Osteoporoza czyli zrzeszotnienie kości

Osteoporoza (zrzeszotnienie kości) to fizjologiczna utrata masy kostnej. Rozpoczyna się już po 30. roku życia i wynosi niecały 1 proc. rocznie. Dzieje się tak, ponieważ z upływem czasu obniża się aktywność enzymów biorących udział w metabolizmie witaminy D i jej wchłanianie w jelitach. Jakie są objawy zrzeszotnienia kości? Na czym polega leczenie tej choroby?

Spis treści

1. Zrzeszotnienie kości: przyczyny
2. Zrzeszotnienie kości: objawy
3. Zrzeszotnienie kości: badania
4. Zrzeszotnienie kości: leczenie

Zrzeszotnienie kości to inaczej osteoporoza, która oznacza przewlekłe odwapnienie kości, zmniejszenie ich masy i gęstości, co prowadzi do zwiększonej łamliwości kości. Utrata masy kostnej u kobiet jest najwyraźniejsza w pierwszych latach po menopauzie. W tym okresie kobiety są narażone na złamania kości w okolicy nadgarstka. Bolesne i ograniczające aktywność są złamania kręgów kręgosłupa (najczęściej w odcinku lędźwiowym i piersiowym). To właśnie one są odpowiedzialne za utratę wzrostu. Kolejnym zagrożeniem są złamania kości szyjki udowej (zdarzają się zwykle po 70. roku życia). W wyniku osteoporozy pomenopauzalnej na złamania narażone są kręgi, żebra, miednica, kość udowa i promieniowa.

Zrzeszotnienie kości: przyczyny

Rozwojowi zrzeszotnienia kości sprzyjają:

• płeć – panie są w gorszej sytuacji, bo osteoporoza rozwija się u nich znacznie częściej niż u mężczyzn. Po 50. roku życia co trzecia kobieta i co piąty mężczyzna doznają złamań kości
• wiek – proces utraty kości nasila się, gdy organizm przestaje produkować hormony płciowe, czyli w okresie menopauzy u kobiet lub tzw. andropauzy u mężczyzn. 65 proc. złamań kości typowych dla osteoporozy dotyczy osób po 65. roku życia
• rasa – przedstawiciele rasy kaukaskiej, czyli białej, są 4 razy bardziej podatni na osteoporozę niż osoby rasy czarnej
• długotrwałe niedobory estrogenów (np. wczesne wygaśnięcie funkcji jajników, zaburzenia hormonalne)

Zobacz galerię 11 zdjęć

• sylwetka – schorzenie częściej dotyczy osób szczupłych. Powodem jest niska masa szczytowa kości
• geny – osoby, których bliscy (rodzice oraz rodzeństwo) cierpią z powodu zrzeszotnienia kości, mogły odziedziczyć geny zwiększające ryzyko zachorowania
• siedzący tryb życia
• dieta dostarczająca małych dawek witaminy D i wapnia - kto przez całe życie stronił od mleka i jego przetworów, może się spodziewać, że nie zgromadził w organizmie dostatecznej ilości wapnia i nie osiągnął wysokiej masy kostnej. Dlatego szybciej niż inni utraci tak dużo tkanki kostnej, że jego kościec będzie narażony na częste złamania
• nadużywanie alkoholu, palenie papierosów, picie dużych ilości kawy - kawa, alkohol, papierosy to wielcy wrogowie naszych kości. Kobiety palące papierosy wcześniej przechodzą menopauzę i są bardziej narażone na chorobę. Dym papierosowy zawiera kadm, który niszczy kości. A kofeina w kawie utrudnia wchłanianie wapnia. Niekorzystnie działają też wszystkie napoje, w których jest kofeina, a więc herbata, cola, energizery.
• długotrwała terapia hormonami z grupy glikokortykoidów, która jest stosowana np. przy astmie oskrzelowej, lub lekami immunosupresyjnymi, które przyjmuje się po przeszczepach
• choroby – bardziej niż inni osteoporozą są zagrożone panie, które cierpią na zaburzenia hormonalne, reumatoidalne zapalenie stawów, nowotwory.

Na zrzeszotnienie kości najbardziej narażone są kobiety w okresie menopauzy. Po 50. roku życia co trzecia kobieta doznaje złamań kości

Zrzeszotnienie kości: objawy

Zrzeszotnienie kości nie daje objawów, które mogłyby skłonić do wykonania badań profilaktycznych. Zwykle chory trafia do specjalisty, gdy choroba jest zaawansowana, co objawia się złamaniami, które - co charakterystyczne - są spowodowane niewielkim urazem, upadkiem z niewielkiej wysokości.

Zrzeszotnienie kości: badania

Aby rzetelnie ocenić stan kości, warto poddać się następującym badaniom:

• analiza krwi i moczu – pozwala wykluczyć inne choroby, które mogą być przyczyną osteoporozy, a także określić metabolizm kości. We krwi oznacza się najczęściej: OB, poziom hemoglobiny, liczbę czerwonych i białych krwinek oraz ich morfologię, poziom wapnia, fosforu, fosfatazy kwaśnej i alkalicznej oraz stężenie kreatyniny. W dobowej zbiórce moczu zaś – m.in. poziom wapnia, fosforu i kreatyniny. Można też oznaczyć tzw. markery kostne – to substancje przedostające się do krwi i moczu podczas tworzenia się lub niszczenia kości. Dzięki temu można precyzyjnie określić tempo procesów odbudowy i rozpadu. Ze względu na wysokie koszty badanie jest wykonywane głownie do monitorowania leczenia osteoporozy

CZYTAJ TEŻ>>Profil kostny - badania oceniające kondycję kości i nie tylko

• badanie radiologiczne – pokazuje kształt i wewnętrzną strukturę kości, wykrywa złamania. Zazwyczaj tak bada się odcinek piersiowy i lędźwiowy kręgosłupa (najczęstsze złamania), a dodatkowo szyjkę kości udowej i kość promieniową (by stwierdzić, czy są zaburzenia struktury). Radiogram uwidacznia dopiero duże (powyżej 30 proc.) ubytki minerałów, ale dostarcza lekarzowi informacji do odróżnienia innych niż osteoporoza schorzeń, które powodują zmniejszenie gęstości mineralnej kości

• ultrasonografia (najczęściej kości piętowej lub paliczków dłoni) to tylko badanie orientacyjne. Pozwala oszacować ryzyko złamania, ale nie dostarcza żadnych informacji o gęstości mineralnej kości
• densytometria to bardzo precyzyjne (z dokładnością do 1 proc.) oznaczenie gęstości mineralnej tkanki kostnej. W tym celu wykorzystuje się promienie RTG. Do badania nie trzeba się przygotowywać, jest bezbolesne, trwa kilka minut. Pomiar wykonywany jest w kręgosłupie i szyjce kości udowej. Wynik densytometrii informuje, czy stan kości jest prawidłowy (od 1,0 do -1,0), nastąpiło obniżenie masy kostnej, tzw. osteopenia, co oznacza zagrożenie osteoporozą (od -1,0 do -2,5), czy już występuje osteoporoza (poniżej 2,5). Stwierdzenie osteoporozy oznacza konieczność przeprowadzenia dalszych badań

Najbardziej precyzyjnym badaniem, które pozwala wykryć zrzeszotnienie kości, jest densytometria. Pozwala ona oznaczyć gęstość mineralną tkanki kostnej z dokładnością do 1 proc.

Zrzeszotnienie kości: leczenie

Poza stosowaniem odpowiednich leków, w terapii zrzeszotnienia kości bardzo ważną rolę odgrywa dieta bogata w witaminę D i wapń.