Zapalenie zatok szczękowych - przyczyny i objawy. Leczenie zatok szczękowych

Zapalenie zatok szczękowych to stan zapalny części zatok, która znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie z górnymi zębami. W związku z tym choroby zębów (np. próchnica) mogą być jedną z jego przyczyn. Nieleczone zapalenie zatok szczękowych może doprowadzić do groźnych powikłań, np. zapalenia mózgu. Jakie są przyczyny i objawy zapalenia zatok szczękowych? Jak przebiega leczenie?

Spis treści

1. Zapalenie zatok szczękowych - przyczyny
2. Zapalenie zatok szczękowych - objawy
3. Zapalenie zatok szczękowych - groźne powikłania
4. Zapalenie zatok szczękowych - diagnoza
5. Zapalenie zatok szczękowych - leczenie
6. Chore zatoki

Zapalenie zatok szczękowych to stan zapalny obszaru, który rozciąga się po obu stronach twarzy niemalże od korzeni zębów górnych (ósemek, siódemek i szóstek, a niekiedy nawet trójek lub dwójek), przez dno oczodołu aż do jamy nosowej. Ta skomplikowana budowa zatok szczękowych utrudnia usuwanie zalegającej w nich wydzieliny, a to sprzyja stanom zapalnym.

Zapalenie zatok szczękowych - przyczyny

Stan zapalny zatok szczękowych, ze względu na bliskie sąsiedztwo z zębami, może być sutkiem niewyleczonych na czas zębów (stany zapalne zębów i przyzębia), a także powikłaniem po leczeniu kanałowym (np. przebicia się do zatoki podczas poszerzania kanałów) lub wyrwaniu zęba górnego (częstym powikłaniem po ekstrakcji jest przetoka ustno-zatokowa). Zębopochodne zapalenie zatok szczękowych rozwija się tylko po jednej stronie twarzy.

Znacznie częściej (ok. 80 proc. przypadków) przyczyną zapalenia zatok szczękowych są infekcje układu oddechowego, np. katar w przebiegu przeziębienia lub grypa. To właśnie nawracające infekcje (częściej wirusowe, rzadziej bakteryjne i grzybicze) są najczęstszym powodem przewlekłego zapalenia zatok, także szczękowych. Stan zapalny może rozwinąć się także u osób zmagających się z alergicznym nieżytem nosa czy astmą oskrzelową. Przewlekłe występowanie stanu zapalnego zatok szczękowych może sugerować również wady anatomiczne zatok lub polipy. W tych przypadkach zapalenie zatok szczękowych jest dwustronne.

Warto wiedzieć, że czynnikami zwiększającymi zapalenie zatok szczękowych są pływanie i palenie papierosów.

Zapalenie zatok szczękowych - objawy

Ostre zapalenie zatok szczękowych charakteryzuje silny, rozpychający ból głowy zlokalizowany w okolicy oczodołu (górna część policzka) i czoła, który nasila się m.in. przy pochylaniu głowy, wysiłku fizycznym oraz kaszlu, a także podczas opukiwania lub dotykania tej okolicy. Jego przyczyną jest obrzęk błony śluzowej nosa i przewodów wyprowadzających zatoki szczękowej, które znajdują się w jamie nosowej. Jego konsekwencją jest więc zamknięcie naturalnych ujść zatok szczękowych, a co za tym idzie - gromadzenie się w nich wydzieliny, bez braku możliwości jej odpływu. Dolegliwości bólowe są dodatkowo potęgowane przez podciśnienie, które jest wynikiem braku możliwości przejścia powierza z jamy nosa do zatok szczękowych.

Ponadto pojawiają się objawy stanu zapalnego (podwyższona temperatura, ogólne osłabienie, brak łaknienia). Inne możliwe objawy współtowarzyszące to ból zębów, obrzęk policzka, niedrożność nosa, wyciek ropnej wydzieliny z nosa.

W przypadku przewlekłego zapalenia zatok szczękowych ból głowy jest mniej nasilony lub w ogóle nie występuje. Mogą jedynie pojawić się zaburzenia węchu czy długotrwały wyciek wydzieliny z nosa.

Zapalenie zatok szczękowych - diagnoza

W diagnostyce zapalenie zatok szczękowych najlepiej sprawdza się tomografia komputerowa. W trudnych do zdiagnozowania przypadkach wykonuje się endoskopię nosa i zatok.

Zapalenie zatok szczękowych - leczenie

Leczenie zapalenia zatok szczękowych zależy od tego, co jest jego przyczyną. Jeśli przyczyną stanu zapalnego są bakterie, podaje się antybiotyki. W przypadku infekcji na tle wirusowym stosuje się leczenie objawowe. Pacjentowi podaje się krople do nosa, które mają zlikwidować stan zapalny błony śluzowej nosa, udrożnić ją, a także leki mukolityczne (zmniejszające lepkość śluzu), leki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne. Lekarz może także zlecić płukanie jamy nosowej solą fizjologiczną lub hipertoniczną. W przypadku silnego bólu spowodowanego zaleganiem wydzieliny w zatoce szczękowej może być wskazane jej nakłucie.

Chore zatoki

Zatoki ogrzewają, nawilżają i oczyszczają wdychane powietrze. Dzięki temu, przechodząc dalej do gardła i płuc, nie drażni ono błony śluzowej dróg oddechowych. Nos i zatoki są też pierwszą barierą immunologiczną dla wirusów, bakterii oraz alergenów. Co się dzieje, kiedy zatoki chorują? Jakie problemy w obrębie zatok występują najczęściej? Na te i wiele innych pytań związanych z chorobami zatok odpowiada nasz ekspert otolaryngolog Michał Michalik.

Monika Majewska