Palec trzaskający – objawy, leczenie i rehabilitacja

Palec trzaskający to jedna z częstszych przyczyn dolegliwości bólowych ręki oraz upośledzenia jej funkcji. Palec trzaskający utrudnia prawidłowe chwytanie, a co za tym idzie – wykonywanie codziennych, nawet najprostszych czynności (np. zawiązanie sznurówki) chorą ręką jest znacznie utrudnione. Jakie są przyczyny i objawy palca trzaskającego? Jak przebiegają leczenie i rehabilitacja? Czy i kiedy konieczna jest operacja?

Spis treści

1. Palec trzaskający – przyczyny i czynniki ryzyka
2. Palec trzaskający – objawy
3. Palec trzaskający – diagnoza
4. Palec trzaskający – leczenie, operacja i rehabilitacja

Palec trzaskający (ang. Trigger finger) to inaczej także palec strzelający, przeskakujący lub zatrzaskujący czy zakleszczające zapalenie pochewki ścięgna. Istotą choroby jest zapalenie więzadła obrączkowego ścięgna mięśni zginaczy palca ręki, na wysokości stawu śródręczno-palcowego (konkretnie więzadła A1).

Stan zapalny najczęściej rozwija się w obrębie palca serdecznego (który znajduje się pomiędzy palcem środkowym a palcem małym), często także kciuka, a dalej palca środkowego, wskazującego, a najrzadziej małego. Choroba zazwyczaj dotyczy jednego palca, choć zajęcie kilku palców jednej lub obu rąk nie należy do rzadkości.

Palec trzaskający – przyczyny i czynniki ryzyka

Przyczyny choroby nie są do końca znane. Przypuszcza się, że do jej rozwoju mogą prowadzić urazy mechaniczne (np. ściskanie twardych przedmiotów) i powtarzające się przeciążenia tej okolicy, na które narażone są m.in. osoby robiące na drutach, grające na instrumentach,  ręcznie tkające (np. dywany), zszywające dokumenty itp.

Prawdopodobieństwo wystąpienia palca trzaskającego jest wyższe także u osób z chorobami, takimi jak: reumatoidalne zapalenie stawów (w tym przypadku zmiany zwykle dotyczą palca środkowego), cukrzyca, dna moczanowa, amyloidoza, mukopolisacharydoza.

Palec trzaskający znaczenie częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn, zwłaszcza u tych w wieku 40-60 lat. Palec trzaskający bywa problem ciężarnych, co jest wynikiem zwiększonego oddziaływania hormonów.

Palec trzaskający – objawy

• problemy (początkowo niebolesne) ze zgięciem i wyprostowaniem palca. Podczas prostowania palca dochodzi do przeskakiwania ścięgna pod pogrubiałym więzadłem A1, czemu towarzyszy charakterystyczny trzask
• ból palca nad stawem śródręczno-paliczkowym - dołącza później i najpierw pojawia się jedynie podczas wyprostu palca. Potem dolegliwości bólowe palca mogą być stałezaczerwienienie skóry na zajętym przez zapalenie palcu, a czasami także opuchlizna
• niewielki, często bolesny przy dotyku, guzek (to zgrubiała miejscowo pochewka ścięgna) okolicy stawu śródręczno-paliczkowego po stronie dłoniowej

W miarę progresji choroby dochodzi do istotnego blokowania palca w zgięciu, w wyniku czego chory musi sobie pomagać, prostując palec przy użyciu drugiej ręki. Jeśli nie zostanie wdrożone odpowiednie leczenie, może dojść do utrwalonych przykurczów stawowych w stawach międzypaliczkowych bliższych, co powoduje upośledzenia funkcji ręki.

Palec trzaskający – diagnoza

Powyższe objawy zwykle nie pozostawiają wątpliwości, z jaką chorobą mamy do czynienia. Diagnozę potwierdza badanie USG zmienionej okolicy.

Podczas diagnostyki lekarz powinien wykluczyć choroby, takie jak, m.in.: zwichniecie stawu międzypaliczkowego bliższego lub śródręcznopalcowego, przykurcz Dupuytrena czy chorobę de Quervaina.

