Zapalenie migdałków - przyczyny, objawy, leczenie

Zapalenie migdałków wiąże się z silnym bólem gardła utrudniającym przełykanie, osłabieniem i gorączką. Preparaty stosowane w leczeniu zapalenia migdałków powinny z jednej strony uśmierzać silny ból, a z drugiej strony - działać przeciwzapalnie. Sprawdź, jakie są przyczyny zapalenia migdałków i jak skutecznie radzić sobie z jego objawami.

Zapalenie migdałków to stan zapalny niewielkich narządów, które znajdują się w gardle człowieka. To skupiska tkanki limfatycznej, która odpowiada za obronę organizmu i zwalczanie infekcji.

Migdałki identyfikują zagrożenie, a następnie stymulują układ limfatyczny do produkcji przeciwciał zwalczających chorobotwórcze patogeny. Migdałki stanowią część układu limfatycznego, czyli sieci naczyń rozlokowanych po całym ciele, które odprowadzają do węzłów chłonnych szkodliwe substancje. W ten sposób układ limfatyczny broni organizm przed zakażeniami i chorobami.

Migdałki wytwarzają też tzw. komórki pamięci immunologicznej. Dzięki nim raz rozpoznane patogeny mogą być później skuteczniej zwalczane przez układ limfatyczny, a więc ryzyko ponownej infekcji wywołanej przez te same bakterie lub wirusy jest dużo niższe.

Czasem jednak migdałki, zamiast pełnić rolę obronną w organizmie, same zaczynają stanowić źródło stanu zapalnego.

Objawy zapalenia migdałków pojawiają się zwykle po 2-5 dniach od kontaktu z czynnikiem chorobotwórczym. Zapalenie migdałków trwa zwykle około tygodnia (od 5 do 7 dni).

Spis treści

1. Zapalenie migdałków - objawy
2. Zapalenie migdałków u dzieci i dorosłych
3. Zapalenie migdałków - przyczyny
4. Zapalenie migdałków a przewlekłe zapalenie migdałków
5. Zapalenie migdałków - czy jest zaraźliwe?
6. Zapalenie migdałków a angina
7. Zapalenie migdałków - leczenie
8. Zapalenie migdałków - powikłania

Zapalenie migdałków - objawy

Ostre zapalenie migdałków nazywamy inaczej anginą. Zwykle przebiega ona z zapaleniem okolicznej śluzówki gardła.

Pierwszym objawem zapalenia migdałków jest silny ból gardła promieniujący do uszu, który szczególnie daje się we znaki podczas przełykania. Bólowi towarzyszy zwykle

• osłabienie
• uczucie rozbicia
• ból głowy
• wysoka gorączka (powyżej 38 stopni)
• dreszcze

Migdałki są powiększone i zaczerwienione (to tzw. angina czerwona) lub występuje na nich żółto-białawy nalot (angina biała). U chorego można zaobserwować ponadto powiększenie węzłów chłonnych.

Nieco trudniejsze w rozpoznaniu jest przewlekłe zapalenie migdałków. Wówczas ból gardła utrzymuje się dłuższy czas, ale ma dużo mniejsze natężenie.

Charakterystyczne jest uczucie przeszkody w gardle podczas przełykania oraz nieprzyjemny zapach z ust. Jego przyczyną jest ropień zalegający w migdałkach, którego objawem jest żółty nalot. Chory może ponadto odczuwać ogólne osłabienie, brak apetytu, a także miewać stany podgorączkowe.

Zapalenie migdałków u dzieci i dorosłych

Wyróżnia się:

• migdałki podniebienne
• migdałek gardłowy (zwany też trzecim)
• migdałek językowy
• migdałki trąbkowe
• tzw. pierścień ochronny Waldereya -  to pojedyncze grudki rozproszone w tylnej ścianie gardła.

W wieku dojrzewania migdałki ulegają zanikaniu. Migdałek gardłowy zwykle zanika całkowicie, więc kłopoty z nim pojawiają się tylko u dzieci i młodzieży.

Z kolei u dorosłych problemy stwarzają przede wszystkim migdałki podniebienne.

Czytaj także o anginie u dzieci

Zapalenie migdałków - przyczyny

Choć migdałki chronią organizm przed chorobami, same dość często ulegają reakcji zapalnej i stają się źródłem zakażenia. Zwykle przyczyną zapalenia migdałków jest infekcja wirusowa lub bakteryjna. Do najczęstszych patogenów wywołujących zakażenie należą paciorkowce Streptococcus pyogenes.

Zapalenie migdałków może pojawić się też wskutek namnożenia się bakterii, które naturalnie bytują w gardle i normalnie nie wywołują infekcji. Jednak w szczególnych sytuacjach może dojść do gwałtownego rozrostu szkodliwej flory bakteryjnej, np. w okresie obniżonej odporności.

Także spożywanie bardzo zimnych produktów, np. lodów, chłodzonych napojów może spowodować zapalenie migdałków, ponieważ pod wpływem zimna naczynia krwionośne gardła kurczą się i śluzówka staje się bardziej podatna na wnikanie drobnoustrojów.

