Płaskostopie poprzeczne - jak zapobiegać? Metody leczenia płaskostopia

Płaskostopie poprzeczne wielu osobom nie sprawia bólu przez całe życie. Dlatego też ortopedzi nie traktują go jako jednostki chorobowej. Staje się nią dopiero wtedy, gdy jest przyczyną dolegliwości (metatarsalgii). Zobacz, jakie skutki może powodować nieleczone płaskostopie.

Spis treści

1. Czy masz płaskostopie poprzeczne?
2. Płaskostopie poprzeczne powoduje metatarsalgię
3. Płaskostopie: wada nabyta lub wrodzona
4. Metody leczenia płaskostopia poprzecznego

Trudno powiedzieć, jaki procent naszej populacji ma płaskostopie poprzeczne, ale jest częste, zwłaszcza u kobiet. Stwierdza się je u ludzi w każdym wieku, ale częściej u osób starszych. U pań taką odbiegającą od normy budowę stopy z reguły rozpoznaje się około pięćdziesiątki, gdy gwałtownie spada poziom estrogenów, wpływających na jakość tkanki łącznej.

Czy masz płaskostopie poprzeczne?

Stopa w znacznym stopniu opiera się na trzech punktach – głowach I i V kości śródstopia i pięcie. Łączą je utworzone przez kości trzy łuki, podtrzymywane przez więzadła i mięśnie. Dwa są podłużne (przyśrodkowy i boczny), jeden poprzeczny. Ten trzeci znajduje się na wysokości głów kości śródstopia i kości klinowatych oraz sześciennej.

To łagodne wysklepienie za poduszeczkami palców. Łuk ten cały czas pracuje, gdy chodzisz: na zmianę spłaszcza się i unosi. W chwili, gdy stopa nie jest obciążona, powinien być widoczny.

Płaskostopie poprzeczne powoduje metatarsalgię

Płaskostopie poprzeczne nie jest problemem zdrowotnym, dopóki nie przysparza cierpień. To tylko odbiegająca od normy budowa stopy. Natomiast za chorobę uważa się związaną z nią metatarsalgię Mortona, czyli dolegliwości bólowe pod głowami kości śródstopia.

Pierwszym jej symptomem jest utworzenie się odcisków, najczęściej na wysokości II i III głowy kości śródstopia. Następnie zwykle pojawiają się dolegliwości bólowe w miejscu nagniotków spowodowane przeciążeniem tych punktów. Mogą dołączyć stany zapalne stawów śródstopno-palcowych. Zdarza się piekący ból z przodu stopy, uniemożliwiający noszenie wąskich butów. Związany jest on ze zmianami zwyrodnieniowo-zapalnymi nerwów przebiegających pomiędzy kośćmi śródstopia.

Zmiany te są następstwem wieloletnich przeciążeń (to własnie tzw. neuralgia/metatasalgia Mortona). Rzadziej występującym objawem są złamania zmęczeniowe. Dotyczą na ogół II i III kości śródstopia. Dochodzi do nich wskutek powtarzających się przeciążeń związanych z płaskostopiem poprzecznym. Ból nie pojawia się nagle. Najczęściej rozwija się w ciągu kilku dni. Świeże złamania nie są widoczne na zdjęciu RTG (uwidacznia je rezonans magnetyczny i scyntygrafia kości).

Płaskostopie: wada nabyta lub wrodzona

Niektórzy z nas mają wrodzoną wiotkość więzadeł i torebek stawowych, jednak płaskostopie poprzeczne często jest nabyte. Przyczynia się do tego paluch koślawy, powodujący podniesienie I kości śródstopia i przeciążenie pozostałych, nadwaga, stopniowe osłabienie więzadeł i torebek stawowych, uraz, zmiany hormonalne, choroby (np. RZS).

Na prawie wszystkie te czynniki nie mamy wpływu. Ale płaskiej stopie sprzyjają też słabość mięśni i noszenie butów na wysokich obcasach, które może powodować przykurcz ścięgna Achillesa i związane z tym nadmierne obciążenie przodu stopy. Powodem bywają też palce młotkowate, deformacja powstająca w związku z noszeniem za małego obuwia.

Metody leczenia płaskostopia poprzecznego

W diagnostyce płaskostopia poprzecznego najwięcej informacji przydatnych ortopedom i rehabilitantom dostarczają badania przeprowadzone z użyciem podoskopu i platformy pedobarograficznej. Pierwsze z tych urządzeń wykonuje zdjęcie podeszwowej części stóp, pozwalające ocenić ich kształt. Drugie rejestruje rozkład obciążenia na stopie podczas chodu i biegu.

Metatarsalgię na początku leczy się na ogół objawowo. Dużą ulgę przynosi usuwanie odcisków przez doświadczonego podologa, a także noszenie wkładek i pelot. Zwiększają powierzchnię obciążenia stopy, dzięki czemu niwelują przeciążenia kości śródstopia i unoszą łuk poprzeczny.

Peloty często są wklejane do obuwia zbyt blisko palców, warto więc spytać ortopedy, gdzie je umieścić. Nie ma tego problemu przy wkładkach. Najlepsze są te wykonane na indywidualne zamówienie, idealnie dopasowane do stopy, ale nie są tanie (ok. 300 zł).

Skuteczniejsze są metody leczące przyczyny choroby. W przypadku przykurczu ścięgna Achillesa próbuje się je rozciągnąć za pomocą ćwiczeń zaleconych przez rehabilitanta lub specjalnej ortezy. Gdy płaskostopie poprzeczne jest następstwem palucha koślawego, koryguje się tę deformację operacyjnie.

Jeśli metatarsalgii nie można leczyć przyczynowo, bo jest związana z wiotkością tkanki łącznej, z której zbudowane są torebki stawowe i więzadła, pozostają zabiegi operacyjne przywracające łuk poprzeczny.

miesięcznik "Zdrowie"