Otoskleroza - przyczyny, objawy i leczenie

Otoskleroza to choroba ucha środkowego, którą rozpoznaje się u prawie 10 proc. osób badanych z powodu niedosłuchu. Otoskleroza jest bardzo groźną chorobą, ponieważ może doprowadzić do całkowitej głuchoty - zwykle obustronnej. Na szczęście wczesne rozpoznanie daje szanse na całkowite uratowanie słuchu. Jakie są przyczyny i objawy otosklerozy? Na czym polega jej leczenie?

Spis treści

1. Otoskleroza - przyczyny
2. Otoskleroza - objawy
3. Otoskleroza - diagnoza
4. Otoskleroza - leczenie

Otoskleroza (otospongioza) to choroba ucha środkowego, a konkretnie kosteczek słuchowych, która dotyka szczególnie jedną z nich - strzemiączko. Istotą otosklerozy jest nadmierne formowanie się (rozrost) tkanki kostnej w obrębie kosteczki słuchowej i unieruchomienia je podstawy, co upośledza słuch. Aby poprawnie słyszeć, kosteczki muszą mieć zdolność poruszania się w odpowiedzi na fale dźwiękowe. Kosteczki odbierają bowiem i wzmacniają drgania pochodzące z błony bębenkowej oraz przenoszą je do ucha wewnętrznego.

Otoskleroza - przyczyny

Przyczyny otosklerozy nie są znane. Znane są natomiast czynniki ryzyka. Otoskleroza ucha pojawia się najczęściej u osób w wieku 15-30 lat. Kobiety chorują dwa razy częściej niż mężczyźni. Szczególnie narażone na rozwój otosklerozy są te przechodzące zmiany hormonalne, zwłaszcza podczas ciąży (prawdopodobnie jest za to odpowiedzialny podwyższony poziom estrogenu).

Czynnikami ryzyka są także zaburzenia autoimmunologiczne (gdy reakcje układu odpornościowego nie są prawidłowe) i zakażenie wirusem odry.

Choroba może mieć również podłoże genetyczne (występuje w rodzinie). Prawdopodobieństwo odziedziczenia choroby z klinicznymi objawami po rodzicu wynosi ok. 20 proc.

Otoskleroza - objawy

Głównym objawem choroby jest stopniowe pogarszanie się słuchu (choć w niektórych przypadkach może być to proces gwałtowny), zwykle obustronne. Niedosłuch najczęściej ma charakter przewodzeniowy (ok. 80 proc. przypadków). Wówczas chory gorzej słyszy w zakresie dźwięków niskich. Słyszą mowę lepiej w hałasie niż w ciszy (tzw. paracusis). Rzadziej pojawia się niedosłuch odbiorczy. W takim przypadku chorzy najczęściej gorzej słyszą dźwięki wysokie, np. lepiej słyszą pukanie do drzwi niż dźwięk dzwonka. Ponadto pojawiają się:

• szumy uszne i gwizdy (zazwyczaj o niskiej częstotliwości), które nie mają swojego źródła w środowisku zewnętrznym;
• zawroty głowy;
• problemy z równowagą;
• cicha mowa;

Otoskleroza - diagnoza

W celu rozpoznania otosklerozy zwykle wykonuje się:

• badanie otoskopowe (wziernikowanie uszu) - jest to podstawowe badanie słuchu;
• tzw. próby stroikowe - pozwalają ocenić, czy niedosłuch ma charakter przewodzeniowy, czy odbiorczy;
• badanie audiometrii tonalnej (PTA) przedstawia próg słyszenia pacjenta dla danych częstotliwości dźwięku;
• tympanometria - to badanie określające sprawność ruchu kosteczek wewnątrz ucha;
• tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny (w niektórych przypadkach);

Otoskleroza - leczenie

W celu poprawy słuchu zwykle wykonuje się zabieg operacyjny - stapedektomię lub stapedotomię. Zabiegi polegają na częściowym (stapedektomia) lub całkowitym (stapedotomia) usunięciu nieruchomych, skostniałych fragmentów strzemiączka oraz zastąpieniu ich specjalną protezą. Niestety, zabieg nie jest skuteczny, jeśli otoskleroza zajęła już elementy ucha wewnętrznego. Wówczas pozostaje tylko leczenie farmakologiczne (m.in. podawanie fluoru, który zapobiega rozrostowi kosteczek, i leków naczyniowych, poprawiających ukrwienie ośrodkowego układu nerwowego oraz ucha zewnętrznego), jednak jest ono mało skuteczne. Dlatego tak ważne jest wczesne wykrycie choroby.

W początkowym etapie otosklerozy choremu można zaproponować aparat słuchowy. Jeśli jednak nie jest on skuteczny, poprawę słyszenia można uzyskać poprzez wszczepienie implantu ślimakowego.

Monika Majewska