Przepuklina kręgosłupa. Co sprzyja tej bolesnej przypadłości

Weryfikacja

Konsultacja: Jakub Placzki

Przepuklina kręgosłupa to pojęcie owiane wieloma mitami. Jednym z nich jest potoczne stwierdzenie: wypadnięcie dysku. Przepuklina kręgosłupa to problem, który dotyka coraz młodszych ludzi. Czy jest groźna dla naszego zdrowia? Jakie są przyczyny i objawy przepukliny kręgosłupa? Jak przebiega jej leczenie?

Spis treści

1. Przepuklina kręgosłupa - jak działa dysk?
2. Przepuklina kręgosłupa - objawy
3. Przepuklina kręgosłupa - leczenie
4. Przepuklina kręgosłupa - przyczyny

Przepuklina kręgosłupa to wysunięcie się jądra miażdżystego krążka międzykręgowego i przerwanie włókien otaczającego jądro pierścienia włóknistego. Może skutkować to miejscowym stanem zapalnym objawiającym się bólem, a czasami także drażnieniem wychodzących w danym segmencie korzeni nerwów obwodowych.

Jeżeli tak się stanie, może objawiać się to bólem zwanym potocznie rwą kulszową. O przepuklinie krążka mówimy również potocznie: wypadnięcie dysku, jednak fizjologicznie nic w tym miejscu nie wypada oraz – co ważniejsze nie podlega nastawianiu! 

Przepuklina kręgosłupa może występować w pojedynczym krążku międzykręgowym lub w kilku segmentach. W 80% przypadków dotyczy odcinka lędźwiowego – najbardziej przeciążanej części kręgosłupa. Badania pokazują, że 30% dwudziestolatków i 40% sześćdziesięciolatków ma przepuklinę w kręgosłupie lędźwiowym, jednak co warte dodania – często są one bezobjawowe. 20% przypadków przepukliny kręgosłupa występuje w odcinku szyjnym. Sporadycznie też zdarza się w odcinku piersiowym.

Przepuklina kręgosłupa - jak działa dysk?

Krążek międzykręgowy, potocznie zwany dyskiem, to rodzaj elastycznego elementu oddzielający od siebie kolejne kręgi kręgosłupa oraz amortyzujący obciążenia jakim poddany jest kręgosłup. Jest zbudowany z wewnętrznie położonego jądra miażdżystego, które zmienia swój kształt zależnie od naszych ruchów i obciążenia kręgosłupa.

Jądro miażdżyste otoczone jest wielowarstwowym pierścieniem włóknistym utkanym z włókien kolagenowych, który nadaje kształt krążkowi. Krążek międzykręgowy powinien tkwić pomiędzy kręgami, mieć prawidłowe uwodnienie oraz poddawany regularnemu ruchowi bez nadmiernych obciążeń by spełniał swoje funkcje.

W ciągu dnia, kiedy siedzimy lub chodzimy siły działające na dysk wyciskają z niego wodę. Nocą, dzięki mechanizmowi dyfuzji dysk chłonie wodę i pęcznieje. To dlatego rano człowiek jest wyższy niż wieczorem.

Uraz krążka międzykręgowego zwykle przez nagły ruch lub sumowanie mikrourazów ma swoje przyczyny dużo wcześniej w postaci długotrwałego przyjmowania statycznej pozycji (pozycja stojąca obciąża kręgosłup 4x bardziej niż leżąca, a siedząca 6x bardziej) co prowadzi do odwodnienia krążków, upośledzenie ich funkcji stabilizacyjnej i zaniku nieużywanych mięśni kontrolujących mikroruchy poszczególnych segmentów kręgosłupa.

Ta mikroniestabilność prowadzi do degeneracji włókien pierścienia włóknistego, którego kolejne warstwy ulegają uszkodzeniu i prowadzą do dalszej destabilizacji segmentu. Tworzy się błędne koło.

Sytuacja, w której dźwigniemy coś ciężkiego, schylimy się, udamy się biegać czy długo siedzimy w samochodzie jest już tylko ostatnim zdarzeniem, które przekracza wytrzymałość tkanki i skutkuje przesunięciem zawartości jądra miażdżystego w obszar przerwanego pierścienia.

