Zapalenie wielomięśniowe – przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenie wielomięśniowe to choroba reumatyczna, w przebiegu której dochodzi do stanu zapalnego mięśni. Na atak choroby narażone są wszystkie mięśnie, także m.in. mięsień sercowy i mięśnie dróg oddechowych, co w tym ostatnim przypadku może doprowadzić nawet do niewydolności oddechowej. Jakie są przyczyny i objawy zapalenia wielomięśniowego? Jak przebiega leczenie?

Spis treści

1. Zapalenie wielomięśniowe - przyczyny
2. Zapalenie wielomięśniowe - objawy
3. Zapalenie wielomięśniowe - diagnoza
4. Zapalenie wielomięśniowe - leczenie

Zapalenie wielomięśniowe (łac. polymyositis, PM) to rzadka choroba reumatyczna (a konkretnie choroba układowa tkanki łącznej), w przebiegu której dochodzi do przewlekłego stanu zapalnego w obrębie mięśni.

Wyróżnia się dwie postacie choroby: dziecięcą, która atakuje między 10. a 15. rokiem życia, oraz dorosłą, która pojawia się u ludzi w średnim wieku, częściej u kobiet (zwykle około 40. roku życia) niż u mężczyzn.

Zapalenie wielomięśniowe - przyczyny

Przyczyny zapalenia wielomięśniowego nie są znane. Przypuszcza się, że za chorobę mogą być odpowiedzialne zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego. Jego komórki atakują mięśnie, doprowadzając w ten sposób do ich stanu zapalnego.

WARTO WIEDZIEĆ >> Schorzenia wynikające z autoagresji, czyli CHOROBY AUTOIMMUNOLOGICZNE

Sugeruje się, że chorobę mogą wywoływać także niektóre wirusy, np. Coxsackie B, grypy, wirusowego zapalenia wątroby typu B, C, HIV, cytomegalowirus. Zauważono bowiem, że u niektórych pacjentów objawy choroby pojawiły się po kilku tygodniach od przebytej infekcji wirusowej.

Niektóre osoby mogą być genetycznie predysponowane do rozwoju zapalenia wielomięśniowego.

Zapalenie wielomięśniowe - objawy

• osłabienie
• częste stany podgorączkowe
• spadek masy ciała
• osłabienie mięśni (zwłaszcza okolic stawów barkowych, biodrowych, karku i grzbietu), co przejawia się m.in. trudnościami w chodzeniu po schodach, z wstawaniem z krzesła, podnoszeniem cięższych przedmiotów i wykonywaniu innych codziennych czynności. Często pojawiają się także ból i tkliwość mięśni
• zapalenie stawów (w niektórych przypadkach)

Choroba może zaatakować także narządy wewnętrzne, np. serce (charakterystyczne jest przyspieszone lub zwolnione bicie serca czy kołatanie serca), mięśnie oddechowe (wówczas pojawiają się kaszel, duszność, niewydolność oddechowa), a nawet narząd wzroku (występują oczopląs i zaburzenia widzenia). Jeśli stan zapalny obejmie mięśnie przełyku, zostaje ograniczona zdolność połykania.

Zapalenie wielomięśniowe - diagnoza

Przy podejrzeniu zapalenia wielomięśniowego wykonuje się:

• badania krwi - w przypadku zapalenia mięśniowego zwiększona zostaje aktywność enzymów mięśniowych w surowicy (kinazy kreatynowej, aminotransferazy alaninowej i dehydrogenazy mleczanowej)
• badanie elektromiograficzne (EMG) - jego zapis jest nieprawidłowy, co wskazuje na zmiany mięśniowe
• rezonans magnetyczny mięśni (MR) - w celu określenia zmienionych zapalnie mięśni
• biopsję (wycinek fragmentu mięśnia) do badania histopatologicznego. Pod mikroskopem widoczne są nacieki zapalne oraz zmiany degeneracyjne/regeneracyjne i zaniki wokół wiązek mięśniowych

Pomocniczo można wykonać RTG kości i stawów. Jeśli podejrzewa się, że stan zapalny objął narządy wewnętrzne, wykonuje się odpowiednie badania. Na przykład w przypadku zajęcia płuc może być konieczne wykonanie zdjęcia RTG klatki piersiowej, a nawet pobranie wycinka płuca do dalszych badań.

Zapalenie wielomięśniowe - leczenie

Terapia obejmuje glikokortykosteroidy (zwykle prednizon) i składa się z 3 faz: inicjującej, podtrzymującej i leczenia długoterminowego. Na początku fazy inicjującej podaje się duże dawki leku, by potem systematycznie je zmniejszać. U chorych z dużą aktywnością choroby i u pacjentów, u których można przewidzieć większe prawdopodobieństwo wystąpienia działań niepożądanych, stosuje się leczenie kombinowane, tzn. do glikokortykosteroidów dołącza się inny lek (najczęściej jest to azatiopryna lub metotreksat). Jeśli chory nie reaguje na takie leczenie, stosuje się wlewy dożylne immunoglobulin.

Po uzyskaniu poprawy (zwykle 6 miesięcy od rozpoczęcia leczenia) stosuje się leczenie podtrzymujące, którego celem jest osiągnięcie pełnej remisji (pełnego ustąpienia objawów choroby) i niedopuszczenie do nawrotu choroby. Faza podtrzymująca trwa do roku.

Faza leczenia długoterminowego, która trwa od roku do 3 lat, to czas utrzymywania remisji i zapobiegania nawrotom. W tej fazie stosuje się jak najmniejsze skuteczne dawki leków.

Ponadto konieczna jest rehabilitacja - najlepiej ćwiczenia aerobowe i ogólnousprawniające (zwłaszcza w wodzie).

Podczas ostrych epizodów choroby zalecany jest odpoczynek w łóżku.

O autorze

Monika Majewska

Dziennikarka specjalizująca się w tematyce zdrowotnej, a zwłaszcza obszarach medycyny, ochrony zdrowia i zdrowego odżywiania. Autorka newsów, poradników, wywiadów z ekspertami i relacji. Uczestniczka największej Ogólnopolskiej Konferencji Medycznej "Polka w Europie", organizowanej przez Stowarzyszenie "Dziennikarze dla Zdrowia", a także specjalistycznych warsztatów i seminariów dla dziennikarzy realizowanych przez Stowarzyszenie.

Przeczytaj więcej tekstów tej autorki

Monika Majewska