów z utajoną gruźlicą płuc lub jeśli u pacjenta podejrzewa się wirusowe lub grzybicze zakażenie dróg oddechowych. Kortykosteroidy naturalnie hamują odpowiedź układu immunologicznego,przez co organizm nie jest w stanie walczyć z infekcją.

Przez cały okres leczenia z pewnością lekarz prowadzący będzie zmuszony do wprowadzenia zmian w dawkowaniu lub nawet zmienić lek na skuteczniejszy. Jeśli pacjent zauważy, że częściej musi zażywać lek rozszerzający oskrzela w celu zatrzymania napaduastmy ergo częściej te napady występują, mimo przestrzegania przez pacjenta zaleceń ischematu podawania kortykosteroidów, oznacza to iż musi udać się do lekarza w celuponownej oceny stanu zdrowia i ew modyfikacji leczenia. Zmiany mogą opierać się nazwiększeniu dawki kortykosteroidów lub na włączeniu do terapii dodatkowo steroidówpodawanych doustnie.

Czasami może wystąpić paradoksalny skurcz oskrzeli po podaniu kortykosteroidówwziewnych. Sytuacja ta nie jest częsta ale pacjent musi mieć świadomość zagrożenia jakieze sobą niesie.

W przypadku nagłego skurczu oskrzeli po podaniu budezonidu pacjentpowinien natychmiast zażyć szybko działający lek rozszerzający oskrzela, odstawić wziewnekortykosteroidy oraz skontaktować się z lekarzem prowadzącym w celu ustalenia dalszegoleczenia.

Pacjent powinien poinformować lekarza prowadzącego o każdym przyjmowanym przewlekle leku. Budezonid powinien być stosowany ostrożnie u pacjentów którzy jednocześnieprzyjmują:

• itrakonazol,
• atazanawir,
• ketokonazol,
• rytonawir,
• nelfinawir,
• amiodaron,
• klarytromycynę.

W przypadku kobiet w ciąży budezonid może być podawany tylko w sytuacji koniecznej podkontrolą lekarza. Kobiety karmiące piersią teoretycznie mogą przyjmować budezonidponieważ stężenie leku w osoczu dziecka karmionego piersią wynosi 1/600 stężenia leku worganizmie matki, jednakże nie ma oficjalnych badań potwierdzających bezpieczeństwostosowania budezonidu podczas karmienia piersią.

Działania niepożądane

Charakterystycznymi działaniami niepożądanymi które często dotykają pacjentówprzyjmujących wziewne kortykosteroidy są:

• zapalenie płuc które częściej występuje upacjentów z POChP,
• nieostre widzenie,
• kaszel,
• kandydoza jamy ustnej,
• chrypka,
• suchość wjamie ustnej,
• podrażnienie gardła.

Pacjenci wyjątkowo często nie łączą chrypki, suchości i ew kandydozy jamy ustnej zprzyjmowanymi kortykosteroidami. Zgłaszają się do apteki w poszukiwaniu leku na jużistniejące objawy, czyli pastylek do ssania nawilżających gardło z porostem islandzkim lubmiodem i cytryną, sprayu do gardła znoszącego podrażnienie i ból np. Tantum verde spray.

Pastylki do ssania na które warto zwrócić uwagę to chlorchinaldin, lek ten nie tylko działaprzeciwbakteryjnie ale także przeciwgrzybiczo.

W charakterystyce produktu leczniczegochlorchinaldinu wykazano iż działa on na grzyby Candida które najczęściej powodujązakażenia jamy ustnej u pacjentów przyjmujących kortykosteroidy wziewne. Oczywiście jeślipacjent zauważy rozwijające się zakażenie najbezpieczniejszą opcją jest wizyta u lekarza, który zaordynuje przeciwgrzybicze leki o działaniu miejscowym lub ogólnoustrojowym.

Jednak warto wspomnieć, że aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia opisywanych działańniepożądanych pacjent po przyjęciu leku w formie wziewnej powinien przepłukać ustapłynem do płukania jamy ustnej. Dzięki temu niewielka ilość budezonidu która pozostała wjamie ustnej i powoduje miejscowe działania niepożądane zostanie wypłukana.

Na rynku istnieje dużo produktów a nawet leków do płukania jamy ustnej o dodatkowym działaniuprzeciwgrzybiczym i przeciwbakteryjnym. Warto zapytać w aptece o płyn do płukania jamy ustnej z benzydaminą, chlorheksydyną, szałwią lekarską. Substancje te zmniejszają stan zapalny jamy ustnej i mają działanie przeciwdrobnoustrojowe.

Warto zainteresować się dostępnymi na rynku komorami inhalacyjnymi tzw. spejsery. Jest to urządzenie które można dokupić do inhalatora, wielokrotnego użytku. Spejser zapewniadodatkową przestrzeń w postaci rurki lub komory pomiędzy inhalatorem a ustami pacjenta. Dzięki temu możliwe jest przyjmowanie leku podczas spokojnych 5-10 wdechów zamiastjednego skoordynowanego wdechu.

Jest to wielka wygoda, szczególnie dla małych pacjentów, którzy często mają problem z efektywnym przyjęciem leku. Właśnie nieumiejętnewdychanie leku powoduje, że część substancji pozostaje w jamie ustnej. Spejser więc przyokazji zmniejsza ryzyko wystąpienia działań niepożądanych w obrębie jamy ustnej i gardła

Podczas stosowania wziewnych kortykosteroidów ryzyko wystąpienia ogólnoustrojowychdziałań niepożądanych jest niewielkie. Niemniej jednak pacjent powinien mieć wiedzę jak jerozpoznać i kiedy zgłosić się do lekarza prowadzącego. Do możliwych działańniepożądanych wziewnych kortykosteroidów należą:

• zahamowanie czynności nadnerczy,
• nadmierne wydzielanie hormonów nadnerczy,
• zespół Cushinga,
• opóźnienie wzrostu u dzieci i młodzieży,
• zmniejszenie gęstości mineralnej kości, co daje objawy podobne do osteoporozy,
• zaćma
• i jaskra.

Kiedy pacjent zauważy pogorszenie wzroku powinien zgłosić się do lekarza okulisty i poinformować go o objawach oraz o przyjmowanych lekach. Po kortykosteroidach mogą wystąpić zmiany zachowania, szczególnie u dzieci, objawiające się:

• agresją,
• spadkiem nastroju
• lub pobudzeniem psychoruchowym.