Zdaniem eksperta

Jakub Placzki, fizjoterapeuta z Carolina Medical Center, kliniki ortopedii, chirurgii kręgosłupa i rehabilitacji

Jakub Placzki, fizjoterapeuta z Carolina Medical Center, kliniki ortopedii, chirurgii kręgosłupa i rehabilitacji

Dlaczego dysk nie wypada i dlaczego nie trzeba go nastawiać?

Wynika to z jego budowy. Sama nazwa „dysk” wprowadza nas w błędne rozumowanie. Dysk w rzeczywistości to całkiem wytrzymała i zwarta struktura.

Nasze niehigieniczne życie czasem jednak sprawia, że jądro miażdżyste krążka przerywa włókna otaczającego go pierścienia i penetruje pomiędzy nie. Włókna pierścienia częściowo zagoją się i krążek przy małych uszkodzeniach ma szanse funkcjonować nadal. Przy dużych uszkodzeniach zawartość jądra może wydostać się poza obszar krążka i oderwać się bezpowrotnie. Wtedy istnieje szansa, że organizm…wchłonie oderwaną strukturę!

A co z nastawianiem?

Popularna manipulacja kręgosłupa jest działaniem na położone do tyłu od krążka stawy międzykręgowe, a osiągany efekt terapeutyczny prawdopodobnie osiągany jest w mechanizmie odruchowym wywołującym rozluźnienie mięśni i działanie przeciwbólowe.

Po epizodzie bólu w kręgosłupie na długo a czasami na zawsze boimy schylać się w obawie przed nawrotem bólu. To błąd! By nauczyć schylać się prawidłowo, aktywować potrzebne do tego mięśnie należy udać się po poradę do fizjoterapeuty.

Proszę zobaczyć jak pracują zbieracze ryżu na azjatyckich uprawach, ludzie pracujący łopatą, siekierą i inni pracownicy fizyczni. To nie oni są najczęstszymi pacjentami w gabinetach fizjoterapeutycznych. Każdy człowiek potrzebuje ruchu w tym – pełnego ruchu zgięcia kręgosłupa.

Jedną z polecanych aktywności w przewlekłych bólach kręgosłupa jest pływanie. Czy aby na pewno? Tak, ale z umiarem! To nie odciążenie kręgosłupa w środowisku wodnym jest benefitem tylko powtarzany ruch o dużej częstotliwości. W takim razie czy pływać? Tak! 1-2 razy w tygodniu po 30 minut wystarczą.

Przepuklina kręgosłupa - objawy

Ból to symptom, który towarzyszy ostremu incydentowi dyskowemu we wszystkich odcinakach. Ale jego nasilenie i inne objawy są inne w różnych odcinkach.

• Przepuklina kręgosłupowa odcinka lędźwiowego, powoduje silny ból przy schylaniu lub próbie wyprostu w miejscu w którym wystąpi, czyli najczęściej w dolnym obszarze lędźwi. Ból ten potrafi ścinać z nóg, jest ostry i nieraz utrudnia poruszanie. Może również promieniować przez pośladek do nogi. Potoczna "rwa kulszowa" może być symptomem przepukliny w odcinku lędźwiowym. Jednak w praktyce często objawy te mają przyczyny gdzie indziej. Ponadto może wystąpić drętwienie, wystąpić mrowienie w nogach, zaburzenia czucia, osłabienie siły mięśniowej, a nawet niedowład. Tych objawów nie można lekceważyć i jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.
• Przepuklina kręgosłupowa odcinka szyjnego objawia się bardziej skrycie. Początkowo to tylko lekki ból i sztywność szyi oraz trudność w wykonywaniu swobodnych ruchów głową. Potem zaczyna się pojawiać mrowienie w rękach i sztywność. Częstym objawem przepukliny kręgosłupowej odcinka szyjnego są bóle głowy i zawroty głowy.

Przepuklina kręgosłupa - leczenie

W pierwszej – ostrej fazie warto prowadzić oszczędzający tryb życia, szukać pozycji, która daje ulgę w bólu (często leżenie na plecach z ugiętymi, ale podpartymi nogami). Warto odwiedzić doświadczonego fizjoterapeutę, który pomoże złagodzić lokalny obrzęk będący naturalnym efektem stanu zapalnego, złagodzi dolegliwości ze strony usztywnionych i uwrażliwionych tkanek otaczających miejsce urazu oraz wskaże pierwsze bezpieczne ruchy.

