Amantadyna - jak działa?
Amantadyna to organiczny związek chemiczny, wykorzystywany jako lek antywirusowy, a obecnie stosowany w leczeniu parkinsona. Jak działa amantadyna? Kiedy się ją stosuje? Jakie działania niepożądane wiążą się ze stosowaniem amantadyny?
Amantadyna została wprowadzona do lecznictwa jako lek przeciwwirusowy. Wskazaniem do stosowania tej substancji jest profilaktyka oraz leczenie infekcji wywołanych wirusem grypy typu A. Niezwykle istotny jest fakt, że lek ten nie jest aktywny wobec innych typów wirusa grypy. Obecnie rezygnuje się ze stosowania amantadyny w terapii infekcji ze względu na wysoką oporność drobnoustrojów na tą substancję.
Mechanizm działania przeciwwirusowego leku opiera się na blokowaniu białka kanałowego M2 na powierzchni wirusa. Można powiedzieć że amantadyna tworzy pewnego rodzaju korek w kanale białkowym.
Białko M2 służy do transportu jonów wodorowych, czyli generowania kwaśnego pH niezbędnego do pęknięcia otoczki zabezpieczającej wirusowy materiał genetyczny. W konsekwencji działania leku uniemożliwione zostaje uwolnienie materiału genetycznego z otoczki. W związku z tym drobnoustroje nie mogą się namnażać w organizmie gospodarza.
Amantadyna została w lecznictwie zastąpiona przez rymantadynę, którą charakteryzuje podobny mechanizm terapeutyczny, przy zredukowanych działaniach niepożądanych.
Spis treści
- Amantadyna w terapii choroby Parkinsona
- Amantadyna - mechanizm działania amantadyny w zaburzeniach neurologicznych
- Amantadyna jako lek cholinolityczny
- Amantadyna - działanie neuroprotekcyjne i neuromodulujące
- Amantadyna w terapii skojarzonej z lewodopą
- Amantadyna - działania niepożądane
- Amantadyna - przeciwwskazania do stosowania
- Amantadyna - wskazania do przerwania terapii
- Amantadyna - interakcje z innymi lekami
- Amantadyna a leczenie COVID-19. Czy amantadyna działa na koronawirusa?
Amantadyna w terapii choroby Parkinsona
Skuteczność terapeutyczna amantadyny w terapii Parkinsona została odkryta w 1968 roku w sposób przypadkowy. Pacjentka z umiarkowanymi objawami choroby przyjmowała przez trzy miesiące ten lek w celach profilaktyki grypy. Jej lekarz Schwab, zaobserwował i opisał znaczące zmniejszenie objawów takich jak drżenia, sztywność i spowolnienie u chorej kobiety w trakcie tej kuracji. Poprawa ustąpiła po pewnym czasie po odstawieniu amantadyny.
Rok później Schwab opublikował wyniki badań klinicznych dotyczących zastosowania amantadyny w terapii u osób chorych na Parkinsona. Wynikało z nich że dzienna dawka 200 mg tego leku zredukowała w sposób znaczący objawy choroby u 66% pacjentów. Lekarz zaobserwował również istotną poprawę sprawności intelektualnej.
Amantadyna - mechanizm działania amantadyny w zaburzeniach neurologicznych
Mechanizm aktywności terapeutycznej amantadyny w schorzeniach neurologicznych jest nie do końca poznany. Badania sugerują że istnieje więcej niż jedna droga aktywności tego leku. Jedną z nich jest pobudzenie przewodnictwa dopaminergicznego.
W trakcie choroby Parkinsona obserwuje się spadek stężenia dopaminy w istocie czarnej mózgu. Skutkuje to zaburzeniami motorycznymi, takimi jak spowolnienie ruchów, drżenia czy sztywność ciała.
Amantadyna stymuluje uwalnianie dopaminy z zakończeń presynaptycznych. Hamuje również wychwyt zwrotny tego neuroprzekaźnika oraz pobudza receptory dopaminergiczne.
Oprócz tego amantadyna blokuje jonotropowy receptor NMDA oraz działa cholinolitycznie. Istnieją teorie, według których receptory NMDA oraz aminokwasy je pobudzające pełnią istotną rolę w przebiegu procesów neurodegeneracyjnych mózgu.
Nadmierne pobudzenie tego układu prowadzi do neurozwyrodnień związanych z niedokrwieniem oraz stanem zapalnym. Z tego względu właściwości modulujące wobec aktywności receptorów NMDA wykazywane przez amantadynę są korzystne terapeutycznie.
