Stawy - jak zachować dobrą kondycję stawów

Chodzenie, bieganie, gryzienie – każda z tych czynności angażuje nasze stawy. Gdy działają bez zarzutu, nie zwracamy na nie uwagi. Jeśli jednak stawy zawodzą, samodzielne funkcjonowanie staje się nie lada wyzwaniem. Co zatem sprzyja dobrej kondycji stawów?

Nasz układ kostny tworzy aż 206 kości połączonych różnego rodzaju stawami. W zależności od wielkości i kształtu stawy pełnią inne funkcje, dzięki czemu możemy wykonywać wiele czynności. I tak staw:

• zawiasowy (kolano, łokieć, kostka) porusza się w jednej płaszczyźnie, co umożliwia nam podnoszenie, przesuwanie;
• siodełkowy (między kciukiem a nadgarstkiem) ułatwia ruch w dwóch płaszczyznach, np. chwycić szklankę;
• panewkowy (znajduje się w biodrze i barku) sprawia, że poruszamy ręką czy nogą we wszystkich kierunkach, a więc możemy robić wymachy czy zataczać koła;
• obrotowy (szyjny odcinek kręgosłupa) pozwala kręcić głową.

Chrząstka stawowa

Powierzchnie kości tworzące staw są pokryte idealnie gładką chrząstką. Umożliwia ona przesuwanie się względem siebie kości z minimalnym tylko tarciem, co chroni je przed ścieraniem. Żeby staw dobrze funkcjonował, kości, które go tworzą, są trwale połączone wieloma więzadłami. Dodatkowe zabezpieczenie stanowi torebka stawowa. Jest zbudowana z dwóch warstw. Zewnętrzną stanowią specjalne włókna, z których część to więzadła łączące kości. Wewnętrzna to tzw. maziówka, błona produkująca maź stawową, czyli gęstą ciecz ułatwiającą bezbolesne przesuwanie się kości.

Jak ustrzec się problemów ze stawami

Na różnego rodzaju choroby reumatyczne (zalicza się do nich również schorzenia stawów) cierpi ponad 7 mln Polaków. Trzy razy częściej są to kobiety, które mają różne postacie choroby zwyrodnieniowej stawów. Powodem tej niekorzystnej dla płci pięknej statystyki jest fakt, że panie nie oszczędzają swoich stawów. Często lekceważą drobne dolegliwości, a ból łagodzą maścią lub tabletką. To zgubne postępowanie, bo nie likwiduje przeciążania stawów, które prowadzi do zmian zwyrodnieniowych. Tymczasem niewiele trzeba zmienić w codziennym życiu, by ustrzec się problemów ze stawami.

• Ruch

Aktywność fizyczna jest jedną z podstawowych metod pozwalających na wzmocnienie kości, mięśni, utrzymanie prawidłowej ruchomości stawów i zapobieganie ich zesztywnieniu. Stawom służy nie tylko regularne uprawianie sportu, ale także zwykła, codzienna gimnastyka, bo wzmacnia mięśnie, które są wsparciem dla stawów. Dla pań godne polecenia jest pływanie i gimnastyka w wodzie. Ten rodzaj ćwiczeń w odciążeniu doskonale usprawnia zaniedbane stawy.

• Równomierne obciążenia

Jeśli niesiesz duże zakupy, rozłóż je do dwóch siatek, by w każdej ręce znalazło się mniej więcej tyle samo kilogramów. To uchroni stawy barków, nadgarstków i kolan przed uszkodzeniami. Jeśli to możliwe, ciężkie przedmioty przesuwaj po podłodze. Aby ułatwić sobie zadanie, np. pod meble podkładaj szmaty lub papier. Gdy musisz coś podnieść, rób to, uginając nogi i prostując plecy.

• Wygodne buty

Buty z elastyczną podeszwą, która amortyzuje wstrząsy powstające podczas stąpania, to idealne rozwiązanie dla naszych stawów. Twarda podeszwa i zbyt wysokie obcasy mogą być powodem silnego bólu stawów, pleców, a nawet głowy.

• Dieta śródziemnomorska

Jej podstawą są ryby i owoce morza, warzywa, owoce oraz oliwa. Regularne jej stosowanie poprawia ruchomość stawów, zmniejsza ból i zapobiega sztywnieniu stawów. Szczególnie korzystnie na kondycję stawów wpływają raki, kraby, krewetki i małże. Są one mało popularne w naszej kuchni, ale można je zastąpić tłustymi rybami, np. łososiem, makrelą, tuńczykiem, sardynką.

• Galaretki

Naszym stawom przysłużą się zarówno te na słodko – z owocami, jak i wytrawne – z mięsa czy ryb. Zawarty w nich kolagen ułatwia regenerację zmienionych chorobowo lub mechanicznie uszkodzonych stawów. Galaretki warto jadać mimo pojawiających się głosów, że nie mają one większego wpływu na kondycję stawów.

• Owoce

Na szczególną uwagę zasługują czarne porzeczki. Zawierają olbrzymią dawkę witaminy C, która jest niezbędna do produkcji kolagenu, decydującego o elastyczności i sile ścięgien.

• Olej z lnu

Poprawia kondycję stawów. Podobne działanie ma oliwa i orzechy włoskie. Kombinacja zawartych w tych produktach kwasów omega-3 i witaminy E zapobiega stanom zapalnym stawów.

• Imbir

Dodawany do sałatek i mięs lub pity w postaci naparów skutecznie chroni stawy przed wszelkimi rodzajami bólu spowodowanego przemęczeniem albo przeciążeniem stawów.

• Meble

Dopasowane do wzrostu i wykonywanej pracy sprawiają, że im mniej wysiłku musisz włożyć w podniesienie się z krzesła czy łóżka, im bardziej jesteś wyprostowana, przygotowując posiłek, tym mniej cierpią twoje stawy, zwłaszcza te w kręgosłupie oraz barkach. Dlatego zadbaj o wygodne krzesła, dobre materace.

Anna Jarosz

Konsultacja: Adam Ogonowski