Amoksycylina – działanie, właściwości, wskazania, dawkowanie amoksycykliny

Amoksycyklina to antybiotyk należący do grupy penicylin, antybiotyków beta-laktamowych. Jest to alfa-aminopochodna penicyliny – pierwszego antybiotyku odkrytego przez Alexandra Fleminga w 1928 roku. Antybiotyki beta- laktamowe stanowią ok. 70% antybiotyków obecnie stosowanych w lecznictwie.

Spis treści

1. Amoksycyklina - działanie
2. Amoksycyklina - wskazania
3. Amoksycyklina - dostępne formy leku
4. Amoksycyklina - dawkowanie
5. Amoksycyklina - przeciwwskazania
6. Amoksycyklina - ostrzeżenia i interakcje
7. Działania niepożądane amoksycykliny 
8. Amoksycyklina - ważne środki ostrożności

Amoksycyklina - działanie

Amoksycylina jest antybiotykiem, półsyntetyczną penicyliną. Ma działanie bakteriobójcze: prowadzi do śmierci komórki bakteryjnej poprzez blokowanie biosyntezy jej ściany komórkowej. Ponieważ ściana bakteryjna nie może zostać utworzona prawidłowo, dochodzi do aktywacji enzymów autolitycznych a następnie do śmierci komórki bakteryjnej.

Efekt bakteriobójczy  jest zależny od czasu działania antybiotyku. Dlatego ważne jest pilnowanie przez pacjenta przyjmowania leków o stałej porze dnia zgodnie ze schematem jaki określił lekarz podczas ustalania antybiotykoterapii.

Amoksycyklina nie jest skuteczna:

• wobec bakterii które nie posiadają ściany komórkowej
• w walce z pasożytami wewnątrz komórkowymi takimi jak chlamydia czy mykoplazma.

Niektóre bakterie wypracowały mechanizm oporności na antybiotyki beta-laktamowe, przykładowo: produkują enzymy ( beta-laktamazy), które niszczą wiązanie beta-laktamowe w antybiotyku powodując jego unieczynnienie. Aby zwiększyć zakres działania penicylin często stosowane są one razem z innym antybiotykiem np. kwasem klawulanowym. Związek ten unieczynnia niektóre beta-laktamazy ( enzymy bakteryjne), dzięki czemu pozbawia bakterie mechanizmu ochronnego przed działaniem amoksycyliny.

Amoksycyklina - wskazania

Amoksycylina jest stosowana w leczeniu następujących chorób:

• ostre bakteryjne zapalenie zatok
• ostre zapalenie ucha środkowego
• ostre paciorkowcowe zapalenie migdałków i zapalenie gardła
• zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli
• ostre zapalenie pęcherza moczowego
• bezobjawowy bakteriomocz w okresie ciąży
• ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek
• dur brzuszny i dur rzekomy
• ropień okołozębowy z szerzącym się zapaleniem tkanki łącznej
• zakażenie związane z protezowaniem stawów
• eradykacja Helicobacter pylori – jako część schematu trójlekowego
• choroba z Lyme (borelioza)
• lekkie i umiarkowane zaostrzenie POCHP
• zapalenie gruczołu krokowego
• stopa cukrzycowa
• zapalenie uchyłków jelit ( jako lek z wyboru).
• zakażenia skóry i tkanek miękkich
• ostra niepowikłana rzeżączka
• zapobieganie zapaleniu wsierdzia.

Amoksycylina jest jednym z najczęściej wypisywanych antybiotyków przez lekarzy stomatologów. Zalecają zastosowanie pojedynczej dawki amoksycyliny w profilaktyce antybiotykowej zakażeń miejsca operowanego w obrębie jamy ustnej i obszaru szczękowo-twarzowego. Amoksycylina jest także polecana podczas leczenia zakażeń zębopochodnych, zapaleń przyzębia i tkanek okołowszczepowych. Jeśli pacjent jest uczulony na penicyliny wtedy stomatolog decyduje się na podanie klindamycyny.

Amoksycyklina - dostępne formy leku

Na rynku polskim można znaleźć amoksycylinę w formie:

• tabletek
• kapsułek
• proszku do sporządzania zawiesiny doustnej
• granulatu do sporządzania zawiesiny doustnej 
• proszku do sporządzania roztworu do iniekcji.

Amoksycyklina - dawkowanie

O dawkowaniu zawsze decyduje lekarz przepisując antybiotyk. Dawka jest określana na podstawie typu patogenu jaki zaatakował organizm, jego oporności na antybiotyk, ciężkości zakażenia, wieku, masy ciała, czynności nerek pacjenta.

Czas leczenia także jest określany na podstawie rodzaju zakażenia oraz reakcji pacjenta na amoksycylinę. Czas terapii powinien być jak najkrótszy przy jednoczesnym zachowaniu skuteczności terapii.

U pacjentów starszych nie trzeba modyfikować dawki.

U osób z niedoczynnością nerek należy zachować ostrożność i może okazać się konieczne zmodyfikowanie dawki, dlatego pacjent powinien poinformować lekarza jeśli ma zaburzenia czynności nerek.