Amantadyna jako lek cholinolityczny
Leki o działaniu cholinolitycznym to takie, które wykazują działanie przeciwstawne wobec neuroprzekaźnika choliny. Wiele substancji stosowanych w terapii choroby Parkinsona posiada taki profil terapeutyczny. Takimi lekami są:
- triheksyfenidyl
- prydynol
- biperyden
Mechanizm działania cholinolitycznego jest korzystny w chorobach neurodegeneracyjnych. Leki, które go posiadają wpływają pobudzająco na układ nerwowy. Jednocześnie blokowanie przekaźnictwa nerwowego związanego z choliną, wpływa rozluźniająco na mięśnie.
W chorobie Parkinsona występuje wzmożona sztywność mięśni, tak więc właściwości spazmolityczne amantadyny, wynikające z jej charakteru cholinolitycznego będą korzystne.
Cholinolityki są lekami silnie wpływającymi na cały organizm. Ich przyjmowanie wywołuje:
- rozszerzenie źrenic
- rozszerzenie oskrzeli
- hamowanie perystaltyki jelit
- suchość w ustach
- pobudzenie układu nerwowego prowadzące do halucynacji, pobudzenia, majaczenia
- wzrost temperatury ciała
Wymienione reakcje organizmu na substancje cholinolityczne w pewnych sytuacjach mogą być korzystne terapeutycznie. Jednak niestety często stają się uciążliwymi działaniami niepożądanymi.
Leki o podobnym profilu działania mogą wchodzić ze sobą w interakcje, potęgując swój negatywny wpływ na organizm. Z tego względu nie zaleca się łączenia amantadyny z innymi cholinolitykami stosowanymi w terapii choroby Parkinsona.
Amantadyna - działanie neuroprotekcyjne i neuromodulujące
Ze względu na działanie modulujące wobec aktywności receptorów NMDA które mogą uczestniczyć w procesach neurodegeneracyjnych, amantadyna wykazuje skuteczność w hamowaniu rozwoju choroby Parkinsona.
Właściwości te zostały potwierdzone w badaniach klinicznych trwających 15 lat. Długość życia chorych, którzy przyjmowali ten lek, była statystycznie znacząco dłuższa, w porównaniu z innymi pacjentami cierpiącymi na Parkinsona.
Amantadyna hamuje procesy zapalne oraz stymuluje czynniki wzrostowe w obrębie układu nerwowego. W związku z tym może być stosowana jako lek neuroprotekcyjny oraz neuromodulujący na wczesnych etapach choroby Parkinsona.
Amantadyna w terapii skojarzonej z lewodopą
Amantadynę o przedłużonym uwalnianiu stosuje się w leczeniu dyskinez, które są efektem ubocznym lewodopy, będącej obecnie podstawowym i najważniejszym lekiem stosowanym w terapii Parkinsona.
Dyskinezy są problemem charakterystycznym dla zaawansowanego etapu rozwoju choroby. Polegają one na zaburzeniach ruchowych, związanych ze szczytowym stężeniem lewodopy we krwi oraz następującym później jego spadkiem.
Światowa Organizacja Zdrowia zaleca obecnie stosowanie amantadyny w terapii skojarzonej w celu zmniejszenia skutków ubocznych lewodopy. Jednocześnie WHO uznało monoterapię tym lekiem jako nieskuteczną drogę leczenia.
Amantadyna - działania niepożądane
Ze stosowaniem amantadyny wiążą się pewne działania niepożądane, dotyczące ośrodkowego układu nerwowego. U pacjentów często występują zawroty głowy i omamy. Mogą przyczyniać się one do niekontrolowanych upadków prowadzących do kontuzji.
Inna grupa działań niepożądanych związana jest z charakterem cholinolitycznym leku. Pacjenci przyjmujący amantadynę mogą w związku z nim cierpieć z powodu zaparć oraz suchości w jamie ustnej.
Z działaniem cholinolitycznym wiąże się również ryzyko wzmocnienia zachowań psychotycznych u chorych, u których występują takie predyspozycje.
