Zwężenie zastawki mitralnej serca - częsta nabyta wada serca u dorosłych

Zwężona zastawka mitralna to nabyta wada serca, która może się przyczynić do niewydolności serca i powstawania zatorów, a w konsekwencji doprowadzić do śmierci. Jest to choroba przewlekła, postępująca, dlatego w przypadku pojawienia się pierwszych objawów, konieczna jest natychmiastowa diagnoza. Jakie są przyczyny i objawy zwężonej zastawki mitralnej serca? Jak przebiega leczenie tego typu wady serca?

Spis treści

1. Zwężenie zastawki mitralnej - przyczyny
2. Zwężenie zastawki dwudzielnej - objawy
3. Zwężenie zastawki mitralnej - diagnostyka
4. Zwężenie zastawki mitralnej - leczenie

Zwężenie zastawki mitralnej (inaczej zwężenie zastawki dwudzielnej lub zwężenie ujścia żylnego lewego) to nabyta wada serca, która polega na ponad dwukrotnemu zmniejszeniu powierzchni zastawki. W konsekwencji zostaje utrudniony przepływu krwi z lewego przedsionka do lewej komory serca.

Zwężenie zastawki mitralnej - przyczyny

Zwężenie ujścia żylnego lewego zazwyczaj jest wynikiem powikłań po przebytej chorobie infekcyjnej, której przyczyną zwykle są paciorkowce. Powikłaniem po zapaleniu gardła czy anginie ropnej może być gorączka reumatyczna - najczęstsza na świecie przyczyna nabytych wad serca u dzieci i młodych osób.

SPRAWDŹ >> W jaki sposób grypa i angina mogą osłabić serce?

W przebiegu tej choroby dochodzi powstania zmian zapalnych w tkance łącznej serca i naczyń, gdzie następuje pogrubienie i zrośnięcie się płatków zastawki, a także spoideł i strun ścięgnistych. Postępujący proces bliznowacenia tych struktur doprowadza do ograniczenia ruchomości płatków zastawki i zmniejsza światło ujścia. Nieprawidłowy przepływ krwi przez zmienioną zastawkę dodatkowo nasila procesy grubienia wszystkich struktur związanych z zastawką. Postępujące zwężenie zastawki mitralnej prowadzi do powiększenia lewego przedsionka, włóknienia jego ściany oraz wzrostu ciśnienia w lewym przedsionku, które przenosi się na naczynia w płucach. Przy zaawansowanych zmianach może dochodzić do obrzęku płuc (wskutek podwyższonego ciśnienia w żyłach i włośniczkach płucnych i poszerzenia tych naczyń) oraz do powolnego rozwoju nadciśnienia płucnego. W konsekwencji może dojść do zatorów spowodowanych przemieszczeniem się skrzepów z lewego przedsionka do innych narządów (np. udary mózgu)

SPRAWDŹ >> Jakie są objawy gorączki reumatycznej?

Pozostałe choroby infekcyjne, które mogą być przyczyną zwężenia zastawki mitralnej:

• infekcyjne zapalenie wsierdzia i zwapnienie pierścienia mitralnego
• toczeń rumieniowaty układowy
• reumatoidalne zapalenie stawów
• mukopolisacharydoza (choroba przemiany materii)
• wrodzone zniekształcenie zastawki mitralnej

Rzadziej przyczynami zwężenia są choroby spichrzeniowe i śluzak lewego przedsionka.

Zwężenie zastawki dwudzielnej - objawy

• szybkie męczenie się
• ograniczenie tolerancji wysiłku
• duszność wysiłkowa
• nawracające zakażenia układu oddechowego
• kołatanie serca
• kaszel z odkrztuszaniem pienistej, podbarwionej krwią wydzieliny.

Objawy pojawiają się zwykle po upływie 15-20 lat od przebycia gorączki reumatycznej.

Zwężenie zastawki mitralnej - diagnostyka

Lekarz, w trakcie osłuchiwania serca, może usłyszeć charakterystyczny głośny trzask, który powstaje przy otwarciu zastawki mitralnej, a następnie szmer rozkurczowy przepływu krwi przez zwężone ujście zastawkowe. Podczas badania lekarz może także zmierzyć tętno, które przy tej wadzie serca powinno być słabo napięte i słabo wypełnione. Jednak samo badanie przedmiotowe może jedynie sugerować wadę. Główną metodą rozpoznawania zwężenia zastawki militarnej wciąż pozostaje badanie echokardiograficzne, dzięki któremu można zmierzyć powierzchnię ujścia i prędkość przepływu krwi przez zwężone ujście. Na tej podstawie można ocenić stopień zaawansowania wady.

Obowiązkowe są także badania: EKG, na którym widoczne jest powiększenie lewego przedsionka, przedsionkowe zaburzenia rytmu, i RTG, które daje obraz powiększonego lewego przedsionka czy poszerzenia pnia tętnicy płucnej.

Pomocniczo można wykonać koronarografię (w celu wykluczenia choroby niedokrwiennej serca) oraz próbę wysiłkową w celu oceny wydolności fizycznej.

Zwężenie zastawki mitralnej - leczenie

1. Leczenie zachowawcze

Chorzy ze zwężeniem zastawki mitralnej niewielkiego stopnia i prawidłową akcją serca nie wymagają leczenia farmakologicznego, opartego na lekach moczopędnych, digoksynie i inhibitorach konwertazy angiotensyny. Jednak konieczna jest profilaktyka arytmii serca, gdyż chorzy ze zwężeniem zastawki mitralnej wykazują skłonność do zaburzeń rytmu serca.

Jeśli jednym z powikłań wady jest migotanie przedsionków, stosuje się leczenie przeciwzakrzepowe w celu zapobiegania tworzenia się zatorów. Należy pamiętać, że ryzyko powstania zatorów wzrasta wraz z wiekiem i występowaniem migotania przedsionków.

Ważna jest również profilaktyka infekcyjnego zapalenia wsierdzia i nawrotów gorączki reumatycznej.

2. Terapia półinwazyjna i leczenie inwazyjne

Jeśli jest taka możliwość, stosuje się terapię półinwazyjną. Wykonuje się wtedy balonową walwulotomię mitralną. Zabieg polega na rozklejeniu lub rozerwaniu zrośniętych płatków zastawki mitralnej za pomocą cewnika z balonem wprowadzonego przez skórę. Walwulotomia jest zabiegiem stosunkowo bezpiecznym, a jej skuteczność wynosi ok. 95%. W rzadkich przypadkach po wykonaniu walwulotomii może powstać niedomykalność zastawki mitralnej.

Przeciwwskazaniami do wykonania walwulotomii mitralnej jest ryzyko zatorowości lub zwapnienia aparatu podzastawkowego. Wtedy przeprowadza się leczenie operacyjne.

Jeśli konieczna jest całkowita korekcja wady, wykonuje się zabieg chirurgiczny, którego celem jest naprawa lub wymiana zastawki mitralnej. W tym drugim wypadku w miejsce usuniętej, zmienionej chorobowo zastawki wszczepia się protezę mechaniczną lub biologiczną.

Monika Majewska