Koksartroza, czyli zwyrodnienie stawu biodrowego

Koksartroza to nic innego, jak zwyrodnienie stawu biodrowego. Schorzenie jest najczęściej rozpoznawana choroba stawów biodrowych u osób dorosłych. Powstające w stawie zwyrodnienia są nieodwracalne i bardzo często prowadzą do zniszczenia stawu. Na szczęście, zniszczony chorobą staw można zastąpić sztucznym.

Spis treści

1. Koksartroza (zwyrodnienie stawu biodrowego): przyczyny
2. Koksartroza: objawy zwyrodnienia stawu biodrowego
3. Koksartroza: jakie badania warto zrobić?
4. Koksartroza: leczenie zwyrodnienia stawu biodrowego

Koksartroza czyli zwyrodnienie stawu biodrowego polega na stopniowym i nieodwracalnym niszczeniu chrząstki stawowej i innych tkanek tworzących staw biodrowy. Chora chrząstka traci swoje właściwości amortyzujące i zmniejszające tarcie kości tworzących staw. Na powierzchni kości powstają wyrośla kostne (osteofity), które ograniczają ruch i przyśpieszają zniszczenie stawu.

Koksartroza (zwyrodnienie stawu biodrowego): przyczyny

Zmiany w stawie biodrowym dzieli się na pierwotne i wtórne.

Przyczyna zwyrodnień pierwotnych nie jest dobrze znana. Specjaliści przypuszczają, że powstają one, gdy zachwiany jest metabolizm chrząstki stawowej lub dochodzi do zmiany w składzie płynu stawowego. W obu przypadkach chrząstka jest niedożywiona.

Wśród przyczyn wtórnych koksartrozy wymienia się wady budowy. Nieprawidłowo zbudowany staw ma zbyt płytką panewkę, czyli zagłębienie w miednicy. W czasie poruszania stawem część głowy kości udowej wyślizguje się poza panewkę, a to prowadzi do uszkodzenia stawu. Rozwojowi choroby sprzyjają też:

• wysoki poziom cholesterolu i trójglicerydów
• cukrzyca
• nadwaga
• mikrourazy wynikające z przeciążenia stawu, np. podczas dźwigania
• schorzenia kości i stawów, w tym reumatoidalne zapalenie stawów
• urazy, do których doszło podczas upadku lub uprawiania sportu

Koksartroza: objawy zwyrodnienia stawu biodrowego

Pierwszym objawem zwyrodnienia stawu biodrowego jest ból w pachwinie i biodrze pojawiający się przy wstawaniu i chodzeniu. Często promieniuje on do kolana.

Gdy choroba rozwinie się, ból pojawia się także w czasie leżenia. Staw staje się coraz mniej ruchomy, a chory pragnąc uniknąć bólu, zaczyna utykać.

Ból może być odczuwany na całej powierzchni biodra i uda. Może pojawiać się tylko z przodu uda i promieniować do kolana.

Poza bólem w stawie biodrowym objętym procesem zwyrodnieniowym dochodzi do stopniowego ograniczenia ruchomości. W pierwszej kolejności ograniczona zostaje ruchomość w obrębie rotacji wewnętrznej, potem dochodzi do ograniczenia przeprostu a następnie ruchów odwodzenia i przywodzenia.

W bardzo zaawansowanej koksartrozie może dojść do czynnościowego skrócenia kończyny.

Żadnego z objawów nie należy. Już przy pierwszych dolegliwościach trzeba powiedzieć o tym lekarzowi, ponieważ podobne dolegliwości mogą występować także w innych schorzeniach, takich jak:

• zespoły bólowe w lędźwiowym odcinku kręgosłupa
• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
• jałowa martwica głowy kości udowej
• gruźlica kości

Gdy tylko pojawią się pierwsze symptomy schorzenia należy zacząć odciążać staw - schudnąć, chodzić wspierając się na lasce trzymanej w ręce po "zdrowej stronie", korzystać z zabiegów fizykoterapeutycznych oraz systematycznie się gimnastykować, aby usprawnić staw i wzmocnić otaczające go mięśnie.

W okresach nasilenia się bólu można, po uzgodnieniu rodzaju preparatu z lekarzem, przyjmować niesteroidowe leki przeciwzapalne, a jeszcze lepiej tylko przeciwbólowe (paracetamol, metamizol, tramadol).

Przy znacznie zaawansowanym zwyrodnieniu stawu, jedynym skutecznym sposobem na przywrócenie jego sprawności jest wszczepienie endoprotezy.

Koksartroza: jakie badania warto zrobić?

Aby rozpoznać chorobę zwyrodnieniową stawów, reumatologowi często wystarczy przeprowadzić z chorym wywiad i sprawdzić ruchomość stawów.