Amoksycyklina - przeciwwskazania

Amoksycyliny nie należy stosować jeśli:

• u pacjenta występuje nadwrażliwość na substancję aktywną bądź na penicyliny
• jeśli pacjent w przeszłości wykazywał nadwrażliwość na jakikolwiek antybiotyk beta-laktamowy. Podczas badań klinicznych udokumentowano przypadki ciężkiej reakcji uczuleniowej, która sporadycznie doprowadzała do zgonu pacjenta
• należy zachować szczególną ostrożność podczas przyjmowania amoksycyliny i poinformować lekarza o wszystkich epizodach nadwrażliwości na antybiotyki.

Amoksycyklina - ostrzeżenia i interakcje

Jeśli pacjent ma zaburzenia czynności nerek, otrzymuje duże dawki leku lub choruje na padaczkę należy zachować ostrożność podczas przyjmowania amoksycyliny, ponieważ może ona spowodować wystąpienie drgawek.

Podczas antybiotykoterapii może dojść do rozwoju drobnoustrojów niewrażliwych na penicyliny. Mogą one powodować zapalenie jelita grubego, dlatego jeśli u pacjenta wystąpią biegunki powinien on skontaktować się z lekarzem. Pacjent powinien przyjmować probiotyki podczas antybiotykoterapii aby zmniejszyć szanse na rozwój nieprawidłowej flory bakteryjnej i rozrostu patogenów w obrębie jelit.

Penicyliny mogą wpływać na prawidłowe krzepnięcie krwi szczególnie u pacjentów którzy przyjmują leki przeciwzakrzepowe. Może okazać się konieczna modyfikacja dawki leków przeciwzakrzepowych na czas antybiotykoterapii.

Aby nie dopuścić do tworzenia się kryształów amoksycyliny w moczu pacjent powinien dużo pić podczas terapii. Jeśli u pacjenta występuje cewnik w pęcherzu moczowym należy regularnie sprawdzać drożność cewnika.

Amoksycylina powinna być przyjmowana ostrożnie z następującymi lekami: 

• probenecyd
• allopurol
• tetracykliny
• metotreksat

Jeśli pacjent przyjmuje któryś z wyżej wymienionych powinien on poinformować o tym lekarza prowadzącego.

Działania niepożądane amoksycykliny 

Do częstych działań niepożądanych amokcycykliny należą: biegunka, nudności, wysypka skórna.

Niezbyt często mogą wystąpić: wymioty, pokrzywka, świąd.

Działania niepożądane które mogą pojawić się rzadko: kandydoza skóry wynikająca z efektu bakteriobójczego na prawidłową florę bakteryjną, czarny włochaty język który jest objawem bardzo nieestetycznym ale niegroźnym, w sytuacji pojawienia się czarnego nalotu na języku należy skontaktować się z lekarzem bądź stomatologiem, zapalenie wątroby lub żółtaczka, zespół Stevensa-Johnsona, ostra uogólniona osutka krostkowa, pęcherzykowe złuszczające zapalenie skóry.

Amoksycyklina - ważne środki ostrożności

Penicyliny są doceniane przez lekarzy za swój korzystny efekt bakteriobójczy, niską toksyczność, która pozwala na zastosowanie tych antybiotyków nawet u kobiet ciężarnych oraz dobrą penetrację do narządów. Niestety penicyliny w tym amoksycylina, posiadają także niemało wad.

Jedną z najbardziej problematycznych jest ich silna właściwość alergizująca. Część pacjentów jest uczulona na penicyliny i inne antybiotyki z grupy beta-laktamowych.

Ponieważ antybiotyki te są tak często stosowane niektóre szczepy bakterii wykazują oporność na ich działanie. Coraz więcej mechanizmów oporności takich jak: zmiana struktury białek biorących udział w syntezie ściany komórkowej bakterii lub wypracowanie jej nieprzepuszczalności dla penicylin powoduje, że terapia samą amoksycyliną nie jest skuteczna w przypadku niektórych bakterii.

Coraz częściej zwraca się uwagę na przestrzeganie zasad dobrej antybiotykoterapii nie tylko przez lekarza POZ ale także przez samego pacjenta. Lekarze nie powinni: przepisywać antybiotyków niepotrzebnie ( np. kiedy przyczyną choroby jest wirus a nie bakteria), zwlekać z antybiotykoterapią w przypadku zagrożenia życia, nadużywać antybiotyków o szerokim spektrum, zamiast tego pobrać odpowiedni materiał na posiew i na podstawie jego wyników dobrać terapię celowaną.

Natomiast pacjenci nie powinni wymuszać na lekarzach wypisywania antybiotyków tylko zaufać ich fachowej wiedzy. Pacjent nie powinien podejmować decyzji o samo leczeniu z wykorzystaniem antybiotyku który znalazł w domowej apteczce. Chorzy nie powinni także kończyć terapii przed czasem lub brać antybiotyk nieregularnie. Wszystkie te działania zarówno ze strony specjalistów opieki zdrowotnej jak i chorych zwiększają problem antybiotykooporności wśród bakterii.