W przypadku silnych dolegliwości bólowych lekarze (ortopedzi lub neurolodzy) zalecają także środki przeciwzapalne, leki przeciwbólowe lub rozluźniające mięśnie. Powtarzające się incydenty bólowe należy diagnozować, by potwierdzić rozpoznanie, ocenić stopień urazu, wykluczyć ewentualne inne patologie. Pierwszym badaniem z wyboru powinien być rentgen, a często dodatkowo również rezonans magnetyczny.  

Kiedy ból zelżeje warto wracać jak najszybciej do normalnego trybu życia, unikając forsowania się oraz długiego stania i siedzenia. Nasz kręgosłup lubi powtarzany ruch bez dużych obciążeń, stąd aktywności takie jak chodzenie, pływanie, pilates czy odpowiednio prowadzone ćwiczenia fizyczne pozwolą odżywić gojące się miejsce oraz wrócić do sprawności. Te aktywności powinny być wdrażane stopniowo pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty.

Odpowiednio dobrane ćwiczenia i uzgodnione z fizjoterapeutą formy ruchu warto uprawiać też po incydencie bólowym, by uniknąć jego nawrotów.

W przypadkach, kiedy dochodzi do poważnych powikłań, takich jak opadająca stopa, osłabienie siły mięśniowej, problemy z trzymaniem moczu lub nietrzymanie stolca czy zaburzenia czucia w obrębie kończyny może być konieczne wykonanie operacji przepukliny kręgosłupowej. 

W tej sytuacji należy niezwłocznie poddać się konsultacji neurochirurga, który po odpowiednim badaniu zakwalifikuje i przeprowadzi zabieg. Po zabiegu także należy uruchomić kręgosłup, wzmocnić mięśnie i nauczyć się bezpiecznego ruchu dzięki wsparciu fizjoterapeuty.

Zobacz też: Ćwiczenia na dyskopatię - jakie pomogą, a jakich unikać?

Przepuklina kręgosłupa - przyczyny

Bywa skutkiem urazu, np. podczas dźwignięcia jakiegoś ciężaru, jednak na uraz ten często wpływ ma uszkadzana przez lata struktura pierścienia włóknistego. Prowadzi do tego postępujące z wiekiem odwodnienie krążków, jak również odwodnienie i obciążenie kręgosłupa związane z siedzącym trybem życia.

To siedzenie przeplatane jest spontaniczną aktywnością, często bez przygotowania, bez właściwej rozgrzewki, bez racjonalnego zarządzania obciążeniem i to wtedy w osłabionej strukturze powstają mikrouszkodzenia, które sumując się dają uraz.

Bardzo dużą rolę w powstawaniu przepukliny kręgosłupowej odgrywa osłabienie mięśni tułowia, do którego dochodzi właśnie pod wpływem siedzącego trybu życia. To brak odpowiedniej stabilizacji mięśniowej i kontroli ruchu powoduje, że nie potrafimy się schylać, co skutkuje urazami właśnie podczas tego ruchu. 

Najlepszą profilaktyka przepukliny kręgosłupa jest dobrany do wieku i sprawności fizycznej ruch, który nie przeciąża kręgosłupa. Z polecanych można wymienić marsze, nordic-walking, pilates, tai-chi, niektóre formy jogi, pływanie (w rozsądnych ilościach). 

Czytaj też:

• Przepuklina: rodzaje przepuklin, ich objawy i lokalizacja
• Zwyrodnienie kręgosłupa - objawy, leczenie, ćwiczenia
• Ćwiczenia na rwę kulszową - jakie ćwiczenia zapobiegną atakom rwy kulszowej?
• Operacyjne leczenie dyskopatii: IDET, MED, PLDD

Sprawdź, jak zapobiegać bólom kręgosłupa

Zobacz galerię 9 zdjęć

2,00 zł

Kup teraz

ABS, dieta na płaski brzuch - e-poradnik

Z poradnika dowiesz się:

• co jeść, by osiągnąć wymarzony rezultat
• które produkty są zakazane
• dlaczego wystarczy ćwiczyć co drugi dzień

Konsultacja: Jakub Placzki