Dla potwierdzenia diagnozy lekarz zleca wykonanie RTG kości. Na zdjęciach może zobaczyć m.in. zwężenie szpary stawu, czyli tej przestrzeni, gdzie stykają się chrząstki kości tworzących staw oraz - jeśli są - wyrośla kostne, czyli osteofity.

Czasem robi się też badanie krwi i badanie moczu, by wykluczyć inne choroby stawów np. dnę moczanową.

Koksartroza: leczenie zwyrodnienia stawu biodrowego

• Endoproteza, czyli co

To sztuczny staw, który składa się z panewki (wydrążonej półkuli) i kuli zakończonej trzpieniem. Jest wiele odmian endoprotez stawu biodrowego. Można je podzielić na całkowite i częściowe.

Jeżeli zakłada się endoprotezę całkowitą, na sztuczne elementy trzeba wymienić zarówno panewkę jak i głowę kości udowej. Przy częściowej endoprotezie usuwa się tylko głowę kości udowej i zakłada w to miejsce protezę. Panewka naturalna pozostaje nietknięta.

Na przestrzeni lat zmieniał się sposób mocowania sztucznych stawów. Początkowo przyklejane były tzw. cementem kostnym, ale okazał się on szkodliwy dla organizmu. Zastąpił go cement akrylowy, który też miał sporo wad.

Obecnie najczęściej stosuje się protezy bezcementowe. Zewnętrzną powierzchnię endoprotezy (panewkę i trzpień) pokrywa się hydroksyapatytem, czyli naturalnym mineralnym składnikiem kości.

Części endoprotezy stają się szorstkie, mają dużą powierzchnię i po pewnym czasie w ich pory wrasta kość. To zapewnia protezie stabilność. Ale o tym, jaki typ endoprotezy będzie zastosowany, decyduje rodzaj zmian w stawie, jakość tkanki kostnej i wiek chorego.

• Kapoplastyka

To oszczędna metoda wymiany stawu biodrowego, bo pozwala zachować naturalną głowę i szyjkę kości udowej, co gwarantuje anatomiczne ułożenie kości, minimalizuje ryzyko zwichnięcia i pozwala na szybki powrót do aktywnego życia.

W kapoplastyce wymienia się panewkę w miednicy, a na głowę kości udowej zakłada się kapę, czyli osłonkę przypominająca czapkę. Metodę można zastosować, gdy kości nie są odwapnione, a staw nie jest zbytnio zniszczony przez zmiany zwyrodnieniowe.

Zaletą tego rozwiązania jest to, że chory szybciej wraca do zdrowia i pełnej aktywności. Poza tym, nie istnieje ryzyko zmiany długości nóg, obluzowania się endoprotezy czy tracenia równowagi z powodu niestabilności ciała.

Założenie na staw kapy nie jest rozwiązaniem ostatecznym. W razie pogorszenia się stanu zdrowia lub po urazie, można zastosować tradycyjną endoprotezę stawu.

• Co po operacji?

Podstawowa zasadą, której należy przestrzegać po operacji jest zachowanie ... zdrowego rozsądku, co należy rozumieć jako niedopuszczanie do nadmiernego obciążania wymienionego stawu. Nie oznacza to jednak, że należy tylko siedzieć w fotelu.

W pierwszych tygodniach po operacji niewskazane jest leżenie na boku, zakładanie chorej nogi na zdrową, siadanie na niskich krzesłach, dźwiganie ciężarów i siadanie w wannie.

Jeżeli sedes nie jest dość wysoki, można zamontować przy nim uchwyty ułatwiające wstawanie, a jeszcze lepiej kupić wysoką nakładkę na deskę sedesową.

Podobnie z łóżkiem. Powierzchnia, na której się śpi powinna być na takiej wysokości, by siedząc na brzegu łóżka całe stopy dotykały podłogi.

W czasie rehabilitacji pooperacyjnej wszystkie skłony i skręty ciała należy wykonywać ostrożnie. W domu trzeba chodzić w miękkich i pełnych pantoflach, które dobrze trzymają się na stopie. Buty powinny mieć niski, szeroki i stabilny obcas.

Nie obejdzie się również bez regularnych ćwiczeń, spacerów i pływania. Pływając trzeba spokojnie poruszać nogami. Można jeździć na rowerze, biegać na nartach, zjeżdżać z łagodnych stoków. Wszystko zależy od ogólnej sprawności.

Nowoczesne endoprotezy nakładają na pacjentów niewielkie ograniczenia. Powikłania pooperacyjne zdarzają się u bardzo niewielkiej liczby osób.

Wszystkie rodzaje operacji wymiany stawu biodrowego na endoprotezę są refundowane przez NFZ.

Anna Jarosz