"Słuchaj swojego serca, będzie lepiej". To ci wolno przy jego niewydolności

Weryfikacja

Autor: Prof. dr hab. Izabella Uchmanowicz, Dziekan Wydziału Pielęgniarstwa i Położnictwa, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Diagnoza: "niewydolność serca" zwykle przynosi strach przed nową rzeczywistością, która wydaje się trudna do zaakceptowania. Życie z chorobą tymczasem może być satysfakcjonujące i pełne przyjemności. Zalecenia dotyczące stylu życia dla pacjentów nie odbiegają znacząco od tych dla osób zdrowych, które chcą cieszyć się dobrym zdrowiem przez długie lata.

Niewydolność serca nie oznacza końca świata ani rezygnacji z aktywności, które sprawiają radość. Pacjenci mogą podróżować, prowadzić samochód, celebrować chwile z bliskimi, a także uczestniczyć w aktywnościach fizycznych, jeśli ich stan zdrowia jest stabilny, a zalecenia lekarskie są przestrzegane. Kluczem do prowadzenia pełnego życia jest dostosowanie działań do możliwości organizmu i regularne monitorowanie swojego stanu zdrowia.

Klucz do sukcesu: pielęgnacja relacji międzyludzkich

Niewydolność serca może mieć różne przyczyny, takie jak niekontrolowane nadciśnienie tętnicze, zawał serca, zaburzenia rytmu, wady wrodzone czy infekcje. Bez względu na przyczynę, choroba ta jest poważna i postępująca, stanowiąca realne zagrożenie życia. Nie oznacza to jednak, że pacjent powinien się poddać i zrezygnować z radości życia.

Prof. dr hab. Izabella Uchmanowicz, ekspertka w opiece nad pacjentami z niewydolnością serca, podkreśla znaczenie relacji międzyludzkich jako kluczowego elementu terapii.

Utrzymywanie kontaktów z rodziną, przyjaciółmi i sąsiadami nie tylko motywuje do działania, ale może też uratować życie. Bliskość z innymi ludźmi dostarcza wsparcia emocjonalnego i praktycznego, a także pozwala na szybszą reakcję w sytuacjach nagłych zaostrzeń choroby. Najgorszym, co może zrobić pacjent, jest izolacja i zamknięcie się w domu.

Nawiązywanie nowych znajomości czy pielęgnowanie istniejących relacji może być trudne, szczególnie gdy pacjent czuje się źle. Dlatego tak ważne jest, by dbać o kontakty społeczne na co dzień i pozwolić bliskim być obecnymi w naszym życiu, nawet w trudniejszych chwilach. Nigdy nie jest za późno na nowe znajomości - życzliwych ludzi można spotkać w sąsiedztwie, na zajęciach uniwersytetu trzeciego wieku czy w klubach seniora.

Słuchaj swojego serca

Jeśli zdiagnozowano u ciebie niewydolność serca, konieczne będzie wprowadzenie zmian w stylu życia. Nie ma miejsca na rozpamiętywanie przeszłości - czas skupić się na teraźniejszości i przyszłości, by zadbać o najważniejszy mięsień w twoim ciele, czyli serce. To kluczowy moment, by poświęcić mu należytą uwagę i troskę.

Zmiana stylu życia nie oznacza jednak rezygnacji z aktywności fizycznej. Choć pacjenci z ciężką postacią niewydolności serca lub w okresie zaostrzenia, mogą mieć trudności z codziennymi czynnościami, takimi jak wstawanie z łóżka czy spożywanie posiłków, dotyczy to zaledwie około 10% chorych. U większości pacjentów zaleca się prowadzenie aktywnego trybu życia, dostosowanego do ich indywidualnych możliwości i stanu zdrowia.

Niestety, nadal istnieje przekonanie, zwłaszcza wśród starszych pacjentów, że chore serce najlepiej regeneruje się w spoczynku. Tymczasem to mit, który warto obalić – serce, podobnie jak każdy inny mięsień, potrzebuje ruchu, aby zachować sprawność.

Nie chodzi tu oczywiście o sporty ekstremalne czy intensywne treningi, ale o regularną, umiarkowaną aktywność, taką jak spacery, jazda na rowerze czy pływanie. Kluczowe jest, by aktywność ta była odpowiednio dawkowana i dostosowana do możliwości organizmu.

Wiele osób obawia się, że nawet lekkie ćwiczenia mogą im zaszkodzić, mimo wyraźnych zaleceń lekarzy i personelu medycznego.

Jak rozpoznać, że dana aktywność jest bezpieczna? Profesor Izabella Uchmanowicz radzi, aby zawsze kierować się sygnałami płynącymi z własnego ciała i zdrowym rozsądkiem. Jeśli podczas wysiłku pojawiają się duszność, pogorszenie samopoczucia, zawroty głowy czy bóle w klatce piersiowej, to znak, że należy zaprzestać ćwiczeń, zrobić przerwę lub zmniejszyć intensywność ćwiczeń. Ważne jest, aby nie lekceważyć tych sygnałów i reagować na nie odpowiednio, ponieważ ignorowanie ich może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia.

