Tę wadę serca ma nawet 20-30 proc. dorosłych. Wielu o tym nie wie, a grozi udarem

"Dziury w sercu" mogą odpowiadać za udary mózgu. Zarazem te wydają się być problemem rzadkim, wykrywanym w dzieciństwie, więc niezagrażającym ludziom dorosłym. Niestety, wiele osób o swojej wadzie dowiaduje się już po udarze, jak choćby dziennikarz Tomasz Lis. Jak temu zapobiegać?

Młody, zdrowy, szczupły, nie palił, uprawiał sporty i miał udar mózgu? Niestety, to możliwe, a spiskowe teorie, które rodzą się w takich okolicznościach, nie mają najmniejszego sensu.

Przyczyną może być niezdiagnozowana wada wrodzona serca. Wśród przyczyn udarów wymienia się ubytek przegrody międzyprzedsionkowej (ASD), problem, z którym mierzył się Tomasz Lis.

Przetrwały otwór owalny (PFO) również w pewnych okolicznościach grozi udarem. Należy do tych bardziej podstępnych, bo występuje dość często, więc nawet wykryty nie budzi zaniepokojenia, a postępowanie po jego rozpoznaniu budzi kontrowersje.

PFO stwierdzony u dziecka nie musi zaraz oznaczać poważnych problemów, często zamyka się sam i nie pozostawia śladów. U dorosłych już się nie zamyka, a nawet u 60 proc. chorych ma tendencję do powiększania. Zwykle jednak, zgodnie z obowiązującymi wskazaniami, nic się z tym nie robi. Leczenie jest praktykowane dopiero po udarze.

PFO - co to takiego

PFO, czyli drożny otwór owalny, nazywany też przetrwałym otworem owalnym, stwierdza się u 20-30% populacji dorosłych.Czasem objawia się szmerem w sercu, który lekarz stwierdza podczas zwykłego badania stetoskopem.

Sam otwór owalny jest pozostałością po życiu płodowym. Znajduje się w przegrodzie międzyprzedsionkowej, która oddziela prawy i lewy przedsionek serca. Umożliwia przepływ krwi między jego stronami.

W przypadku płodu takie połączenie ma sens - pozwala na ominięcie krążenia płucnego, którego płód nie potrzebuje, bo jego płuca nie działają, a tlen zapewnia ciało matki. Po urodzeniu otwór powinien się zamknąć, a jednak czasem pozostaje drożny.

Szacuje się, że około 20-30% dorosłych ma wciąż drożny otwór owalny. W przypadku, gdy jest on niewielki, bywa uznawany "za pewien rodzaj fizjologii".

PFO - "taka uroda" czy jednak problem

Trudno sobie wyobrazić, że będziemy profilaktycznie łatać ludzkie serca, skoro większości pacjentów ta wada nie robi większych szkód. Można z nią żyć i nie ma dowiedzionego związku z naszym stanem zdrowia.

Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego tylko przebyty udar jest wskazaniem do ewentualnego zamknięcia otworu owalnego. Nie dotyczy to zresztą wszystkich pacjentów, a przede wszystkim tych, u których przeciek jest duży lub obserwuje się też tętniaka przegrody międzyprzedsionkowej.

Z badań wynika, że przezskórne zamknięcie przetrwałego otworu owalnego (PFO) stanowi skuteczną profilaktykę powtórnego udaru kryptogennego, czyli o niejasnej przyczynie, zwłaszcza u chorych poniżej 60. roku życia.

PFO, migrena i kontrowersje

Migrena to często jedyny objaw w przypadku powiększającego się PFO. Bywa zresztą powodem, dla którego neurolog może skierować pacjenta do kardiologa lub sugerować celowość wykonania echa serca.

Echo serca, bezpieczne, nieinwazyjne badanie, pozwala niezwykle precyzyjnie ocenić stan naszego najważniejszego mięśnia i wobec skali problemów sercowo-naczyniowych część lekarzy zachęca, by wykonywać to badanie profilaktycznie, gdy jest taka możliwość.

Jeszcze do niedawna część ekspertów, budząc kontrowersje, wskazywała za celowe zamykanie PFO u pacjentów z wyjątkowo nasiloną migreną. Obecnie w Polsce i na świecie zalecenia są inne.

Dziś zaleca się przezskórne zamknięcie otworu wyłącznie u części pacjentów po udarze. O profilaktycznych zabiegach nie ma mowy.

Wszystko w oparciu o statystyki i aktualną wiedzę naukową. Trudno jednak to wytłumaczyć tym pojedynczym pechowcom, którzy o swoim wyjątkowo dużym PFO usłyszeli dopiero na intensywnej terapii, po udarze. Pocieszający jest jednak fakt, że udary związane z tą anomalią zwykle mają łagodny przebieg.

Eliza Dolecka