Skręcenie stawu skokowego. Jak szybko wyleczyć staw skokowy?

Skręcenie stawu skokowego to popularna kontuzja, która występuje głównie u osób aktywnych fizycznie, podczas uprawiania sportu. Niekiedy jednak zdarza się również na co dzień. Pozornie niegroźny uraz może pociągać za sobą daleko idące konsekwencje i wymaga przemyślanego postępowania, aby nie pogorszyć swojego stanu zdrowia i zapobiec ponownym urazom w przyszłości. Jak radzić sobie ze skręceniem stawu skokowego?

Spis treści

1. Na czym polega skręcenie stawu skokowego?
2. Jak szybko wyleczyć skręcony staw skokowy?
3. Jak długo trwa leczenie skręcenia stawu skokowego?
4. Czy można chodzić przy skręceniu kostki?
5. Jak długo boli noga po skręceniu stawu skokowego?
6. Jak spać ze skręconą kostką?
7. Jak ćwiczyć ze skręconą kostką?

Na czym polega skręcenie stawu skokowego?

Skręcenie stawu skokowego polega na wywinięciu stopy do wewnątrz (wtedy mówimy o skręceniu bocznym) lub na zewnątrz (tzw. skręcenie zewnętrzne). Podstawową przyczyną skręcenia jest nierównomierne obciążenie stopy po jej postawieniu na ziemi. Do urazu może dojść zwłaszcza podczas aktywności wymagających dużej aktywności ruchowej, np. biegu lub gry w piłkę nożną, w wyniku nieprawidłowego ustawienia stóp po skoku, a nawet w trakcie marszu.

Pierwotnych przyczyn skręcenia stawu skokowego można doszukiwać się w wielu powodach. Niekiedy jest to zwykła nieuwaga lub zmęczenie. Osoby lubiące górskie wędrówki doskonale wiedzą, że po kilkunastu godzinach marszu łatwiej o podwinięcie kostki, ponieważ łatwiej się rozpraszamy, a zmęczone marszem mięśnie i więzadła nie stabilizują ruchu tak, jak na początku wycieczki.

Do innych przyczyn można zaliczyć nierównomiernie rozwinięte mięśnie nóg lub stóp. Dotyczy to zwłaszcza osób, u których występuje rotacja miednicy lub kręgosłupa, co często pociąga za sobą różnicę w napięciu mięśniowym. Ten sam problem może pojawiać się u osób trenujących dyscypliny asymetrycznie obciążające daną partię mięśniową, np. szermierka, czy niektóre sporty walki.

Za skręcenie stawu skokowego może odpowiadać również słabość mięśni i więzadeł albo wadliwa biomechanika ruchu.

W wyniku lekkiego skręcenia stawu skokowego zwykle dochodzi do naciągnięcia więzadła skokowo-strzałkowego przedniego. Przy poważnych kontuzjach może wystąpić nawet naderwanie więzadeł i uszkodzenie całej torebki stawowej. Ortopedzi wyróżniają trzy stopnie skręcenia stawu skokowego:

• stopień I – polega na naciągnięciu więzadeł i torebki stawowej. Zwykle urazowi towarzyszy niewielki obrzęk i ból podczas stawiania stopy na podłożu. Nie występuje jednak charakterystyczne odczucie „niestabilności” kończyny, kiedy nie mamy pewności, czy wytrzyma ona ciężar ciała;
• stopień II – prowadzi do uszkodzenia torebki stawowej naderwania więzadeł. Towarzyszą mu dotkliwy ból, obrzęk i zasinienie. Chodzenie jest możliwe, ale stanowi dyskomfort;
• stopień III – prowadzi do rozerwania torebki stawowej oraz całkowitego zerwania więzadeł. Urazowi towarzyszy bardzo silny ból, obrzęk zakrywający zarys stawu oraz duże trudności z chodzeniem.

