ORTEZA - rodzaje, funkcje i zastosowanie ortez

Orteza to rodzaj aparatu ortopedycznego, który pełni podobną funkcję, jak gips - utrzymuje staw w jednej, stałej pozycji. Ponadto ortezy są lekkie i ułatwiają poruszanie się. To cechy, których gips nie posiada, dlatego ortezy często są dla niego alternatywą. Jakie są rodzaje, funkcje i zastosowania ortez? Kiedy gips można zastąpić ortezą?

Orteza to rodzaj stabilizatora, który, podobnie jak gips, utrzymuje staw w jednej, stałej pozycji. Element usztywniający w ortezach stanowią poduszki powietrzne, które znajdują się między warstwami tkaniny, a ich miękkie brzegi chronią skórę przed otarciami. Nowoczesne ortezy są wykonane z materiałów, które przepuszczają powietrze i pozawalają na szybsze odprowadzenie wilgoci. Ponadto, dzięki działaniu kompresyjnemu, podnoszą i utrzymują stałą temperaturę wokół danego stawu. Ortezy produkowane są w kilku rozmiarach, w związku z tym bez problemu można dobrać ten odpowiedni. Wyróżnia się trzy rodzaje ortez - sztywne, półsztywne oraz elastyczne.

Podstawową funkcją ortezy jest stabilizacja stawów kończyn i grup mięśni. Dzięki niej możliwe jest unieruchomienie chorego stawu, odciążenie go oraz korygowanie niewłaściwej pozycji ciała. W związku z tym ortezy mogą być używane nie tylko przy urazach, np. skręceniach stawów skokowych czy zerwaniu ścięgna Achillesa, lecz także przy dysfunkcjach neurologicznych, chorobach reumatycznych, jak również po zabiegach operacyjnych.

Rodzaje ortez, ich funkcje i zastosowanie

1. Ortezy kręgosłupa

• odcinek szyjny kręgosłupa - do tej grupy zalicza się kołnierze ortopedyczne, które są stosowane przy podejrzeniu urazu kręgosłupa. Kołnierze stosuje się także m.in. w leczeniu schorzeń mięśni szyi i w zmianach zwyrodnieniowych szyjnego odcinka kręgosłupa
• odcinek piersiowy kręgosłupa - do tej grupy zalicza się korektory postawy, takie jak prostotrzymacze i ósemkowe pasy obojczykowe. Prostotrzymacze stosuje się u osób, które m.in. garbią się lub mają kifozę. Z kolei pasy obojczykowe są stosowane głównie u osób po ciężkich uszkodzeniach stawu barkowo-obojczykowego
• odcinek lędźwiowo-krzyżowy kręgosłupa - ortezy, których zadaniem jest stabilizacja tego odcinka kręgosłupa, stosuje się u osób m.in. z zespołem bólowym kręgosłupa lędźwiowego i po złamaniach trzonów kręgów (także w przebiegu osteoporozy).

2. Ortezy kończyn górnych

• stawu barkowego - ich celem jest ustabilizowanie ramienia w pozycji anatomicznej. Stosuje się je w rekonwalescencji po operacjach w obrębie stawu barkowego, jak również przy przeciążeniach ścięgien i naciągnięciach więzadeł. Profilaktycznie mogą je stosować osoby, które podczas wykonywania ciężkiej pracy fizycznej są narażone na przeciążenie mięśni tej części ciała.
• stawu łokciowego i przedramienia pozwalają kontrolować regulację kąta zgięcia i wyprostu stawu łokciowego oraz posiadają funkcję blokady kończyny w wyproście. Tego typu ortezy pełną bardzo ważną rolę przy zespołach bólowych typu łokieć tenisisty i golfisty. Znajdują zastosowanie także jako ochrona przed urazami (w tym celu mogą być stosowane np. przez koszykarzy)
• dłoni i stawu nadgarstkowego - tego typu ortezy wzmacniają słabe i kontuzjowane nadgarstki. Mogą je stosować także osoby zmagające się zespołem cieśni nadgarstka

3. Ortezy kończyn dolnych

• stawu biodrowego i uda pełnią dwie funkcje: unieruchamiają staw biodrowy i pozwalają kontrolować ruch w jego obrębie. Są stosowane m.in. podczas nauki chodzenia u osób po leczeniu operacyjnym
• stawu kolanowego i podudzia - są stosowane nie tylko w celu doleczania już uszkodzonej kończyny (kontuzje i stany zapalne stawu kolanowego i podudzia), lecz także w celu profilaktyki urazów, w związku z tym mogą ich używać osoby uprawiające sport
• stawu skokowego i stopy nie tylko stabilizują i unieruchamiają, lecz także zabezpieczają staw skokowy przed ewentualnymi urazami. Znajdują zastosowanie w rehabilitacji po skręceniach i złamaniach stawu skokowego, zwłaszcza po urazach ścięgna Achillesa, i przy zmianach zwyrodnieniowych stawu skokowego

Monika Majewska