Zespół cieśni nadgarstka: objawy, leczenie i rehabilitacja

Zespół cieśni nadgarstka objawia się początkowo sporadycznym drętwieniem i bólem palców. Potem dolegliwości się nasilają i nocą nie dają spać. Jeśli ortopeda zaleci operację nadgarstka, nie broń się przed nią, bo to najlepszy sposób na wyleczenie zespołu cieśni nadgarstka. Dowiedz się więcej o objawach, leczeniu i rehabilitacji zespołu cieśni nadgarstka.

Spis treści

1. Czym jest zespół cieśni nadgarstka?
2. Objawy zespołu cieśni nadgarstka: drętwienie i ból palców
3. Jak powstaje zespół cieśni nadgarstka?
4. Diagnostyka zespołu cieśni nadgarstka
5. Zespół cieśni nadgarstka - leczenie zachowawcze
6. Operacja zespołu cieśni nadgarstka

Czym jest zespół cieśni nadgarstka?

Zespół cieśni nadgarstka (ZCN) to zaburzenie funkcji nerwu pośrodkowego w następstwie przewlekłego ucisku. W ponad 90 proc. przypadków występuje idiopatyczny zespół cieśni nadgarstka, czyli z niewiadomej przyczyny.

Jego rozwojowi sprzyja przeciążenie ręki wykonywaniem powtarzających się czynności. Może to być układanie cegieł, praca przy taśmie w fabryce, wielogodzinne stukanie w klawiaturę komputera, ale także prace domowe, forsowna jazda na rowerze czy gra na instrumencie.

W pozostałych kilku procentach powodem choroby mogą być m.in.:

• źle wygojone złamania lub zwichnięcia w obrębie nadgarstka,
• zmiany zwyrodnieniowe,
• zaburzenia hormonalne.

Kobiety chorują trzy razy częściej niż mężczyźni. Dolegliwości dotyczą na ogół ręki dominującej.

Objawy zespołu cieśni nadgarstka: drętwienie i ból palców

Można podejrzewać zespół cieśni nadgarstka, jeśli ból i drętwienie palców (kciuk, wskazujący, środkowy i część serdecznego) wybudzają ze snu. Na początku pierwszego stadium choroby zdarza się to rzadko. Potem dolegliwości pojawiają się wielokrotnie w ciągu nocy, a ból promieniuje do przedramienia, a nawet barku.

W drugim stadium drętwienie i ból występują także w dzień, zwłaszcza w trakcie wysiłku (np. podczas prowadzenia samochodu czy jazdy na rowerze). Towarzyszy temu pogorszenie się sprawności manualnej przy czynnościach wymagających precyzji, takich jak szycie, obieranie warzyw, robienie makijażu.

W trzecim stadium zespołu cieśni nadgarstka wcześniejsze objawy się nasilają i pojawiają się zaniki mięśniowe. Niektórym może się jednak wydawać, że choroba ustępuje, ponieważ bolesne drętwienie palców nocą czasami staje się mniej dokuczliwe. Tymczasem jest to sygnał pogłębiania się zmian degeneracyjnych nerwu pośrodkowego.

Zobacz też: Ćwiczenia na nadgarstki pomogą zlikwidować ból

Jak powstaje zespół cieśni nadgarstka?

Kanał nadgarstka to tunel ograniczony od dołu i po bokach przez kości, a od góry przez więzadło poprzeczne nadgarstka. W jego wnętrzu przebiegają dość ciasno "upchane" nerw pośrodkowy i ścięgna mięśni zginaczy palców.

W najczęściej spotykanej idiopatycznej postaci ZCN robi się w nim za ciasno wskutek zmian zapalnych - obrzęku i pogrubienia pochewek pokrywających ścięgna oraz przerostu więzadła poprzecznego. Rezultatem jest ucisk na włókna nerwowe (uciśnięty jest nie tyle nerw, ile odżywiające go tętnice). Wskutek niedokrwienia dochodzi do zmian degeneracyjnych.