W przypadku skręcenia stawu skokowego bardzo ważne jest zdecydowane działanie. Im sprawniej wdrożone zostanie leczenie, tym większe prawdopodobieństwo, że poszkodowany szybciej wróci do pełnej sprawności.

Należy precyzyjnie rozgraniczyć zwichnięcie i skręcenie stawu skokowego, ponieważ zwykle te pojęcia używane są zamiennie. O skręceniu można mówić w sytuacji, gdy nie dochodzi do utraty kontaktu ze sobą powierzchni stawowych, a torebka stawowa i więzadła są nieuszkodzone. W przypadku ich naderwania lub rozerwania dochodzi do zwichnięcia. Tak naprawdę skręcenie to uraz I stopnia, natomiast mianem zwichnięcia określa się kontuzję klasyfikującą się do II lub III stopnia.

Jak szybko wyleczyć skręcony staw skokowy?

Przy diagnozie skręcenia stawu należy jak najszybciej zastosować technikę określaną jako PRICE od pierwszych liter:

• ochrona (ang. Protection), czyli zabezpieczenie stawu przed powtórnym urazem np. poprzez zakup usztywniacza;
• odpoczynek (ang. Rest) polegający na odciążeniu urażonej kończyny;
• schładzanie (ang. Ice) to obłożenie miejsca urazu lodem w celu schłodzenia i ograniczenia reakcji zapalnej;
• kompresja (ang. Compression), która polega na stopniowanym i kontrolowanym ucisku uszkodzonego stawu w celu ograniczenia bolesności i opuchlizny;
• uniesienie (ang. Elevation) urażonej kończyny powyżej linii serca, co zapobiega rozrostowi obrzęku.

Opcjonalnym etapem jest leczenie (ang. Medication), jeśli pacjent wymaga takiego postępowania. Wtedy protokół zmienia się na PRICE(M).

U osób aktywnych fizycznie coraz częściej odpoczynek zastępuje się techniką optymalnego obciążenia (ang. Optimal Loading). To jeden ze sposobów, aby utrzymać pamięć ruchową w uszkodzonych strukturach. Polega on na stopniowym dozowaniu obciążenia treningowego tak, aby maksymalnie pobudzić możliwości samonaprawcze organizmu. Wtedy akronim to POLICE.

Fizjoterapeuci coraz częściej stosują pourazowo pinoterapię. Polega ona na wykorzystaniu ostro zakończonych igieł do przeprowadzania takich zabiegów jak suche igłowanie, terapie mięśniowo-powięziowe, mobilizacje stawów oraz inne techniki rehabilitacyjne.

Pinoterapia skutecznie likwiduje obrzęki, redukuje dolegliwości bólowe i usprawnia przepływ krwi oraz limfy. Co ciekawe odnotowuje się też pozytywny wpływ terapii igłowych na dolegliwości neurologiczne. Zwykle zabiegi powinny być powtarzane regularnie, aby uzyskać wymierny efekt. Zabiegi igłowania sprawdzą się w przypadku skręcenia stawu skokowego jako pomocnicza terapia, która prawidłowo stosowana szybko przyniesie efekt.

Osoby, które planują korzystanie z pinoterapii powinny korzystać wyłącznie z usług certyfikowanych specjalistów. Inaczej zabieg może okazać się nieskuteczny, a wręcz szkodliwy dla zdrowia.

Doraźnie można stosować niesteroidowe leki przeciwzapalne, które zmniejszają dolegliwości bólowe i redukują obrzęk. Warto jednak pamiętać, aby nie przekraczać ich zalecanej dziennej dawki z uwagi na działanie obciążające dla wątroby.

Podstawowym badaniem obrazowym przy skręceniu stawu skokowego jest RTG. Dalsze badania jak USG lub RM są możliwe w ramach diagnostyki poszerzonej, o której decyduje lekarz ortopeda.

Czytaj też: Staw skokowy - budowa i najczęstsze urazy stawu skokowego

Jak długo trwa leczenie skręcenia stawu skokowego?