Poważne działania niepożądane mogą obejmować:
- senność
- myśli samobójcze
- depresję
- halucynacje
- destrukcyjne działania prowadzące do uzależnień: hazard, ryzykowna aktywność seksualna, nieracjonalne wydatki
- problemy z autokontrolą
- niskie ciśnienie krwi
- zespół Stevensa-Johnsona
Amantadyna - przeciwwskazania do stosowania
Podstawowymi przeciwwskazaniami do przyjmowania amantadyny są:
- ciężka zastoinowa niewydolność serca
- kardiomiopatia
- zapalenie mięśnia sercowego,
- bradykardia
- zaburzenia pracy serca związane z wydłużeniem odstępu QT
- wrodzony zespół wydłużonego odstęp QT w wywiadzie rodzinnym
- ciężkie komorowe zaburzenia rytmu serca
- stosowanie leków wydłużających odstęp QT
- padaczka
- hipokaliemia
- hipomagnezemia
- ciąża
- okres karmienia piersią
Ze względu na cholinolityczny charakter leku szczególną ostrożność przy przyjmowaniu amantadyny powinny zachować osoby cierpiące na:
Amantadyna - wskazania do przerwania terapii
Stosowanie amantadyny należy przerwać w przypadku wystąpienia:
- kołatań serca
- omdleń
- zawrotów głowy
Nie należy odstawiać leku w sposób nagły u pacjentów przyjmujących jednocześnie neuroleptyki. Decyzję dotyczącą przerwania lub kontynuacji leczenia należy skonsultować z lekarzem specjalistą.
Amantadyna - interakcje z innymi lekami
Stosując amantadynę należy zachować ostrożność przy przyjmowaniu leków:
- antycholinergicznych
- przeciwdepresyjnych
- przeciwdyskinetycznych
- przeciwhistaminowych
- pochodnych fenotiazyny
Poważne interakcje amantadyny z innymi lekami
Amantadyna nasila działania niepożądane leków cholinolitycznych. Takie połączenie może wywołać omamy i stany splątania.
Przeciwwskazane jest łączenie jej z lekami wydłużającymi odstęp QT. Interakcja może doprowadzić do poważnych zaburzeń pracy serca.
Leki pobudzające OUN w połączeniu z amantadyną zwiększają ryzyko wystąpienia takich działań niepożądanych jak: niepokój, nerwowość, bezsenność i zaburzenia pracy serca.
Triamteren i hydrochlorotiazyd mogą doprowadzić do niebezpiecznego zwiększenia stężenia amantadyny we krwi.
Amantadyna a leczenie COVID-19. Czy amantadyna działa na koronawirusa?
Co jakiś czas w mediach pojawiają się doniesienia o skuteczności amantadyny w terapii COVID-19. Jednak, jak podkreślił w rozmowie z Polską Agencją Prasową szef Kliniki Chorób Zakaźnych w Szpitalu Klinicznym nr 1 w Lublinie prof. dr hab. Krzysztof Tomasiewicz, amantadyna nie ma rekomendacji organizacji, które dopuszczają leki do stosowania w terapii.
Nie ma też dowodów na to, że ten lek działa i nie stosuje się jej od dłuższego czasu. Przyznał, że od początku epidemii w terapii COVID-19 stosuje się różne leki, ale amantadyna nie była brana pod uwagę. - Mieliśmy etap, gdy rozpatrywaliśmy leki, które działają na przykład przy leczeniu wirusa HIV czy chlorochinę, bo były podstawy, chociażby teoretyczne, do stosowania tych leków. W przypadku amantadyny takich podstaw specjalnie nie było i nie ma - podkreślił profesor.
Prof. Tomasiewicz przypomniał, że za stosowanie leku, które jest niezgodnie z charakterystyką produktu leczniczego można ponieść skutki prawne i jest to nieakceptowalne.
- Owszem czasami decydujemy się na terapię eksperymentalną, ale wcześniej musimy otrzymać zezwolenie komisji bioetycznej. Tak też czynimy od początku epidemii COVID-19. Stosujemy na przykład tocilizumab, a wcześniej remdesiwir, który dopiero od pewnego czasu jest dopuszczony w terapii COVID-19 - powiedział.
Zauważył też, że stosowanie leków, które nie pomagają faktycznie odwleka moment podania właściwych terapii.
![Stan przedcukrzycowy dotyczy nawet 5 mln Polaków. Ciebie też? Sprawdź to [TEST]](https://cdn.galleries.smcloud.net/t/galleries/gf-TRZ7-kaJ1-ptSh_cukrzyca-pomiar-cukru-320x213.jpg)
![Zmiany na ustach - krostki, grudki, pęcherzyki. 8 najczęstszych przyczyn [ZDJĘCIA]](https://cdn.galleries.smcloud.net/t/galleries/gf-soBw-u4ou-qebe_zmiany-na-ustach-krostki-grudki-pecherzyki-8-najczestszych-przyczyn-zdjecia-320x213.jpg)
