ADHD u dziecka? Być może winny lek powszechnie uznawany za bezpieczny

Stosowanie każdego leku wiąże się z pewnym ryzykiem i działaniem niepożądanym. W ciąży trzeba szczególnie uważać, ale akurat paracetamol nie znajduje się wśród substancji, które uważamy za wpływające negatywnie na przebieg ciąży i zdrowie płodu. W świetle nowych badań Uniwersytetu Waszyngtońskiego to może się zmienić.

Badania substancji o działaniu potencjalnie szkodliwym, jak i pozytywnym, trudno prowadzić wśród kobiet w ciąży. Klasyczne analizy, oparte o ślepą próbę, zazwyczaj nie wchodzą w grę. Trudno sobie wyobrazić podanie przyszłym matkom substancji potencjalnie szkodliwej lub pozbawienie ich substancji uznawanej za niezbędną/potrzebną w organizmie.

Zespół naukowców, którym kierował adiunkt na Uniwersytecie Waszyngtońskim, dr Brennan Baker, miał jednak ułatwione zadanie w swoim projekcie badawczym. Obserwowane ciężarne pacjentki z własnej woli stosowały paracetamol, a uczeni sprawdzali, czy jest jakiś związek między przyjmowaniem tego leku a zespołem nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD) u dzieci. W ich ocenie jest bardzo wyraźny.

Paracetamol a problemy neurologiczne u płodu

Od 2019 roku Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) nie poleca paracetamolu kobietom w ciąży. Już wówczas pojawiły się uzasadnione podejrzenia, że uznawany za bezpieczny lek może mieć związek ze zmianami neurologicznymi u płodu, sprzyjającymi rozwojowi ADHD i autyzmu.

Do tej pory nie znamy mechanizmu, który miałby za to odpowiadać (chociaż mówi się o niekorzystnej ekspresji genów w łożysku), nie mamy też pewności, czy chodzi o faktyczną zależność, czy o koincydencję (dwa niezwiązane ze sobą zjawiska w tym samym czasie).

Tak czy owak - eksperci zalecili daleko posuniętą ostrożność. W Europie oficjalnie paracetamol jest dopuszczony do stosowania w czasie ciąży, ale jedynie w sytuacjach, gdy jest to klinicznie uzasadnione. Nie wykazuje toksycznego działania dla płodu i nie powoduje powstania wad wrodzonych. Natomiast wyniki badań epidemiologicznych dotyczących rozwoju układu nerwowego u dzieci, które były narażone na działanie paracetamolu, nie są jednoznaczne. Pojawiały się też głosy o ewentualnym związku z wyższym ryzykiem alergii.

Paracetamol - stosuje co druga kobieta w ciąży

Badacze z Uniwersytetu Waszyngtońskiego, którzy wyniki swoich badań opublikowali w czasopiśmie "Nature Mental Health" 6 lutego 2025 roku, twierdzą, że po paracetamol sięga co druga kobieta w ciąży (41-70% kobiet w w Stanach Zjednoczonych, Europie i Azji), a powstrzymanie się FDA z polecania tego leku w każdym z trymestrów w ciąży, niczego realnie nie zmieniło.

To sytuacja analogiczna jak z aspiryną, którą Amerykanie stosują "profilaktycznie" na serce, a zalecenia, w oparciu o wyniki badań, są zupełnie inne.

Z drugiej strony - aspirynę uznano za groźną dla zdrowia, paracetamol co najwyżej środek niskiego ryzyka.

W najnowszym badaniu naukowcy, analizując związek między obecnością paracetamolu w osoczu ciężarnych Afroamerykanek a wystąpieniem ADHD u ich kilkuletnich dzieci, oszacowali o ile konkretnie wzrasta ryzyko i z czego ma ono wynikać.

Zobacz także: Przyczyny bólu kręgosłupa

Zobacz galerię 5 zdjęć

Paracetamol w ciąży a ADHD 8-10-latków

Badaniami objęto 307 kobiet i ich dzieci. Stwierdzenie stosowania paracetamolu w II trymestrze ciąży wiązało się z wyższym prawdopodobieństwem rozpoznania ADHD u dziecka w 8-10. roku życia. Ma być ono związane ze zmianami genetycznymi w łożysku, obniżającymi ochronę układu nerwowego dzieci, szczególnie ze zwiększoną ekspresją immunoglobuliny ciężkiej stałej gamma 1 (IGHG1).

Ryzyko ma być nawet sześciokrotnie wyższe, szczególnie wtedy, gdy płód jest dziewczynką.

Wyniki te nie są dużym zaskoczeniem dla badaczy, bo pokrywają się z wcześniejszymi wynikami badań epidemiologicznych i eksperymentów na zwierzętach, łączących prenatalną ekspozycję na paracetamol z zaburzeniami neurorozwojowymi.

Eliza Dolecka