Czas leczenia skręconego stawu skokowego zależy od wielu czynników. Duże znaczenie ma:

• wiek i ogólny stan zdrowia poszkodowanego;
• terapie zastosowane bezpośrednio po urazie w celu minimalizacji skutków urazu;
• rozległość urazu.

U osób młodych i sprawnych proces gojenia się uszkodzonej tkanki zwykle przebiega znacznie szybciej niż u pacjentów dorosłych lub w podeszłym wieku. Wynika to z faktu nagromadzenia się w organizmie czynników wzrostowych, które przyspieszają procesy regeneracyjne.

Ważne jest zachowanie się chorego bezpośrednio po zdarzeniu powodującym kontuzję. Bagatelizowanie bólu i opuchlizny doprowadzi jedynie do wydłużenia się procesu gojenia urazu. W przypadku podejrzenia skręcenia stawu skokowego w pierwszej kolejności należy przerwać aktywność, która doprowadziła do wypadku, następnie doraźnie zabezpieczyć urażoną kończynę (np. opaską uciskową, lodem, poprzez stosowanie maści przeciwzapalnych) oraz skonsultować uraz ze specjalistą.

W przypadku skręceń pierwszego stopnia objawy zwykle ustępują samoczynnie już w kilka dni po wypadku. W skręceniach drugiego i trzeciego stopnia niezbędna może okazać hospitalizacja, unieruchomienie nogi za pomocą opatrunku gipsowego. W takich sytuacjach zaleca się zwykle podawanie zastrzyków przeciwzakrzepowych zawierających heparynę.

Obecnie unika się już przeprowadzania operacji na otwartym stawie stosując zabiegi artroskopowe, dlatego nawet przy silnych skręceniach czas rekonwalescencji skraca się z kilku miesięcy do kilku tygodni. Leczenie operacyjne stosuje się dopiero w skręceniach drugiego i trzeciego stopnia i zwykle w trybie odroczonym.

Warto pamiętać, że wyleczenie skręcenia stawu skokowego nie oznacza jego powrotu do pełnej sprawności. Aby przywrócić pełny zakres ruchu oraz uczucie stabilizacji należy jak najszybciej wdrożyć rehabilitację i zabiegi fizjoterapeutyczne.

Czytaj też: Zwichnięcie kostki - objawy, pierwsza pomoc, rehabilitacja i leczenie

Czy można chodzić przy skręceniu kostki?

Ograniczenia ruchowe pacjenta są podyktowane przede wszystkim intensywnością urazu. W przypadku skręceń I stopnia, kiedy pacjent odczuwa jedynie niewielkie dolegliwości dopuszczalne jest pokonywanie krótkich i łatwych tras po wcześniejszym zabezpieczeniu uszkodzonego stawu. Niekiedy jest to wręcz zalecane, aby przyspieszyć procesy regeneracyjne.

Poważniejsze urazy, np. naderwanie lub zerwanie więzadła kwalifikują pacjenta do leżenia. Przemieszczanie się mogłoby doprowadzić do zahamowania leczenia lub powstawania rozleglejszych uszkodzeń. W takich sytuacjach ewentualny ruch jest dopuszczalny wyłącznie z użyciem kul łokciowych lub asysty drugiej osoby.

Osoby aktywne fizycznie powinny skonsultować ze specjalistą zalecany czas powrotu do regularnych treningów oraz ich intensywność. Może się okazać, że przejściowo bieganie trailowe zamieni się w trucht na bieżni, a jazda na crossie lub gravelu w ćwiczenia na ergometrze rowerowym.

Jak długo boli noga po skręceniu stawu skokowego?

Czas utrzymywania się bólu po urazie jest związany z rozległością kontuzji. W przypadku skręcenia I stopnia bolesność zwykle utrzymuje się do kilku dni i samoczynnie stopniowo zanika. Dodatkowo dolegliwości bólowe zmniejszają się w przypadku stosowania leków typu NLPZ.

