Stenoza kanału kręgowego - przyczyny, objawy, leczenie

Stenoza kanału kręgowego pojawia się, gdy kanał kręgowy staje się zbyt wąski i dochodzi do ucisku struktur rdzenia kręgowego. Stenoza (zwężenie, ciasnota) kanału kręgowego daje objawy, takie jak ból, który występować może w obrębie dolnej, jak i górnej części pleców – lokalizacja bólu zależna jest od tego, w której części kanału kręgowego doszło do zwężenia. Stenoza kanału kręgowego skutkuje jeszcze różnymi innymi problemami – jakie one są oraz na czym polega leczenie tego schorzenia?

Spis treści

1. Stenoza kanału kręgowego: przyczyny
2. Stenoza kanału kręgowego: objawy
3. Stenoza kanału kręgowego: diagnostyka
4. Stenoza kanału kręgowego: leczenie
5. Stenoza kanału kręgowego: operacja

Stenoza kanału kręgowego pojawia się, gdy kanał kręgowy staje się zbyt wąski i dochodzi do ucisku struktur rdzenia kręgowego. Rdzeń kręgowy znajduje się w obrębie kanału kręgowego, którego ograniczeniem są budujące kręgosłup kręgi. W prawidłowych warunkach kanał kręgowy pełni bardzo ważną funkcję – ochrania delikatne tkanki rdzenia kręgowego. Rdzeń u zdrowych osób nie przylega ściśle do struktur kanału kręgowego – istnieją w obrębie tego kanału pewne wolne przestrzenie. Do nieprawidłowości dochodzi wtedy, kiedy te wolne przestrzenie przestają istnieć i następuje ucisk rdzenia kręgowego – taki stan określa się stenozą rdzenia kręgowego (inaczej zespół cieśni kanału rdzeniowego).

Stenoza rdzenia kręgowego zazwyczaj dotyczy pacjentów po 50. roku życia. Według statystyk cierpi na nią około 1 na 200 osób mających więcej niż 50 lat. Mężczyźni i kobiety chorują na zespół cieśni kanału rdzeniowego z podobną częstością.

Stenoza kanału kręgowego: przyczyny

Zwężenie kanału kręgowego może być zarówno stanem wrodzonym, jak i nabytym. W tym pierwszym przypadku pacjenci mogą po prostu urodzić się ze zbyt wąskim kanałem kręgowym. Posiadanie takiej cechy już od urodzenia nie oznacza jednak, że objawy zespołu cieśni kanału rdzeniowego występują już u noworodków – zazwyczaj patologia nasila się z czasem i różne dolegliwości zaczynają pojawiać u pacjentów dopiero po przekroczeniu przez nich 30. roku życia lub później.

Znacznie częstszymi przyczynami stenozy kanału kręgowego są zmiany, do których dochodzi w trakcie życia pacjenta, takie jak:

• zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, związane np. z chorobą zwyrodnieniową stawów (ich skutkiem może np. być pojawianie się narośli kostnych w obrębie kręgów, tzw. osteofitów, które mogą uciskać tkanki rdzenia kręgowego)
• urazy kręgosłupa
• nowotwory rozwijające się w obrębie kości kręgosłupa i w świetle kanału kręgowego
• choroba Pageta
• dyskopatia
• przerosty więzadeł kręgosłupa
• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
• akromegalia
• zabiegi operacyjne przeprowadzane w obrębie kręgosłupa (stenoza kanału kręgowego może stanowić powikłanie takich operacji)

Stenoza kanału kręgowego: objawy

Objawy zespołu cieśni kanału rdzeniowego pojawiają się wtedy, kiedy dojdzie do ucisku jakiegoś fragmentu rdzenia kręgowego. Nie u wszystkich pacjentów ze stenozą kanału kręgowego schorzenie przebiega tak samo – obraz kliniczny zależny jest od tego, jaki odcinek rdzenia jest uciskany. Najczęściej do zwężeń dochodzi w odcinku lędźwiowym oraz szyjnym kręgosłupa. Znacznie rzadsza, ale również możliwa do wystąpienia, jest stenoza kanału kręgowego w odcinku piersiowym.