Prof. Uchamanowicz przypomina, że odpowiednio dobrana aktywność fizyczna jest nieodłącznym elementem terapii niewydolności serca, a jej celem jest nie tylko poprawa kondycji fizycznej, ale także ogólnej jakości życia pacjentów. Słuchaj swojego ciała, bądź aktywny, ale z umiarem, a twoje serce na pewno ci za to podziękuje.

Niewydolność serca - nie trzeba siedzieć w domu

Czy osoby z niewydolnością serca mogą podróżować, prowadzić samochód czy latać samolotem? Tak, jest to możliwe, pod warunkiem że stan zdrowia pacjenta jest stabilny, a wybór celu i charakter podróży są odpowiednio przemyślane.

Co to oznacza w praktyce? Osłabione serce nie toleruje ekstremalnych warunków, takich jak wysokie temperatury czy duża wysokość. Dlatego wycieczki do tropików czy urlopy w górach na dużych wysokościach nie są zalecane - mogą one być wyzwaniem nawet dla osób bez problemów zdrowotnych.

Pacjenci z niewydolnością serca powinni wybierać kierunki o umiarkowanym klimacie, unikać długich podróży w pojedynkę oraz zadbać o możliwość odpoczynku w trakcie drogi.

Pacjent, który planuje prowadzić samochód, powinien być absolutnie pewien, że jego stan zdrowia nie zagraża bezpieczeństwu na drodze, zarówno jego, jak i innych uczestników ruchu.

Jeśli jednak stan zdrowia na to pozwala, nie ma potrzeby rezygnować z podróży. Kluczowe jest odpowiedzialne przygotowanie się do wyprawy - przemyślenie trasy, zaplanowanie regularnych przerw na odpoczynek i unikanie nadmiernego wysiłku.

Podróże mogą być źródłem radości i satysfakcji, nawet dla osób z niewydolnością serca. Ważne, aby podejść do planowania z rozsądkiem i dbać o własne zdrowie, co pozwoli cieszyć się każdym wyjazdem bez zbędnych komplikacji.

Niewydolność serca a zaburzenia erekcji

Prof. Uchmanowicz przypomina, że seks jest formą aktywności fizycznej, która nie jest zabroniona u pacjentów z niewydolnością serca. Wręcz przeciwnie — to ważny aspekt życia, który może być kontynuowany, o ile stan zdrowia na to pozwala.

Warto pamiętać, że u wielu pacjentów z niewydolnością serca mogą występować trudności z erekcją, co jest naturalnym skutkiem choroby oraz stosowanego leczenia.

Ekspertka zapewnia, że pod opieką lekarza możliwe jest stosowanie odpowiednich leków, które mogą pomóc w rozwiązaniu tych problemów i umożliwić czerpanie radości z życia intymnego. Należy jednak podkreślić, że przede wszystkim bliskość fizyczna w stabilnych, stałych związkach może działać wręcz terapeutycznie, przynosząc korzyści zdrowotne i emocjonalne.

Niewydolność serca - co jeszcze można, a czego nie

Zdecydowanie zaleca się ograniczenie spożycia soli, prostych węglowodanów (np. biały cukier), tłustych i ciężkostrawnych produktów oraz żywności przetworzonej.

Polecana jest dieta śródziemnomorska, bogata w składniki sprzyjające zdrowiu serca. Opiera się ona na świeżych warzywach i owocach, pełnoziarnistych produktach zbożowych, roślinach strączkowych, orzechach, zdrowych tłuszczach pochodzących głównie z oliwy (oleju z oliwek), a także rybach i chudym mięsie.

Czy oznacza to, że przez resztę życia trzeba jeść mdłe i niesmaczne potrawy? Absolutnie nie. Dieta śródziemnomorska jest nie tylko zdrowa, ale również pełna smaku, aromatów i różnorodności. Wśród jej dań z pewnością znajdziesz te, które polubisz.

Nie oznacza to również, że trzeba całkowicie rezygnować z przyjemności - kluczowy jest umiar i zdrowy rozsądek. Okazjonalne odstępstwa, takie jak kieliszek czerwonego wina podczas specjalnych okazji, są akceptowalne. Należy jednak pamiętać, że nadmiar alkoholu oraz palenie papierosów mają destrukcyjny wpływ na zdrowie i zdecydowanie powinny być unikane.

Dieta śródziemnomorska to nie tylko sposób odżywiania, ale także styl życia, który łączy zdrowe jedzenie z umiarkowaną aktywnością fizyczną i pozytywnym nastawieniem, co w całości sprzyja poprawie jakości życia pacjentów z niewydolnością serca.

Uważaj na płyny. Zarówno nadmiar, jak i niedobór płynów może być niebezpieczny dla pacjentów z niewydolnością serca, dlatego ważne jest zachowanie równowagi. Pacjenci często odczuwają wzmożone pragnienie, co może prowadzić do nadmiernego spożycia płynów. W przypadku niewydolności, serce nie jest w stanie efektywnie pompować nadmiaru płynów, co może prowadzić do zaostrzenia objawów, takich jak obrzęki, duszność czy nasilenie zastoju w płucach.