Po ustaniu ucisku wraca prawidłowe ukrwienie i nerw pośrodkowy się regeneruje. Do całkowitego jego zniszczenia dochodzi jedynie w przypadkach zaniedbanych, kiedy chory zbyt późno decyduje się na leczenie.

Diagnostyka zespołu cieśni nadgarstka

Na ogół wystarczają wywiad i testy kliniczne. Polegają one na sprawdzeniu sprawności manualnej i czucia w palcach. Chory nie zdoła wykonać pewnych czynności, pojawią się dolegliwości przy określonej pozycji ręki, np. przy jej maksymalnym zgięciu w nadgarstku (test Phalena).

Będzie też mieć zaburzenia czucia w palcach. Na przykład dotknięcie dwóch igieł znajdujących się w odległości większej niż 5-7 mm zdrowy człowiek zinterpretuje jako dwa ukłucia, a cierpiący na zaawansowane ZCN, nawet gdy igły znajdują się w odległości 1-1,5 cm, poczuje jedno ukłucie.

Niekiedy potrzebna jest elektromiografia (EMG), która umożliwia zbadanie szybkości przewodnictwa nerwu, i ultrasonografia uwidaczniająca jego deformacje, pogrubienie więzadła poprzecznego i ścięgien.

Zespół cieśni nadgarstka - leczenie zachowawcze

Jeśli chory trafi do ortopedy w początkowym stadium choroby, być może wystarczy leczenie nieoperacyjne. Polega ono na krótkotrwałym unieruchamianiu ręki w ortezie w celu zlikwidowania obrzęku i stanu zapalnego ścięgien, przyjmowaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), fizykoterapii z zastosowaniem jonoforezy, ultradźwięków lub prądów TENS.

Niekiedy podaje się do kanału nadgarstka sterydy, które likwidują stan zapalny, ale także niszczą tkanki, w tym przypadku przerośnięte pochewki ścięgien.

Operacja zespołu cieśni nadgarstka

Gdy nie będzie poprawy lub dolegliwości powrócą, ortopeda zaleci zabieg polegający na zwiększeniu przestrzeni w kanale nadgarstka przez przecięcie więzadła poprzecznego. Co prawda zrasta się ono aż 3 miesiące, ale jest wydłużone i ucisk nie powraca.

Operację przeprowadza się metodą otwartą lub endoskopową. W tym pierwszym przypadku cięcie wykonuje się na nasadzie dłoni. Może być dość długie (2-4 cm), gdy istnieje konieczność rozszerzenia zabiegu (np. o usunięcie zapalnej ziarniny), lub krótkie (1-1,5 cm), jeśli tylko przecina się więzadło.

W tym drugim przypadku operacja trwa zaledwie kilka minut. Narkoza w obu przypadkach jest niepotrzebna. Stosuje się znieczulenie miejscowe lub narkozę - usypia pacjenta na kilka minut (zastrzyk dożylny).

Lepiej nie odwlekać operacji, bo może dojść do nieodwracalnego uszkodzenia nerwu pośrodkowego i utraty czucia w dłoni.

Jedynie kilka minut trwa także operacja wykonana mniej inwazyjną metodą endoskopową (przez małe nacięcie wprowadza się minikamerę połączoną z nożem). Rekonwalescencja po tym zabiegu jest krótsza, ponieważ cięcie wykonuje się na spodniej części nadgarstka, co wiąże się z mniejszym uszkodzeniem tkanek. Rana szybciej się goi, blizna jest mniej bolesna, a proste, lekkie czynności, takie jak jedzenie, ubieranie, można wykonywać już następnego dnia po zabiegu.

Rehabilitacja po przecięciu więzadła nie jest potrzebna. Czas powrotu do pracy zależy od zastosowanej metody i wykonywanego zawodu. Wynosi od 4 tygodni dla pracy biurowej do ponad 2 miesięcy przy ciężkiej pracy fizycznej. W zasadzie już po miesiącu samemu można decydować, które czynności są zabronione. Jeśli pojawia się ból, na jakiś czas trzeba jeszcze z nich zrezygnować.

miesięcznik "Zdrowie"