W przypadku skręcenia II i III stopnia ból potrafi utrzymywać się tygodniami, choć stopniowo będzie się centralizował. Zanik bólu, który „rozlewa się” po całym stawie jest bardzo dobrym znakiem, który sygnalizuje, że nasze ciało podjęło już próbę regeneracji uszkodzenia. Przy cięższych postaciach urazu bolesność nie ustępuje lub ustępuje jedynie w niewielkim stopniu po zażyciu NLPZ.

Należy podkreślić, że odpowiednio prowadzona fizjoterapia pozwala na zminimalizowanie utraty sztywności tkanek w okresie zmniejszonej mobilności. W ślad za tym będą też szły mniejsze dolegliwości bólowe, ponieważ ciało nie musi na nowo uelastyczniać uszkodzonych struktur.

Jeżeli u pacjenta przeprowadzono zabieg artroskopowy bolesność może występować także po samej operacji i jest to całkowicie normalny objaw. Sama artroskopia jest bezbolesna, ponieważ na sali podaje się poszkodowanemu znieczulenie miejscowe.

Jak spać ze skręconą kostką?

Skręcenie stawu skokowego może być źródłem dyskomfortu również w nocy. Przede wszystkim należy znaleźć takie ułożenie kończyny, które nie będzie jej obciążało. Warto zadbać o położenie nogi na podwyższeniu wykonanym np. z poduszki lub grubego koca. Uniesienie uszkodzonego stawu powyżej linii serca zapobiegnie rozrostowi obrzęku, ponieważ krew może swobodnie spłynąć do serca.

Raczej powinno się unikać spania w ortezie, która może ograniczać krążenie krwi. Jeżeli choremu założono gips powinien on być na tyle dopasowany, aby zapobiec powstaniu tzw. zespołu Sudecka. Jedną z jego przyczyn jest właśnie zbyt ciasno założony opatrunek.

Jeżeli ból nie pozwala zasnąć w nocy, a klasyczne leki NLPZ nie przynoszą skutku można sięgnąć po preparaty oparte o ketoprofen (np. popularny ketonal). To NLPZ, ale wykazuje znacznie silniejsze działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne. Jest zalecany m.in. przy urazach wysiłkowych. Stosowanie ketoprofenu należy skonsultować z lekarzem, ponieważ w nadmiarze może on doprowadzić do zahamowania osi COX1, co z kolei prowadzi m.in. do zaburzenia czynności płytek krwi.

Jak ćwiczyć ze skręconą kostką?

Jak najszybsze podjęcie rehabilitacji po urazie stawu skokowego jest warunkiem powrotu stawu do pełnej sprawności w krótkim czasie. Oczywiście w początkowym okresie nie ma mowy o regularnych i ciężkich treningach, konieczna jest stabilizacja, przywrócenie pamięci ruchowej, poprawa czucia głębokiego i wzmocnienie struktur dookoła stawu (mięśnie, więzadła). Jak w takim razie mądrze trenować po skręceniu stawu skokowego?

• zmieniaj podczas ćwiczeń podłoże stabilne na niestabilne i na odwrót. Wykorzystaj takie akcesoria jak materac, poduszka sensomotoryczna, piłka Bosu;
• bazuj na prostych ruchach – stanie na jednej nodze, przysiad, półprzysiad, wykroki, przeskoki przez przeszkodę;
• zacznij od ćwiczeń statycznych, dopiero kiedy staw wystarczająco się zregeneruje przejdź do ćwiczeń dynamicznych.
• W zależności od docelowej dyscypliny sportowcy mogą wdrożyć również ćwiczenia funkcjonalne, które imitują ruchy lub ich fragmenty charakterystyczne dla danej aktywności. Piłkarze mogą ćwiczyć podania, narciarze nagłe zmiany kierunków, sportowcy sztuk walki wypady, a biegacze krótki sprinty.

Skręcenie stawu skokowego to kontuzja, która może zdarzyć się każdemu. Warto wiedzieć jak postępować, aby możliwie szybko uporać się z jego skutkami.