Rabdomioliza, czyli rozpad mięśni. Nieleczona może prowadzić do poważnych powikłań

Rabdomioliza to zespół objawów, które pojawiają się po uszkodzeniu mięśni. Rabdomioliza może wystąpić m.in. u osób przyjmujących niektóre leki - zwłaszcza statyny, a także po intensywnym wysiłku fizycznym, np. po maratonie. Nieleczony rozpad mięśni może doprowadzić nawet do niewydolności nerek. Jakie są przyczyny i objawy rabdomiolizy? Na czym polega leczenie?

Spis treści

1. Rabdomioliza - przyczyny
2. Rabdomioliza - objawy
3. Rabdomioliza - diagnoza
4. Rabdomioliza - leczenie

Rabdomioliza (rozpad mięśni) to zespół objawów spowodowanych uszkodzeniem mięśni poprzecznie prążkowanych. W wyniku uszkodzenia składniki komórek mięśniowych - w tym mioglobiny, enzymy i inne substancje potencjalnie toksyczne dla różnych narządów - przedostają się do krwiobiegu. W konsekwencji może dojść do wielu poważnych powikłań, z których za najpoważniejsze uznaje się uszkodzenie nerek.

Rabdomioliza - przyczyny

• ostre miopatie (choroby mięśni)
• zewnętrzne uszkodzenia mechaniczne (np. u ofiar wypadków samochodowych)
• zewnętrzne uszkodzenia termiczne (np. rozległe oparzenia)
• ekstremalny wysiłek fizyczny - powysiłkowa rabdomioliza zwykle występuje u sportowców (np. maratończycy) i osób poddawanych intensywnym treningom (żołnierze, kulturyści), choć może się pojawić także u osób rozpoczynających ostry trening (np. siłownia) po okresie przerwy, u początkujących kulturystów lub u osób podejmujących intensywne ćwiczenia np. po infekcjach wirusowych
• ostre niedokrwienie dużych grup mięśniowych (np. w przypadkach rozległych operacji)
• przyjmowanie leków (statyny, fibraty, salicylany)
• zatrucie alkoholem lub zatrucie tlenkiem węgla
• stan padaczkowy lub częste napady drgawek na innym podłożu
• porażenie prądem
• niektóre zakażenia wirusowe i bakteryjne - głównie w przebiegu posocznicy (sepsa)
• zaburzenia elektrolitowe, szczególnie hipokaliemia (niedobór potasu) i hipofosfatemia (niedobór fosforu)
• jad niektórych węży

Rabdomioliza - objawy

• osłabienie siły mięśniowej

Dla rabdomiolizy charakterystyczne jest brunatne zabarwienie moczu, przypominające słabą kawę

• obrzęk mięśni
• łagodne zwiększenie napięcia mięśniowego
• kurcze mięśni
• ból mięśniowy (mialgia) w spoczynku – najczęściej okolicy lędźwiowej oraz w proksymalnych (początkowych) fragmentach kończyn

Objawom mięśniowym często towarzyszą gorączka i objawy paragrypowe. Poza tym nasilone uszkodzenie mięśni może wywoływać drgawki i zaburzenia świadomości.

Rabdomioliza - diagnoza

Przy podejrzeniu rabdiomiolizy wykonuje się szereg badań krwi. Obserwuje się wówczas podwyższony poziom enzymów mięśniowych - CK, czyli kinazy kreatynowej (ponad 10 000 U/L), AST, czyli aminotransferazy asparaginianowej i LDH, czyli dehydrogenaza mleczanowej,  a także wzrost stężenia mocznika i kreatyniny.

Rabdomioliza - leczenie

Leczenie jest zależne od przyczyny. Na przykład, jeśli za rozpad mięśni odpowiadają leki, należy je odstawić. Ponadto podaje się pozajelitowo płyny (jednak przy rozwinięciu się niewydolności nerek jest to przeciwwskazane) i mannitol, który zwiększa przepływ krwi przez nerki oraz zmniejsza obrzęk śródmiąższowy w obrąbie uszkodzonych tkanek.

W niektórych ciężkich przypadkach rabdomiolizy konieczne jest leczenie nerkozastępcze, czyli dializoterapia.

Monika Majewska