Palec trzaskający – leczenie, operacja i rehabilitacja

Jeśli stan zapalny dotyczy tylko jednego palca i trwa krótko, lekarz może zaproponować leczenie małoinwazyjne. Poprawę może przynieść fizykoterapia, leki przeciwzapalne podawane doustnie lub zastrzyki sterydowe do pochewki ścięgna zginacza. Te ostatnie powinny być wykonywane pod kontrolą badania USG, żeby lek został podany precyzyjnie. Podanie sterydu w ścięgno (a nie na jego powierzchnię) może doprowadzić nawet do jego zerwania!

Jeśli leczenie zachowawcze okaże się nieskuteczne, należy rozważyć leczenie operacyjne. Szczególnie w sytuacjach, gdy:

• jest kilka palców przeskakujących
• stan zapalny trwa dość długo (dłużej niż kilka miesięcy)
• pacjent cierpi na cukrzycę, dnę moczanową i inne ww. choroby

Operacja palca trzaskającego polega na przecięciu pogrubiałego więzadła A1, dzięki czemu ścięgno w pochewce może się swobodnie przesuwać. U pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów niekiedy należy poszerzyć zakres zabiegu o wycięcie zapalonych tkanek wokół zmienionego troczka.

Istnieją dwie metody operacji – tradycyjna, czyli otwarta, oraz zamknięta, polegająca na przezskórnym przecięciu więzadła obrączkowego za pomocą grubej igły iniekcyjnej z wykorzystaniem podglądu USG. Jeśli operacja otwarta jest wykonana poprawnie, ryzyko nawrotów jest niewielkie.

W przypadku operacji zamkniętej okres powrotu do zdrowia po zabiegu jest krótszy niż po operacji otwartej, jednak ryzyko nawrotu choroby jest większe.

Operacja jest standardowym i skutecznym sposobem leczenia, dodatkowo nie jest skomplikowana, ryzyko wystąpienia powikłań (krwiak, zakażenie okolicy operowanej) jest bardzo małe. Umożliwia znaczną poprawę funkcji ręki oraz szybki powrót do aktywności.

Operacja trwa mniej niż 30 minut i odbywa się w trybie ambulatoryjnym. Pacjent może wyjść ze szpitala tego samego dnia. Po operacji należy niezwłocznie rozpocząć ćwiczenia prostowania i zginania palca, które mają zapobiec nawrotowi choroby.

Komentarz eksperta

Autor: Lek. Karolina Stępień, rezydent w trakcie specjalizacji z ortopedii i traumatologii narządu ruchu w Carolina Medical Center

Palec zatrzaskujący to choroba stosunkowo często konsultowana w gabinetach ortopedycznych czy chirurgii ręki. W sytuacji, gdy mamy do czynienia jedynie z miejscową bolesnością i przeskakiwaniem, rozważamy z pacjentem różne metody leczenia.

W zależności od oczekiwań pacjenta mogą to być próby leczenia zachowawczego (fizykoterapia, leki przeciwzapalne) albo od razu metody inwazyjne np. przezskórne przecięcie zmienionego troczka. W przypadku, gdy pojawiają się wyraźne trudności z wyprostowaniem palca, dochodzi do jego blokowania w zgięciu, do którego przezwyciężenia potrzebna jest pomoc drugiej ręki, metody nieoperacyjne nie powinny być stosowane.

Wymaga to już leczenia operacyjnego, gdyż istotnie rośnie ryzyko powstania trwałego przykurczu palca.

Pacjenci decydujący się na leczenie operacyjne zwykle są bardzo zadowoleniu z jego efektów. Ból pooperacyjny jest niewielki, a efekt – płynny ruch ścięgna – widoczny bezpośrednio po zakończeniu zabiegu. Okres rekonwalescencji jest krótki – około 2 tygodnie do momentu zdjęcia szwów.

Występowaniu choroby szczególnie sprzyjają zmiany metaboliczne, takie jak cukrzyca czy dna moczanowa, stąd szczególnie istotne jest ich staranne kontrolowanie. Jeśli problem pojawia się w ciąży, ma związek ze zmianami hormonalnymi i w tym wypadku istniej duża szansa na ustąpienie objawów po porodzie i połogu.

Monika Majewska

Konsultacja: lek. Karolina Stępień