Warto nadmienić, że zapalenie migdałków w wyniku zakażenia wirusowego częściej występuje u małych dzieci (do 5. roku życia), natomiast u dzieci starszych, młodzieży i dorosłych za infekcję zazwyczaj odpowiadają bakterie.

Zapalenie migdałków a przewlekłe zapalenie migdałków

Raz zdiagnozowane zapalenie migdałków ma tendencję do nawrotów. Kiedy jego objawy utrzymują się dłużej niż 3 miesiące, mówimy o przewlekłym zapaleniu migdałków.

Do powracających stanów zapalnych migdałków przyczynia się ich specyficzna budowa. W ich tkance występują podłużne szczeliny, tzw. krypty.

Często dochodzi do zaczopowania krypt resztkami pokarmowymi, złuszczonym nabłonkiem, komórkami bakterii, limfocytami. Tworzący się w ten sposób czop retencyjny stanowi doskonałe środowisko do rozwoju chorobotwórczych mikroorganizmów.

Co więcej, każde kolejne zapalenie tylko pogarsza sytuację, ponieważ zalegająca w migdałkach wydzielina zaczyna powodować powstawanie mikroropni.

Zakażenie penetruje w głąb tkanki, a wywołujące je patogeny przedostają się do krwioobiegu. Stamtąd mogą wędrować do wielu narządów, w tym nerek, serca, stawów powodując w nich odczyn zapalny.

Zapalenie migdałków - czy jest zaraźliwe?

Zapalenie migdałków wywoływane jest przez bakterie i wirusy, które szerzą się drogą kropelkową. Oznacza to, że możliwe jest ich przeniesienie z chorego na osobę zdrową w wyniku kaszlu, kichania, przy pocałunkach, używaniu tych samych sztućców i talerzy.

To właśnie dlatego najwięcej przypadków zapalenia migdałków obserwuje się u dzieci, które przebywając ze sobą w grupie, łatwo się zarażają. Częstsze występowanie tej choroby u najmłodszych związane jest też z ich obniżoną odpornością.

Zapalenie migdałków a angina

Angina to inaczej ostre zapalenie migdałków i błony śluzowej gardła.

Jeśli migdałki są powiększone i zaczerwienione, jest to tzw. angina czerwona.

Jeśli na migdałkach występuje żółto-białawy nalot, jest to angina biała.

Zapalenie migdałków - leczenie

Leczenie zapalenia migdałków zależy od tego, czy jest to zapalenie ostre, czy przewlekłe.

Leczenie farmakologiczne

Przy ostrym zapaleniu migdałków wywołanym bakteriami podstawowym sposobem leczenia jest antybiotykoterapia. Antybiotyk należy przyjmować przez całe 10 dni i nie przerywać kuracji, nawet jeśli objawy ustąpią wcześniej.

Odstawienie leku zbyt wcześnie spowoduje, że bakterie znowu zaczną się namnażać i zapalenie ostre przerodzi się w zapalenie przewlekłe.

Przy wirusowym podłożu zapalenia, które często obserwuje się u dzieci, skuteczne będzie leczenie preparatami z paracetamolem i niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ).

W obu przypadkach zalecane jest stosowanie preparatów o działaniu miejscowym, zmniejszającym ból, nawilżającym śluzówkę i ułatwiającym przełykanie.

Leczenie zabiegowe

W przypadku przewlekłych stanów zapalnych w obrębie gardła należy rozważyć leczenie zabiegowe, czyli wycięcie migdałków (tonsillektomia).

Operację wykonuje się, gdy epizody anginy występują trzy lub więcej razy w ciągu roku oraz pięć lub więcej razy w ostatnich dwóch latach.

Wskazaniem do usunięcia migdałków jest:

• ich trwały przerost
• utrzymujący się przykry zapach z ust
• nieprzyjemny posmak
• trudności z przełykaniem
• nawracające ropnie okołomigdałkowe

Czytaj także:

Angina Ludwiga

Angina ropna

Angina u dzieci: przyczyny, objawy, leczenie anginy u dzieci

Zapalenie migdałków - powikłania

Ignorowanie objawów zapalenia migdałków, zwłaszcza przewlekłego, może doprowadzić do bardzo groźnych powikłań. Stosunkowo najmniej poważne to ropnie, które mogą pojawić się w okolicach migdałków, za gardłem, w jamie ustnej.

Dużo bardziej niebezpieczna jest sytuacja, w której zapalenie z migdałków przenosi się na inne narządy. Do takich powikłań może dojść, gdy bakterie lub wirusy powodujące infekcję gardła przedostaną się do krwiobiegu. Wówczas może pojawić się:

• zapalenie mięśnia sercowego
• zapalenie nerek
• zapalenie stawów
• zapalenie nerwów
• gorączka reumatyczna
• zapalenie ucha środkowego i zapalenie zatok
• sepsa

Agnieszka Paculanka