Zapalenie języka: przyczyny, objawy, leczenie

Zapalenie języka objawia się bólem i pieczeniem języka, co w znacznym stopniu obniża komfort życia. Dotyka zwykle osób o obniżonej odporności i tych z chorobami jamy ustnej lub zaniedbujących higienę jamy ustnej. Zapalenie języka może też być chorobą samą w sobie lub tylko przejawem jakiejś innej choroby toczącej się w organizmie – dlatego też leczenie zapalenia języka zależy od przyczyny, która go wywołuje.

Spis treści

1. Objawy zapalenia języka
2. Jakie są przyczyny zapalenia języka?
3. Diagnostyka i leczenie zapalenia języka

Zapalenie języka może dotknąć właściwie każdego. Jest to choroba długotrwała i utrudniająca normalne funkcjonowanie pacjenta, bowiem ból i pieczenie języka przeszkadza zarówno w mówieniu, jak i jedzeniu. Pacjent może mieć zaburzenia smaku, a nawet kłopoty z formowaniem kęsów, co czasem prowadzi do dysfagii. Język jest narządem bardzo silnie unerwionym i czułym. Jesteśmy w stanie wyczuć na nim najcieńszy włos, dlatego gdy jego powierzchnia zaczyna poważnie odbiegać od normy, dyskomfort jest poważny.

Objawy zapalenia języka

Dominującym objawem choroby jest ból i pieczenie odczuwalne niemal stale. Poza tym język może być:

• zaczerwieniony i obrzęknięty, szczególnie na koniuszku i po bokach
• pokryty owrzodzeniami – najczęściej przy zapaleniu bakteryjnym
• pokryty białym nalotem – przy zapaleniu grzybiczym; w tej sytuacji często nalot występuje także na śluzówce jamy ustnej
• znacznie powiększony
• tzw. język geograficzny – choć z reguły nie powoduje on większych dolegliwości (pewne pokarmy mogą jednak powodować szczypanie, pieczenie) i sam w sobie nie wymaga leczenia

Obrzęk i pieczenie języka upośledzają funkcje kubków smakowych, przez co u pacjenta pojawiają się zaburzenia smaku, albo wręcz nie czuje on smaku. Z drugiej strony smak kwaśny i słony potęgują jeszcze pieczenie i ból.

Jakie są przyczyny zapalenia języka?

Przede wszystkim trzeba rozróżnić dwa podstawowe typy zapalenia języka: pierwotne zapalenie języka, kiedy zapalenie jest chorobą samą w sobie, i wtórne zapalenie języka, kiedy stan zapalny języka jest tylko przejawem innej choroby. Jeśli chodzi o pierwotne zapalenie języka, to wywoływać je mogą:

• bakterie (paciorkowce, gronkowce) – zapalenie języka o podłożu bakteryjnym rozwija się zwykle u osób o obniżonej odporności, np. po długotrwałej antybiotykoterapii, przyjmujących leki immunosupresyjne, zakażonych wirusem HIV
• grzyby – Candida albicans
• nieprawidłowa higiena jamy ustnej – szczególnie dotyczy to osób w podeszłym wieku
• nadużywanie alkoholu
• palenie papierosów
• uraz – zarówno drobny, jak zwykłe, incydentalne przygryzienie języka podczas jedzenia, jak i poważniejszy, np. podczas ataku padaczkowego
• przewlekłe drażnienie – w wyniku źle dobranej protezy zębowej
• oparzenie
• choroby zębów i przyzębia
• suchość w ustach – by język był odpowiednio nawilżony potrzebna jest odpowiednia ilość śliny

Przyczynami wtórnego zapalenia języka są, zwykle poważne, choroby ogólnoustrojowe:

• cukrzyca – która sprzyja rozwojowi bakterii, nie tylko w jamie ustnej
• AIDS
• awitaminoza, zwłaszcza dotycząca witamin z grupy B, pelagra
• niedokrwistość z niedoboru żelaza oraz niedokrwistość złośliwa
• niedokrwistość megaloblastyczna – wynikająca z niedoboru witaminy B12 lub kwasu foliowego
• kiła
• choroby skóry
• celiakia
• alergia

Diagnostyka i leczenie zapalenia języka

Samo zapalenie języka ustalić jest dość prosto – objawy są charakterystyczne – jednak zanim podejmie się właściwe leczenie należy przeprowadzić szereg badań, dzięki którym będzie wiadomo, czy choroba ma charakter pierwotny, czy wtórny. W tym celu bada się:

• morfologię, która potwierdzi bądź wykluczy anemię
• poziom glikemii – pokaże on, czy mamy do czynienia z cukrzycą
• testy w kierunku kiły
• testy w kierunku niedoborów witamin z grupy B, szczególnie B12, B3
• wymazy i posiewy z języka
• badanie biochemiczne oceniające czynność narządów wewnętrznych

W przypadku wykrycia, że zapalenie języka wywołuje któraś z wyżej wymienionych chorób, konieczna będzie pogłębiona diagnostyka i opracowanie planu terapii w tej chorobie. Język leczy się w tym wypadku tylko zachowawczo, by ulżyć pacjentowi w bólu i poprawić mu komfort życia. W miarę postępów w leczeniu choroby podstawowej, zapalenie języka także będzie ustępować.

W przypadku zapalenia miejscowego wywołanego bakteriami stosuje się antybiotyki. Jeśli zapalenie spowodowały grzyby – leki przeciwgrzybicze, np. nystatynę. We własnym zakresie można sobie pomóc płukankami z sody oczyszczonej, szałwii, rumianku, roztworem wody utlenionej. Przeciwbólowo działają tabletki na gardło z lidokainą.