Zespół Świątecznego Serca kończy się w szpitalu. Powodem jeden niechlubny zwyczaj

Holiday Heart Syndrome, to w tłumaczeniu na język polski Zespół Świątecznego Serca. Wbrew pozorom wcale nie chodzi o stres, samotność, intensywne przygotowania czy zbyt dużą ilość zjedzonych posiłków. Za tym określeniem stoi spożywanie alkoholu, które wielokrotnie skończyło się hospitalizacją.

Czym jest Holiday Heart Syndrome?

Zespół Świątecznego Serca to związek pomiędzy upijaniem się a arytmią serca. Pierwszy raz tego sformułowania użył dr Philip Ettinger, który w maju 1978 roku opisał to zjawisko na łamach American Heart Journal. 

Wówczas do szpitala trafiły 32 osoby, były to oddzielne przyjęcia spowodowane zaburzeniami rytmu serca. Po przeprowadzonym wywiadzie ustalono, że 20 mężczyzn oraz 4 kobiety w niedawnym czasie spożyły dużą dawkę alkoholu. Co ważne, żadna z tych osób nie miała objawów jawnej choroby serca po leczeniu arytmii. 

Ustalono, że epizody zaburzeń pracy serca były następstwem intensywnych weekendowych lub świątecznych szaleństw okupionych sporą dawką alkoholu. Ostatecznie z powodu pogarszającego się samopoczucia pacjenci trafiali do szpitala w okresie pomiędzy niedzielą a wtorkiem (24-26 grudnia 1978) oraz w okresie Nowego Roku.

Kardiolog zaznaczył wówczas, że był to związek przyczynowo-skutkowy, jakiego nie obserwuje się w odniesieniu do innych chorób powiązanych z piciem alkoholu. U pacjentów odnotowano w owym czasie takie problemy z sercem jak:

• migotanie przedsionków,
• trzepotanie przedsionków,
• częstoskurcz przedsionkowy,
• częstoskurcz węzłowy,
• liczne samoistne pobudzenia mięśni komór PVC,
• częstoskurcz komorowy.

Badania przeprowadzone w późniejszych latach wykazały, że Holiday Heart Syndrome może wystąpić także u osób, które na co dzień rzadko lub nigdy nie piją alkoholu, a upijają się okazjonalnie. 

Holiday Heart Syndrom - jak dochodzi do zaburzeń pracy serca?

Jak już wskazaliśmy, nieprawidłowa praca serca wynika ze zbyt dużej ilości wypitego alkoholu. Niemniej naukowcy postanowili sprawdzić dokładniej cały mechanizm i tak przeprowadzono badania wykorzystujące przedsionki myszy i królika oraz tkanek przedsionków ludzkich.

Następnie modele zwierzęce zostały w sposób kontrolowany narażone na określone stężenie alkoholu oraz sztucznie stymulowane w celu wywołania migotania przedsionków. Zauważono, że zarówno czas trwania zaburzeń rytmu serca jak i łatwość indukcji u zwierząt i ludzkich tkanek przedsionków narażonych na alkohol był bardziej intensywny aniżeli w przypadku ludzkich tkanek nie poddawanych próbie alkoholowej.

Kolejne badanie dotyczące tego jak tzw. kac wpływa na serce, ukazuje, że w przypadku osób, które nie są alkoholikami, doszło do 17% wzrostu tętna spoczynkowego na skutek większej ilości spożytego alkoholu w poprzednim dniu.  

Podwójnie zaślepione badanie kontrolne z randomizacją wykazało, że ekspozycja na alkohol znacząco skróciła okres refrakcji miocytów żył płucnych, które często są ogniskami ektopowej aktywności przedsionków.

Następny ważny aspekt to zaburzenia elektrolitowe. Kiedy sięgamy po zbyt dużą dawkę alkoholu, ten działając moczopędnie, może powodować utratę wewnątrzkomórkowych i zewnątrzkomórkowych elektrolitów. Kiedy w tkance mięśnia sercowego dojdzie do akumulacji metabolitów etanolu, może dojść do wystąpienia stresu oksydacyjnego i uszkodzenia mitochondriów.

Jak objawia się syndrom serca świątecznego?

Zaburzenia pracy serca wynikające z nadmiernego spożycia alkoholu wiążą się z szeregiem objawów, których nie wolno bagatelizować. Jeżeli w trakcie świętowania, chwilę po nim, czy kolejnego dnia pojawią się poniższe dolegliwości, należy bezwzględnie wezwać pogotowie lub z pomocą bliskich stawić się na Szpitalnym Oddziale Ratunkowym.

Objawy arytmii będącej skutkiem picia alkoholu to:

1. Kołatanie serca (uczucie, że serce przeskakuje, trzepocze lub bije mocno lub szybko)
2. Wolne bicie serca
3. Nieregularne bicie serca
4. Uczucie przerw między uderzeniami serca
5. Niepokój
6. Osłabienie
7. Omdlewanie lub prawie omdlewanie
8. Pocenie się
9. Duszność
10. Ból w klatce piersiowej.

Migotanie przedsionków może doprowadzić do zawału serca. Dlatego zwróć uwagę także na poniższe objawy:

• ostry ból w klatce piersiowej tuż za mostkiem,
• dyskomfort w środkowej lub lewej części klatki piersiowej, który trwa dłużej niż kilka minut lub ustępuje i powraca,
• ucisk,
• duszność,
• uczucie pełności,
• zawroty głowy,
• zimne poty,
• omdlenia,
• ból lub dyskomfort w szczęce, szyi lub plecach,
• ból, dyskomfort w jednym lub obu ramionach/barkach.

Picie alkoholu w Polsce. Nie ma bezpiecznej dawki!

Z Raportu Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom wynika, że wciąż w Polsce panuje tendencja wzrostowa pod kątem liczby zgonów związanej z nadużywaniem alkoholu. Dane wykazały, że najwyższy wskaźnik odnotowano w 2021 roku, a mianowicie 14 048 przypadków.

Ogromnym problemem jest także ekonomiczna dostępność do produktów alkoholowych. Okazuje się, że tylko w 2022 roku za średnia wynagrodzenie można było kupić aż 140% więcej butelek piwa 0,5l a niżeli w 2002 roku. Dodatkowo z danych wynika, że w 2022 roku za wspomnianą wypłatę Polak mógł kupić ponad 140% więcej butelek wódki 40% o pojemności 0,5 niż 20 lat wcześniej.

W naszym kraju podstawowym problemem jest brak kultury picia. Wciąż uwidacznia się wschodni trend bazujący na dużej ilości spożywanych trunków. Od 15 lat spożycie wynosi nie mniej niż 9 l 100% alkoholu w przeliczeniu na jednego mieszkańca.

Magdalena Siraga

Konsultacja: Lek. Michał Tarnowski, kardiolog