Dlaczego nie należy ignorować bólu gardła?

Ból gardła jest bardzo męczący. Gdy wirusy atakują gardło, z trudem mówisz, nie możesz przełknąć śliny, męczy cię chrypka. Gdy zawiodą już domowe sposoby leczenia infekcji i bólu gardła – płukanie, okłady lub ssanie tabletek – idź do lekarza. To może być angina – choroba, której nie wolno leczyć samemu.

Spis treści

1. Skąd bierze się ból gardła?
2. Czy ból gardła może zwiastować poważną chorobę?
3. Jakie objawy towarzyszą bólowi gardła?
4. Kiedy trzeba iść do lekarza?
5. Czym grozi "przechodzenie" bólu gardła?
6. Jakie są konsekwencje nieleczonej anginy?

Ból gardła zna każdy i każdy wie, że to nic przyjemnego. Wszyscy mamy swoje sposoby na ból gardła, ale czasem nawet te najlepsze nie pomagają i trzeba skorzystać z pomocy lekarza. Sprawdź, jakie mogą być przyczyny bólu gardła i jak sobie z nim radzić.

Skąd bierze się ból gardła?

Zakażenia wirusowe gardła

Najczęstszą przyczyną bólów gardła są infekcje. Ich sprawcami są wirusy, które mają zdolność niszczenia błony śluzowej gardła, nosa i oskrzeli i wywołują przeziębienie, grypę czy zapalenie zatok. Jeśli nasz układ odpornościowy jest sprawny, chroni nas przed wnikaniem wirusów do organizmu. Można powiedzieć, że nie reagujemy na miliony wirusów, które otaczają nas w pracy, tramwaju, na ulicach i spotkaniach towarzyskich.

Gdy jesteśmy osłabieni z powodu przemęczenia, niedożywienia, długotrwałego stresu lub przemarzniemy – stają się groźne. Nasz system odpornościowy nie poradzi sobie z nimi. O tym, że przegrał, świadczy ból, który pojawia się nagle, ale często poprzedza go wodnisty katar.

Atak bakterii na migdałki

Gardło to strażnik chroniący organizm przed wirusami i bakteriami. Właśnie w znajdujących się w nim migdałkach są komórki (limfocyty) wyspecjalizowane w niszczeniu bakterii i drobnoustrojów, które przez usta i nos chcą się przedostać dalej. Gdy organizm jest osłabiony, mikroby bez problemu wnikają do krtani i płuc i wywołują infekcję. Wtedy przez migdałki przepływa więcej krwi niż zwykle, puchną i robią się czerwone. To znak, że organizm sam chce zwalczyć intruza, czyli infekcję.

Objawem obrzęku migdałków jest ból, który utrudnia połykanie. Jeżeli pojawi się na nich biały nalot, można przypuszczać, że zaatakowały nas bakterie ciężkiego kalibru – najczęściej z rodziny paciorkowców i z zapalenia gardła rozwinie się angina.

Wysuszona śluzówka gardła

Zanieczyszczone lub bardzo suche powietrze, dym tytoniowy, a nawet krzyk też może wywoływać ból gardła. Gdy długo przebywamy w zapylonym pomieszczeniu, palimy papierosy i nadużyjemy alkoholu, nasze gardło zbuntuje się – rozwinie się przewlekłe zapalenie.

Podobnie zareaguje błona śluzowa gardła na przebywanie w pomieszczeniu o suchym powietrzu lub spożywanie dużych ilości bardzo gorących i ostrych potraw.

Czy ból gardła może zwiastować poważną chorobę?

Zazwyczaj jest objawem niegroźnego przeziębienia, ale może też być sygnałem znacznie poważniejszych chorób. U dzieci może to być mononukleoza, odra, ospa wietrzna, płonica (szkarlatyna), błonica. Zazwyczaj, choć nie zawsze, chorobom tym towarzyszy także wysypka.

Ból gardła u dzieci pojawia się też wtedy, gdy utkwi w nim ciało obce, np. kostka, mały klocek lub pionek do gry planszowej. U dorosłych natomiast może świadczyć o zaniku błony śluzowej, chorobie nowotworowej oraz zmianach zwyrodnieniowych w części szyjnej kręgosłupa.

Gdy drapanie i kłucie w gardle utrzymuje się długo (i nie ma innych objawów charakterystycznych dla zaziębienia) idź do lekarza. Takie dolegliwości, zazwyczaj u starszych osób, mogą świadczyć o przewlekłych chorobach nerek, niewydolności krążenia lub chorobach przemiany materii.

