Wyciek z ucha: przyczyny i leczenie

Wyciek z ucha rzadko kiedy występuje jako objaw izolowany, zwykle towarzyszy jednemu z wielu schorzeń toczących się w uchu lub w obrębie kości skroniowej czaszki. Na to, która choroba jest przyczyną wycieku z ucha, może wskazywać rodzaj wydzieliny: krwista, ropna, śluzowa czy surowicza. Co robić, gdy pojawi się wyciek z ucha?

Spis treści

1. Objawy współtowarzyszące wyciekowi z ucha
2. Wyciek z ucha: najczęściej to zapalenie ucha
3. Ogólne zasady leczenia wycieku z ucha
4. Profilaktyka stanów zapalnych ucha

Wyciek z ucha zwykle kojarzy się ze schorzeniami uszu czyli przede wszystkim z zapaleniem ucha zewnętrznego oraz zapaleniem ucha środkowego, powikłanych niejednokrotnie perforacją. Substancja wydostająca się z ucha może mieć różny wygląd (budowę morfologiczną) w zależności od tego, co doprowadziło do jej powstania. I tak:

• wydzielina surowicza – ma najczęściej żółto-białe zabarwienie i jest wykładnikiem chorób alergicznych, a także procesów dermatologicznych toczących się w obrębie ucha, np. postać uszna półpaśca
• wydzielina śluzowa, zazwyczaj w porównaniu z surowiczą ma zdecydowanie gęstszą konsystencję białawy odcień; w wielu przypadkach wiąże się uszkodzeniem błony bębenkowej i jest następstwem nieleczonych stanów zapalnych oraz urazów będących konsekwencją gwałtownej zmiany ciśnienia, które uszkadza błonę bębenkową.
• wydzielina ropna – to obraz patognomoniczny czyli typowy dla procesu zapalnego o etiologii bakteryjnej, rzadziej grzybiczej; zakażenie może obejmować praktycznie każdy element ucha; zdarza się, że jest to pierwszy objaw perforacji błony bębenkowej, który jest stanem nagłym i wymaga natychmiastowej interwencji.
• wydzielina krwista – to najczęściej wynik drobnych urazów w obrębie przewodu słuchowego, najczęściej winne są patyczki higieniczne do usuwania woskowiny, długopisy, a w przypadku dzieci zabawki i drobne przedmioty; w każdym przypadku należy jednak wykluczyć etiologię nowotworową; krew wydostająca się z ucha może być związana z urazem głowy, w związku z tym konieczne jest wykonanie badań obrazowych.

Objawy współtowarzyszące wyciekowi z ucha

Wyciek z ucha bardzo rzadko występuje jako objaw izolowany. W większości sytuacji klinicznych towarzyszy innym dolegliwościom, do których należą:

• ból ucha, określany medycznym terminem otalgia
• zawroty głowy
• stany podgorączkowe oraz gorączka
• obrzęk tkanek otaczających małżowinę uszną
• pogorszenie jakości słuchu, często szumy uszne, które dodatkowo zmniejszają prawidłową percepcję dźwięków z zewnątrz

Wyciek z ucha: najczęściej to zapalenie ucha

Najczęstszą patologią przebiegającą z wyciekiem wydzieliny z ucha jest zapalenie ucha zewnętrznego. Etiologia bywa różna, aczkolwiek w większości przypadków są to bakterie, wirusy czy grzyby, których kolonizacja prowadzi do uszkodzenia struktury nabłonka wyścielającego ściany przewodu słuchowego. Wilgotne środowisko, które panuje wewnątrz ucha to jeden z czynników zwiększających ryzyko zakażenia. Sytuację taką dodatkowo potęgują częste wizyty na basenie czy wilgotny klimat. Wśród najczęściej stwierdzanych patogenów dominuje gronkowiec złocisty. W rzadkich przypadkach jest to pałeczka ropy błękitnej – Pseudomonas aeruginosa.

Objawy charakterystyczne dla zapalenia ucha zewnętrznego to przede wszystkim ból, który nasila się podczas żucia, stany podgorączkowe lub gorączka, bóle głowy, wyciek z ucha, upośledzenie słuchu.

Leczenie polega głównie na włączeniu antybiotykoterapii w celu nie tylko zniesienia podstawowych dolegliwości, ale także jako prewencja wielu powikłań. Bardzo często stan zapalny może przejść na sąsiadujące struktury, czego przejawem jest zapalenie ślinianek, węzłów chłonnych itd. Nadal największym zagrożeniem pozostaje postać uszna półpaśca, kiedy w wielu przypadkach ma miejsce zajęcie nerwów przez wirusa. Prowadzi to do trwałego uszkodzenia i porażenia nerwów przebiegających w pobliżu, np. twarzowego.

Ogólne zasady leczenia wycieku z ucha

Postępowanie terapeutyczne zależy od etiologii zaburzenia. Długość terapii oraz jej forma leżą w gestii lekarza. Bardzo ważne, aby zabezpieczyć pacjenta p/bólowo, ponieważ dolegliwości bólowe ucha mogą być bardzo nasilone i praktycznie uniemożliwiać funkcjonowanie. Preferowane jest leczenie miejscowe z użyciem antybiotyków o szerokim spektrum działania. Zazwyczaj czas leczenia nie przekracza 7 dni. Jeżeli pacjent oprócz dolegliwości w obrębie ucha zgłasza objawy sugerujące rozwój infekcji lekarz powinien zmienić formę dotychczasowego leczenia na substancje podawane ogólnie. Warto pamiętać, że terapię należy kontynuować do momentu zalecenia lekarza. Jest to ważne zwłaszcza przy infekcjach grzybiczych, które wymagają długotrwałej terapii, nawet 2 tygodnie po ustąpieniu objawów. Bardzo ważnym elementem terapii są zabiegi mające na celu mechaniczne oczyszczenie przewodu słuchowego.

Profilaktyka stanów zapalnych ucha

Aby uniknąć częstych stanów zapalnych toczących się w obrębie przewodu słuchowego wystarczy kilka działań prewencyjnych. Tak jak zostało to podkreślone wyżej wilgoć sprzyja zakażeniom. W związku z tym zaleca się unikanie zbyt długiego moczenia uszu podczas kąpieli. A w przypadku dostania się wody należy jak najszybciej osuszyć ucho i nie narażać na wychłodzenie. Kwestia oczyszczania uszu nadal pozostaje sporna. Powszechnie używane patyczki higieniczne nie są najlepszym rozwiązaniem. Lepiej sprawdzą się specjalnie przygotowane do tego celu krople, które mają na celu zmiękczenie woskowiny.