Torbiel samotna kości – objawy, diagnostyka, leczenie

Torbiel samotna kości należy do tzw. zmian nowotworopodobnych kości. Ma postać guza wypełnionego płynem, który rozwija się wewnątrz kości i przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów, a wykrywany jest najczęściej zupełnie przypadkowo. jakie są przyczyny i objawy torbieli samotnej kości? Jak przebiega leczenie?

Spis treści

1. Jak powstaje torbiel samotna kości?
2. Gdzie najczęściej lokalizuje się torbiel samotna kości?
3. Rodzaje torbieli samotnej kości
4. Torbiel samotna kości – jakie są objawy?
5. Jak diagnozuje się torbiel samotną kości?
6. Torbiel samotna kości: metody leczenia
7. Z czym należy różnicować torbiel samotną kości?
8. Torbiel samotna kości: rokowanie

Torbiel samotna kości najczęściej rozwija się u dzieci i młodych dorosłych - 80 procent chorych to osoby do 20 roku życia, a szczyt zachorować ocenia się na okres między 4 a 10 rokiem życia. Szacuje się, że od dwóch do trzech razy częściej pojawia się u płci męskiej. Rzadziej choroba dotyczy osób dorosłych.

Jak powstaje torbiel samotna kości?

Teorii powstawania torbieli samotnej kości jest kilka, a do tej pory nie ustalono jednoznacznej przyczyny. Jedną z nich mogą być procesy, które zachodzą już w życiu wewnątrzmacicznym. W czasie rozwoju płodu niewielka ilość tkanki maziowej może dostać się do wnętrza kości i tam zalegać tworząc torbiel. Taki płyn może dostać się do kości również na skutek urazu lub w wyniku jego zalegania z powodu nieprawidłowego odpływu żylnego w kości w czasie szybkiego wzrostu. Kolejną przyczyną mogą być nieprawidłowe procesy kostnienia u rosnącego dziecka. Przez wiele lat torbiel wewnątrz kości powiększa się, a ciśnienie wewnątrz niej stale rośnie.

Gdzie najczęściej lokalizuje się torbiel samotna kości?

Torbiel samotną kości można znaleźć w różnych lokalizacjach, jednak typowymi miejscami jej występowania jest bliższy odcinek kości ramiennej, udowej czy piszczelowej. W mniejszym stopniu, głównie u osób dorosłych, zajęta może być kość biodrowa, piętowa lub skokowa.

Rodzaje torbieli samotnej kości

Można wyróżnić dwa rodzaje torbieli samotnej kości. Postać aktywna jest spotykana głównie u dzieci poniżej dziesiątego roku życia. Charakteryzuje się stałym wzrostem, może zająć całą przynasadę kości doprowadzając do jej złamania. Druga postać, nieaktywna, charakterystyczna jest głównie dla pacjentów powyżej dwunastego roku życia. Jej wzrost nie jest tak agresywny, czasem dochodzi do samoistnego zagojenia i rzadko kiedy prowadzi do złamań.

Torbiel samotna kości – jakie są objawy?

Torbiel samotna kości jest zmianą o charakterze osteolitycznym. Oznacza to, że w miarę wzrastania niszczy otaczającą tkankę kostną. Choroba zazwyczaj przebiega bezobjawowo. U niektórych osób może pojawić się ból, opuchlizna lub sztywność sąsiednich stawów. Najczęściej jednak torbiel samotna kości wykrywana jest przypadkowo, na skutek złamań patologicznych, które powoduje jej wieloletni wzrost. Złamania patologiczne to takie, które zachodzą w wyniku drobnego urazu. W warunkach fizjologicznych taki uraz nie doprowadziłby do uszkodzenia kości, jednak zmiany osteolityczne powodują, że tkanka jest na tyle osłabiona, że nawet drobne przeciążenia doprowadzają do jej złamania.

Jak diagnozuje się torbiel samotną kości?

W związku z tym, że przez wiele lat choroba przebiega bezobjawowo, diagnostyka zazwyczaj rozpoczyna się w momencie, gdy dojdzie do złamania patologicznego. Najczęściej zdjęcie RTG jest wystarczające, aby ujawnić torbiel wewnątrz rozdętej kości. Tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny nie wnoszą dużo więcej do diagnostyki torbieli samotnej kości, są jednak pomocne przy diagnostyce różnicowej, ponieważ mogą wyeliminować lub potwierdzić inne stany chorobowe, mogące z pozoru przypominać łagodną torbiel kostną.

Torbiel samotna kości: metody leczenia

Dostępnych jest kilka metod leczenia torbieli samotnej kości. Interwencja nie jest zazwyczaj wymagana, gdy torbiel jest małych rozmiarów, nie grozi złamaniem oraz nie powoduje deformacji kości. Jednak, gdy torbiel stanowi zagrożenie dla pacjenta, należy wdrożyć odpowiednie postępowanie.

Najczęściej leczenie polega na chirurgicznym wyłyżeczkowaniu guza. Przestrzeń po torbieli wypełnia się przeszczepami kości gąbczastej, które mogą pochodzić od pacjenta lub od innego dawcy. Dodatkowo podaje się szpik kostny pacjenta lub inne czynniki wzrostu otrzymane z jego krwi. Poza przeszczepami w jamie po usuniętej torbieli można podać inne materiały zastępcze, na przykład hydroksyapatyt lub bioaktywne materiały ceramiczne. Wszystkie wymienione elementy mają na celu odbudowanie zniszczonej kości.

Innym sposobami leczenia, niestety o dużo mniejszej skuteczności, jest nakłucie torbieli i po usunięciu płynu podanie do jej wnętrza glikokortykosteroidy, które powinny spowodować zagojenie się tkanek. Oprócz tego stosuje się nawiercanie torbieli wiertłem, co może się przyczynić do jej samoczynnego zarośnięcia.

Z czym należy różnicować torbiel samotną kości?

Obraz kliniczny torbieli samotnej kości może przypominać inne choroby, które rozwijają się w obrębie kości długich, jak na przykład:

• dysplazja włóknista kości
• torbiel tętniakowata kości
• ziarniniak kwasochłonny
• guz olbrzymiokomórkowy – częściej występuje u osób starszych, lokalizuje się zazwyczaj w okolicy powierzchni stawowych
• włókniak niekostniejący – lokalizuje się głównie w warstwie korowej kości, bardziej na zewnątrz niż torbiel samotna kości

Torbiel samotna kości: rokowanie

Torbiel samotna kości jest zmianą łagodną, jednak w 30-100 % wykazuje dużą tendencję do nawrotów. W niektórych przypadkach torbiel może zezłośliwieć, prowadząc do rozwoju kostniakomięsaka lub włókniakomięsaka, w związku z czym chorobę należy skutecznie i konsekwentnie leczyć, a także regularnie kontrolować.