Przeczytaj także: Wymaz z gardła: przygotowanie i przebieg badania  

Jakie objawy towarzyszą bólowi gardła?

• Najpierw pojawiają się kłopoty przy mówieniu lub przełykaniu.
• Całe gardło lub tylko łuki podniebienne są zaczerwienione.
• Niekiedy dochodzi do obrzęku i bolesności węzłów chłonnych szyi.
• Może się pojawić gorączka, ból głowy, uszu oraz chrypka.
• Przy anginie (paciorkowcowym zapaleniu gardła) ból gardła jest silny, pojawia się gorączka, węzły chłonne szyi są znacznie powiększone i bolą przy dotykaniu. Często odczuwa się również ból lub szum w uszach i głowie. Migdałki są mocno zaczerwienione, a niekiedy pokryte ropnymi czopami.
• Jeśli gardło boli z powodu mononukleozy, do objawów charakterystycznych dla anginy dołącza się zmęczenie i utrata apetytu.

Kiedy trzeba iść do lekarza?

Nie zwlekaj z wizytą, gdy:

• połykanie płynów jest niemożliwe i występują trudności w oddychaniu;
• temperatura ciała przekracza 38 st. C;
• masz powiększone węzły chłonne szyi;
• migdałki podniebienne są czerwone lub widać na nich czopy ropne;
• ból gardła nie mija po ustąpieniu innych objawów przeziębienia (dreszczy, bólu głowy, kataru);
• na migdałkach jest białawy nalot. Wtedy lekarz może zlecić wykonanie wymazu z gardła, aby w pracowni bakteriologicznej oceniono, jaki rodzaj bakterii spowodował chorobę. Jest to ważne badanie, bo na jego podstawie lekarz dobiera odpowiedni, czyli skuteczny antybiotyk.

Przeczytaj także: Antystreptolizyna (ASO), czyli badanie, które tropi paciorkowce i chorobę reumatyczną

Czym grozi "przechodzenie" bólu gardła?

Cechą charakterystyczną infekcji wirusowych jest to, że ustępują po 4-10 dniach od wystąpienia pierwszych objawów - nawet, gdy nie stosujemy leków. Najlepiej byłoby pozostać wtedy w domu, wygrzać się w łóżku, dobrze wyspać i wypocząć. Niestety, większość z nas bagatelizuje drobne infekcje. Staramy się je przechodzić. Dzieje się tak, bo nie zdajemy sobie sprawy z zagrożenia, ale nierzadko też obawiamy się utraty części wynagrodzenia albo nawet zwolnienia z pracy.

Co wtedy dzieje się w naszym organizmie? Dochodzi do tzw. nadkażenia bakteryjnego. Uszkodzona przez wirusy śluzówka jest bardziej narażona na wnikanie bakterii, co najczęściej powoduje zaostrzenie objawów. Zwykle pojawia się wysoka gorączka, dreszcze, po tylnej ścianie gardła zaczyna spływać ropna wydzielina, która roznosi zakażenie po ciele. Najszybciej dociera ono do oskrzeli. To już koniec żartów. Wizyta u lekarza jest niezbędna. Jeśli i to zbagatelizujemy, niegroźna infekcja może się przekształcić w zapalenie ucha, anginę lub nawet zapalenie płuc.

Jakie są konsekwencje nieleczonej anginy?

Angina, czyli bakteryjne zapalenie migdałków podniebiennych, wymaga pomocy lekarskiej, kilkudniowego leżenia w łóżku i przyjmowania antybiotyków. Nieleczona kończy się zwykle wieloma powikłaniami. Najczęściej dotyczą one niedomagań serca, nerek i stawów.

Dolegliwości mogą się odezwać niekiedy po latach i nie będziemy nawet wiedzieli, że sami zapracowaliśmy na znaczne ograniczenie sprawności, a czasem także inwalidztwo. Bakteryjne zapalenie migdałków jest szczególnie niebezpieczne dla dzieci. U nich bowiem wszelkie powikłania przebiegają z większym nasileniem, a i skutki zaniedbań są poważniejsze - nawet do poważnej niewydolności serca czy nerek. 

Bardzo nieprzyjemnym i bolesnym powikłaniem nieleczonej anginy są ropnie okołomigdałkowe. Wywołują nie tylko silny ból i utrudniają połykanie, ale mogą też całkowicie zablokować drożność dróg oddechowych, a to już stan zagrażający życiu. Konieczna jest wtedy interwencja chirurga. Ropnie muszą zostać nacięte i oczyszczone z wydzieliny. Bywa, że zabieg trzeba powtarzać kilka razy. Konieczne jest też przyjmowanie antybiotyku.

Anna Jarosz