Dna moczanowa (podagra, artretyzm): przyczyny, objawy, leczenie

Dna moczanowa, podagra i artretyzm to nazwy jednej choroby. Dna moczanowa, nazywana kiedyś "chorobą bogaczy", jest tak stara jak ludzkość, jednak medycyna wciąż nie poznała podłoża choroby i nie ma na nią skutecznego leku. Dna moczanowa to zapalenie stawów, które wywołuje odkładanie kryształków sodu. Jakie są przyczyny i objawy dny moczanowej?

Spis treści

1. Dna moczanowa - co to jest?
2. Dna moczanowa - objawy
3. Jak wygląda dna moczanowa? Zdjęcia dny moczanowej
4. Dna moczanowa - przyczyny
5. Dna moczanowa u kobiet i mężczyzn
6. Dna moczanowa - badania
7. Dna moczanowa - leczenie
8. Dieta moczanowa - dieta

Dna moczanowa - co to jest?

Dna moczanowa to przewlekła choroba wywołana zaburzeniem przemiany materii, której objawy to dotkliwe bóle i zniekształcenia stawów.

W zaawansowanej postaci choroby dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia narządu ruchu i niesprawności, a także do zajęcia innych narządów (uszkodzenia nerek, kamicy moczowej, tworzenia guzków dnawych w tkankach miękkich).

Dna moczanowa występuje u 1–2 proc. ludzi, głównie mężczyzn w średnim i starszym wieku, u których jest to najczęstsza postać zapalenia stawów.

Dna moczanowa - objawy

Choroba rozwija się zwykle kilkanaście lat bez jakichkolwiek dolegliwości. Świadczy o niej jedynie podwyższone stężenie kwasu moczowego w surowicy krwi, zwane hiperurykemią. Ale o tym nie wiemy, bo przecież nikt, kto się dobrze czuje, nie robi sobie badań.

Objawy dny moczanowej:

• nagły ostry ból w stawie, który pojawia się w nocy lub wcześnie rano, narasta falami, jest z dnia na dzień coraz bardziej dotkliwy, a po kilku dniach, czasem nawet tygodniach, staje się rozdzierający
• chory staw jest wrażliwy na dotyk, obrzęknięty i zaczerwieniony, skóra nad nim napięta, błyszcząca, czerwona lub sinopurpurowa

Jeżeli po pierwszym ataku nie rozpoczniemy leczenia i nie zmienimy stylu odżywiania, kryształy moczanowe zaczną się odkładać nie tylko w stawach, ale również w tkankach miękkich pięt, paluchów, uszu oraz w kaletkach maziowych różnych stawów i tworzyć tam tzw. guzki dnawe (te na brzegach uszu zwą się tophi).

Dna najczęściej atakuje staw palucha stopy. I wtedy nazywa się podagrą. Ale kryształki kwasu mogą się odkładać także w innych stawach: w kolanach (gonagra), w łokciu, nadgarstku lub stawie barkowym (chiragra) oraz w kręgosłupie (rachidagra).

Jak wygląda dna moczanowa? Zdjęcia dny moczanowej

Jak wyglądają dłonie, łokcie, stopy osoby chorej na dnę moczanową? Objawy dny moczanowej przedstawiamy na zdjęciach: 

Zobacz galerię 5 zdjęć

Dna moczanowa - przyczyny

Przyczyną bólu i zniekształcenia stawów w przebiegu dny moczanowej jest nadmiar kwasu moczowego.

Kwas moczowy pochodzi z puryn, których źródłem jest dieta oraz rozpad obumierających tkanek. We krwi może się rozpuścić tylko określona jego ilość (tak jak cukru w herbacie).

Gdy kwasu jest zbyt wiele, zaczyna się krystalizować. Kryształki zwane moczanami odkładają się i rosną w stawach i tkance okołostawowej. Białe ciałka krwi próbują je wchłonąć i zneutralizować, ale zazwyczaj to się nie udaje. Moczany, ostre jak brzytwa, ranią tkankę i wywołują w niej stan zapalny.

Wyróżnia się dwa rodzaje dny moczanowej:

• pierwotna dna moczanowa jest odziedziczonym zaburzeniem metabolizmu - organizm z niewiadomych przyczyn produkuje duże ilości kwasu moczowego i ma kłopot z jego wydalaniem;
• wtórna dna moczanowa (to ok. 10 proc. przypadków) pojawia się w następstwie białaczki, napromieniowania, przewlekłej choroby nerek, nadmiernego objadania się lub źle przeprowadzonej kuracji odchudzającej czy głodówki, nadużywania alkoholu oraz przyjmowania niektórych leków odwadniających, a nawet witamin B1 i B12. Może także towarzyszyć cukrzycy typu II, zaburzeniom gospodarki lipidowej (czyli podwyższonemu stężeniu tłuszczów we krwi), nadciśnieniu tętniczemu, nadwadze i otyłości brzusznej.

Dna moczanowa u kobiet i mężczyzn

Mężczyzn choroba dopada ponad dwadzieścia razy częściej. Ma znacznie cięższy przebieg, jeżeli zacznie się przed trzydziestką. Zwykle jednak objawia się u nich między 45. a 60. rokiem życia.