Z kolei zbyt restrykcyjne ograniczenie płynów może prowadzić do odwodnienia, które zwiększa ryzyko rozwoju niewydolności nerek, zwłaszcza u pacjentów stosujących leki moczopędne. Optymalna ilość płynów wynosi zazwyczaj 1,5–2 litry na dobę, jednak konieczne jest uwzględnienie wszystkich źródeł płynów, w tym nie tylko wody, herbaty czy kawy, ale także płynów zawartych w jogurtach, zupach i soczystych owocach.

Przestrzegaj zaleceń dotyczących przyjmowania leków. Samodzielne odstawienie leków lub modyfikacja ich dawek może prowadzić do niekontrolowanego pogorszenia stanu zdrowia.

Regularnie monitoruj ciśnienie tętnicze. Należy prowadzić dzienniczek z zapiskami wyników. Dzięki temu lekarz może optymalnie dostosować leczenie i dawkowanie leków, co jest kluczowe dla stabilizacji stanu pacjenta.

Dbałość o właściwe nawyki i regularne monitorowanie stanu zdrowia mogą znacząco wpłynąć na poprawę jakości życia osób z niewydolnością serca, umożliwiając lepsze zarządzanie objawami choroby i minimalizowanie ryzyka powikłań.

Niewydolność serca - uważaj na zaostrzenia

Pacjenci z niewydolnością serca często doświadczają zmiennych dni - od lepszych, pełnych energii, po te trudniejsze, kiedy objawy dają się we znaki. Zdarza się, że po przeżyciu intensywnych i trudnych momentów, pacjenci nadmiernie wsłuchują się w każdy sygnał płynący z ciała, co może prowadzić do niepotrzebnego niepokoju. Z drugiej strony, niekiedy ignorują ważne symptomy, bagatelizując je i nie szukając pomocy na czas.

Jak rozpoznać, kiedy należy zareagować? Kluczowe jest, aby w razie jakichkolwiek wątpliwości zawsze skonsultować się z lekarzem lub pielęgniarką - współpraca z zespołem medycznym i zadawanie pytań mogą być nieocenione w zarządzaniu chorobą.

Istnieją jednak pewne uniwersalne zasady, które warto znać i przestrzegać. Eksperci z dziedziny nauk o zdrowiu, w ramach kampanii edukacyjnej "ZA GŁOSEM SERCA", przypominają, że regularne monitorowanie objawów i wsłuchiwanie się w sygnały płynące z organizmu, a także szybkie reagowanie na zmiany, to fundamenty skutecznego radzenia sobie z niewydolnością serca.

Wezwij pogotowie

Lekarze zalecają, by bezwzględnie wzywać pogotowie, gdy:

• chory odczuwa długotrwały ból w klatce piersiowej (trwający ponad 20 minut, szczególnie o charakterze ucisku, gniecenia lub pieczenia za mostkiem), który nie ustępuje po przyjęciu nitrogliceryny,
• wystąpi nagła, silna duszność w spoczynku, najczęściej z towarzyszącym rzężącym oddechem, kaszlem, potami i silnym niepokojem,
• dojdzie do zasłabnięcia lub utraty przytomności,
• uczuciu kołatania serca u pacjenta z niewydolnością towarzyszy nasilenie duszności, zasłabnięcie lub utrata przytomności.

Odwiedź lekarza pierwszego kontaktu

Pilnej konsultacji u lekarza rodzinnego wymaga sytuacja, gdy:

• przy niezmienionej diecie pacjent zauważa szybki przyrost masy ciała (np. 2–3 kg w 2–3 dni) i/lub powiększanie się obwodu brzucha (ubrania stają się zbyt ciasne),
• chory obserwuje postępujące pogorszenie tolerancji wysiłku i/lub narastającą duszność,
• duszność pojawia się, kiedy pacjent śpisz na płasko lub wybudza się ze snu,
• pojawią się nowe obrzęki kończyn dolnych lub nasilą te wcześniej istniejące,
• chory odczuwa nasilone, długotrwałe kołatanie serca.

W procesie leczenia niewydolności serca niezwykle ważną rolę odgrywa dobra współpraca z lekarzem oraz odpowiednia edukacja na temat choroby.

Przestrzeganie kilku prostych zaleceń może skutecznie łagodzić objawy niewydolności serca, zapobiegać jej zaostrzeniom i zmniejszać częstość wynikających z nich hospitalizacji.

Można poprawić jakość życia pacjentów oraz je przedłużyć. Skuteczna terapia jest możliwa szczególnie wtedy, gdy chory otrzymuje wsparcie otoczenia.

Eliza Dolecka

Prof. dr hab. Izabella Uchmanowicz, Dziekan Wydziału Pielęgniarstwa i Położnictwa, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu