Jak powstają zatory i czy można ich uniknąć?

Zator oznacza nagłe zamknięcie światła naczynia tętniczego przez czop (materiał) zatorowy. W konsekwencji dochodzi do niedotlenienia części ciała, do której krew miała być dostarczona, co jest stanem zagrożenia życia. Najczęstszą przyczyną zatorów są skrzepy krwi, jednak mogą się do niego przyczynić także krople tłuszczu, blaszki miażdżycowe czy płyn owodniowy. Sprawdź, jakie są rodzaje zatorów i co jeszcze może się przyczynić do zablokowania przepływu krwi w naczyniu.

Spis treści

1. Rodzaje zatorów - zator zakrzepowy
2. Rodzaje zatorów - zator tłuszczowy
3. Rodzaje zatorów - zator oderwaną blaszką miażdżycową
4. Rodzaje zatorów - zator płynem owodniowym
5. Rodzaje zatorów - zator szpikiem kostnym
6. Rodzaje zatorów - zator komórkowy
7. Rodzaje zatorów - zator infekcyjny
8. Rodzaje zatorów - zator powietrzny
9. Rodzaje zatorów - zator azotowy
10. Zator płucny

Zator (łac. embolia) to nagłe zablokowanie przepływu krwi w naczyniu krwionośnym przez czop (materiał) zatorowy, a co za tym idzie - niedotlenienie obszaru, do którego krew powinna być doprowadzona. Może się zdarzyć, że materiał zatorowy oderwie się od ściany naczynia i przedostanie się z krwią do różnych narządów, np. mózgu czy tętnicy płucnej. Jeśli materiał zatorowy jest mały, zatyka naczynie częściowo. Duży materiał zatorowy spowoduje zator mózgu czy tętnicy płucnej, co grozi ostrą niewydolnością krążenia i śmiercią.

Rodzaje zatorów - zator zakrzepowy

Do zatoru zakrzepowego, czyli spowodowanego grudkami skrzepniętej krwi, najczęściej dochodzi wskutek zakrzepicy żył głębokich kończyn dolnych (najczęściej łydki). Zator zakrzepowy może być także konsekwencją:

• migotania przedsionków
• zwału mięśnia sercowego
• bakteryjnego zapalenia wsierdzia
• tętniaka serca

Warto wiedzieć, że ryzyko zakrzepów zatorowych wzrasta u osób przyjmujących preparaty estrogenowe, otyłych, a także tych po 40. roku życia.

Rodzaje zatorów - zator tłuszczowy

W tym przypadku materiałem zatorowym są kropelki tłuszczu, które mogą trafić do krwiobiegu po złamaniu kości z uszkodzeniem naczyń i po silnym urazie tkanki tłuszczowej. Zator tłuszczowy może być również konsekwencją urazu stłuszczonej wątroby, oparzeń czy ostrego zapalenia trzustki. Do zablokowania krwioobiegu przez tłuszcz może dojść także w wyniku omyłkowego podania dożylnego oleistych preparatów domięśniowych, a także po limfangiografii - badaniu radiologicznym z użyciem oleistego środka cieniującego.

Czytaj też: Zakrzepica żył wątrobowych - stan, który może zagrażać życiu  

Rodzaje zatorów - zator oderwaną blaszką miażdżycową

Do tego rodzaju zatoru najczęściej dochodzi w przebiegu miażdżycy. Jak wynika z badań, jest on najczęstszą bezpośrednią przyczyną zawałów serca. Może również skutkować udarem niedokrwiennym mózgu.

Rodzaje zatorów - zator płynem owodniowym

Zator płynem owodniowym to rzadkie, ale groźne powikłanie II i III okresu porodu. Dochodzi do niego wtedy, gdy silne parcie współistnieje z pęknięciami macicy. Wówczas następuje przetoczenie płynu owodniowego do układu krwionośnego matki.

Rodzaje zatorów - zator szpikiem kostnym

Do tego rodzaju zatoru najczęściej dochodzi po urazach kości, jednak może on wystąpić także w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów.

Rodzaje zatorów - zator komórkowy

Materiałem zatorowym mogą być także komórki - wątrobowe (w przypadku gwałtownej martwicy wątroby) czy łożyska. Szczególnie groźne są komórki nowotworowe, czyli fragmenty guzów, które mogą doprowadzić nie tylko do zatkania naczynia, lecz także do powstania przerzutu.

Czytaj też: Jakie są przyczyny wystąpienia zakrzepicy zatok żylnych mózgu?

Rodzaje zatorów - zator infekcyjny

W zatorze infekcyjnym (bakteryjnym) materiałem zatorowym są obumarłe fragmenty tkanek, bakterii oraz wykrzepionej krwi.

Rodzaje zatorów - zator powietrzny

Powietrze może się dostać do układu krwionośnego w wyniku m.in. odmy opłucnowej z urazem dużego naczynia, wstrzyknięcia powietrza dożylnie, dekompresji, a także w przebiegu porodu czy przedmuchiwania jajowodów.

Rodzaje zatorów - zator azotowy

Do zatoru azotowego najczęściej dochodzi w przebiegu choroby dekompresyjnej. Dotyka on osobę wystawioną na zbyt szybko zmniejszające się ciśnienie zewnętrzne.

Zator płucny

Zator może się utworzyć w każdym naczyniu, np. w tętnicy płucnej. Zator w płucach (inaczej zator tętnicy płucnej lub zator płucny) to stan, w którym tętnica płucna lub któreś z jej rozgałęzień zostaje częściowo lub całkowicie zablokowane materiałem zatorowym. Do zatoru tętnicy płucnej może dojść nawet po bardzo drobnym zabiegu chirurgicznym. Skrzep tworzy się w żyle, a następnie przemieszcza się do serca i dalej do płuc. Objawy podobne są do zawału.

Monika Majewska