U kobiet pojawia się później, około 65. roku życia, ponieważ aż do przekwitania są one chronione przez żeńskie hormony płciowe przed podwyższeniem stężenia kwasu moczowego we krwi.

Mężczyźni nie tylko nie mają takiej naturalnej ochrony hormonalnej, ale również częściej niż kobiety objadają się mięsem oraz nie stronią od mocnych trunków i piwa. Tymczasem błędy żywieniowe odgrywają w tej chorobie niebagatelną rolę.

Dna moczanowa - badania

Lekarz, który podejrzewa u pacjenta dnę moczanową, zleci pomiar stężenia kwasu moczowego we krwi, a także dobowy pomiar utraty kwasu wraz z moczem. Ponieważ w niektórych przypadkach wyniki badań mogą być w normie mimo występowania charakterystycznych objawów, wówczas w celu jednoznacznej diagnozy należy również wykonać badanie mikroskopowe płynu stawowego, które potwierdzi lub wykluczy obecność w nim kryształków moczanu sodu.  

Dna moczanowa - leczenie

Artretyzm jest nieuleczalny, ale możemy unikać kolejnych ataków, regularnie przyjmując leki na dnę moczanową obniżające stężenie kwasu moczowego we krwi i przyspieszające jego wydalanie. Powinniśmy także przestrzegać diety ubogiej w puryny.

Puryny są podstawowymi elementami budulca każdej komórki zwierzęcej i roślinnej. Ich zadaniem jest przekazywanie informacji genetycznych. Produkty zwierzęce zawierają więcej puryn. Szczególnie dużo jest ich w tłustym mięsie, zwłaszcza wieprzowinie i wszelkich tłustych potrawach bogatych w białko. Kwas moczowy w naszej krwi jest naturalnym produktem rozpadu puryn. Dostarczamy ich również organizmowi wraz z pokarmem.

Dieta moczanowa - dieta

Jaką dietę powinno się stosować przy dnie moczanowej? Co jeść, a czego unikać? Jakie produkty są zakazane przy dnie moczanowej? Zasady diety na dnę moczanową są jasno określone.

• Odchudzaj się rozsądnie. Dieta niskokaloryczna (poniżej 1200 kcal dziennie), głodówka, częsty post mogą nasilać objawy choroby, ponieważ brak "paliwa" w organizmie przyspiesza wydzielanie się kwasu moczowego.
• Codziennie wypijaj przynajmniej dwa litry płynów (wody mineralnej, niesłodzonych soków, słabej herbaty), by pomóc nerkom wypłukiwać kwas moczowy.
• Możesz pić kawę, herbatę i kakao, bo puryny w nich zawarte nie są rozkładane do kwasu moczowego.
• Przy posiłkach zawierających dużo puryn (takich jak np. mięso wieprzowe) zrezygnuj z alkoholu.
• Jedz więcej produktów roślinnych: warzyw (ale nie wszystkich), świeżych owoców. Nawet te produkty, w których jest sporo puryn (orzechy, grzyby), nie podwyższają stężenia kwasu moczowego.
• Zupy gotuj wyłącznie na wywarach warzywnych, bo są wolne od puryn.
• Jedz dużo serów (mimo że są tłustsze od wędlin) i twarogu.
• Do chleba zamiast kiełbasy używaj past twarogowych, masła z dodatkiem ziół, chrzanu lub przecieru pomidorowego. Jeśli nie możesz się obejść bez wędlin, proś w sklepie o jak najcieńsze plasterki. Nie przekraczaj dziennej porcji 10 dag mięsa i wędlin łącznie.
• Wołowinę, cielęcinę, drób gotuj lub duś w wodzie, bez tłuszczu z dużą ilością warzyw. Do dań mięsnych, klusek czy ziemniaków bez obaw dodawaj grzyby kurki, bo prawie nie zawierają puryn, a podnoszą smak potraw.
• Możesz jeść ziemniaki gotowane, ale będą zdrowsze, jeśli upieczesz je w folii i podasz z różnymi sosami jogurtowymi lub przyrządzonymi na oliwie z oliwek.
• Utrzymuj prawidłową masę ciała. Otyłość sprzyja nie tylko nawrotom choroby, ale i deformacjom stawów.
• Jeżeli masz nadwagę, do słodzenia napojów używaj słodziku (aspartamu). Inne zamienniki cukru (fruktoza, sorbitol, ksylitol) stosowane w produktach dla diabetyków nie są wskazane przy dnie moczanowej.
• Ćwicz regularnie, aby zachować elastyczność i pełną ruchomość stawów. Unikaj jednak ich obciążania.
• Ostatni posiłek jedz na 3-4 godziny przed snem, ponieważ nocą organizm nie wydala tak sprawnie kwasu moczowego.

2,00 zł

Kup teraz

ABS, dieta na płaski brzuch - e-poradnik

Z poradnika dowiesz się:

• co jeść, by osiągnąć wymarzony rezultat
• które produkty są zakazane
• dlaczego wystarczy ćwiczyć co drugi dzień

Anna Jarosz

Monika Majewska

Katarzyna Stańczyk | Konsultacja: prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Samborski