Stenoza kanału kręgowego w odcinku lędźwiowym

W przebiegu najczęstszej postaci zespołu cieśni kanału rdzeniowego, czyli tej, gdzie zwężenie dotyczy lędźwiowej części kręgosłupa, obserwować można:

• bóle pleców w okolicy lędźwiowej
• promieniujące, jedno- lub obustronne bóle kończyn dolnych (ból może pojawiać się najpierw w obrębie pośladków, a później promieniować wzdłuż uda aż do stopy – przypominać to może dolegliwości pojawiające się w przebiegu rwy kulszowej)
• zaburzenia czucia w obrębie kończyn dolnych (chorzy mogą doświadczać np. mrowień)
• trudności z chodzeniem (bóle pojawiają się zazwyczaj w trakcie poruszania się, ustępują natomiast w spoczynku)

Czasami pacjenci ze stenozą kanału kręgowego w odcinku lędźwiowym mogą doświadczać objawów zespołu ogona końskiego (takich jak np. osłabienie kończyn dolnych czy zaburzenia oddawania moczu). Charakterystyczną cechą tej postaci zespołu cieśni kanału kręgowego jest to, że pojawiające się w jej przebiegu dolegliwości zazwyczaj ustępują lub zmniejszają swoje natężenie po przyjęciu przez pacjenta zgiętej pozycji ciała (np. po wykonaniu skłonu).

Stenoza kanału kręgowego w odcinku szyjnym

W sytuacji, kiedy stenoza kanału kręgowego dotyczy odcinka szyjnego kręgosłupa, u pacjentów pojawiać się mogą:

• bóle karku, szyi i pleców
• zawroty i bóle głowy
• rwa barkowa
• niedowład kończyn górnych
• zaburzenia czucia

Stenoza kanału kręgowego w odcinku szyjnym piersiowym

W najrzadszej postaci schorzenia, czyli w stenozie kanału kręgowego w odcinku piersiowym, pacjenci mogą doświadczać przede wszystkim dolegliwości bólowych pleców promieniujących np. do żeber, a czasami także promieniujących w kierunku kończyn dolnych.

Stenoza kanału kręgowego: diagnostyka

Podejrzenie stenozy kanału kręgowego wysunąć można na podstawie doświadczanych przez pacjenta dolegliwości. Poza przeprowadzeniem badania podmiotowego (wywiadu lekarskiego), lekarz wykonuje również badanie neurologiczne, dzięki któremu możliwe jest wysunięcie przypuszczeń co do tego, który to odcinek rdzenia kręgowego jest uciskany.

Zespół cieśni kanału rdzeniowego jest chorobą postępującą, progresja zachodzi jednak stopniowo i przez wiele lat.

Potwierdzeniem tego, że u pacjenta istnieje zwężenie kanału kręgowego, może być stwierdzenie charakterystycznych dla tego stanu zmian w badaniach obrazowych. W diagnostyce stenozy kanału kręgowego zastosowanie znajdują przede wszystkim RTG kręgosłupa oraz rezonans magnetyczny. Jednak RTG, a ograniczoną wartość – można dzięki niemu stwierdzić np. istnienie zmian zwyrodnieniowych w obrębie kręgosłupa, jednak nie pozwala uwidocznić samego rdzenia kręgowego. Aby zobrazować tkankę nerwową, u pacjentów wykonywany jest rezonans magnetyczny.

Stenoza kanału kręgowego: leczenie

W leczeniu pacjentów ze stenozą kanału kręgowego stosuje się zarówno postępowanie zachowawcze, jak i zabiegowe. W tym pierwszym przypadku stosuje się:

• leki przeciwbólowe (głównie z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych – NLPZ)
• fizjoterapię
• kinezyterapię
• iniekcje glikokortykosteroidów
• tzw. blokady nerwów
• akupunkturę

Stenoza kanału kręgowego: operacja

Leczenie operacyjne przeprowadza się dopiero wtedy, gdy stenoza kanału kręgowego powoduje u pacjenta silne dolegliwości bólowe, niemożliwe do złagodzenia przy pomocy farmakoterapii, oraz wtedy, gdy skutkiem schorzenia są znaczne ograniczenia codziennej aktywności (np. trudności w chodzeniu). Zastosowanie znajdują różne techniki zabiegowe - możliwe jest zarówno usuwanie fragmentów kręgów (drogą tzw. laminektomii) czy też resekcja dodatkowych tworów kostnych (takich jak osteofity). Czasami dokonuje się również stabilizacji struktur kanału kręgowego przy pomocy implantów.