Owrzodzenie żylne goleni: przyczyny, objawy, leczenie

Owrzodzenie żylne goleni to przewlekła choroba, trudna do wyleczenia, stanowiąca w dodatku spory problem natury kosmetycznej. Dotyka najczęściej osoby starsze, które cierpią już na niewydolność żylną lub inną chorobą obciążającą żyły, np. cukrzycę. Dowiedz się, jak leczy się owrzodzenie żylne goleni oraz jak należy dbać o kończyny dolne, by nie dopuścić do nawrotu tej choroby.

Spis treści

1. Czynniki prowadzące niewydolności żylnej
2. Komu grozi owrzodzenie żylne goleni?
3. Objawy owrzodzenia żylnego goleni
4. Badania pomagające rozpoznać przyczynę owrzodzenia
5. Leczenie owrzodzenia żylnego goleni
6. Leczenie zabiegowe

Owrzodzenie żylne goleni to nieprzyjemna i bardzo uciążliwa dolegliwość, która rozwija się w wyniku zaniedbanych lub źle leczonych żylaków, ale dotyka także tych osób, które wcześniej przechodziły zapalenia żył, czy zakrzepice. Owrzodzenie żylne goleni jest to rana, która nie goi się przez 6-8 tygodni lub której powierzchnia nie zmniejsza się nawet o 20% po 2-4 tygodniach leczenia. Nazywamy ją raną przewlekłą, niegojącą się. Umiejscowiona jest na nodze, powyżej kostki, z przodu lub po wewnętrznej stronie kończyny. Jest trudna w leczeniu, przeważnie też bywa przyczyną obfitego wysięku wymagającego częstego zmieniania opatrunków. Dlaczego w ogóle powstaje taka rana? Jeśli żyły – powierzchniowe, głębokie lub przeszywające, są niewydolne – nie są w stanie w wystarczającym stopniu zaopatrywać tkanki w tlen i składniki odżywcze, a zatem te z czasem obumierają. Martwica zaś prowadzi do ubytków skóry.

Czynniki prowadzące niewydolności żylnej

Aby doszło do rozwoju owrzodzenia żylnego goleni, najpierw musi powstać przewlekła niewydolność żylna. Do niewydolności prowadzi kilka dróg:

• wysokie ciśnienie żylne, które utrzymuje się przez długi czas, np. cały dzień, dzień po dniu. Tu winowajcą może być jakaś choroba żył, ale też cukrzyca lub podeszły wiek, a także – często – nieprawidłowy tryb życia, np. mała aktywność fizyczna, siedząca praca.
• refluks żylny, czyli wsteczny przepływ krwi w żyłach – wynika on z braku (zniszczenia), niedorozwoju lub niewydolności zastawek żylnych
• niedrożność w układzie żylnym, zwężenie żył w wyniku zakrzepicy
• ucisk na żyły

Jeśli krew nie przepływa przez żyły w sposób prawidłowy, zaczynają powstawać zmiany patologiczne, jak np. poszerzenie ścian żył, żylaki, pękanie, wylewy, w końcu martwica.

Komu grozi owrzodzenie żylne goleni?

Owrzodzenie żylne goleni dotyczy ok. 20 milionów ludzi na świecie (częściej kobiet) i występuje zwykle u osób starszych – 15% osób w wieku podeszłym cierpi na to schorzenie. Cukrzyca, miażdżyca, palenie papierosów i otyłość zwiększają ryzyko zachorowania, a zatem można spodziewać się, że skoro wspomniane choroby cywilizacyjne zbierają coraz większe żniwo, będzie także przybywać pacjentów z owrzodzeniem żylnym goleni. Po 70 roku życia połowa kobiet i ok. 40% mężczyzn ma już żylaki (co wynika bardzo często z nieprawidłowego trybu życia).

Objawy owrzodzenia żylnego goleni

• ciężko gojąca się, bolesna rana, umiejscowiona w okolicy kostki na kończynie dolnej
• wysięk o nieprzyjemnym zapachu

Obfite wysięki z rany powodują utratę przez organizm pacjenta elektrolitów i białka. Jest to nie tylko przyczyną trudniejszego gojenia się rany, ale wpływa także na pogorszenie ogólnego funkcjonowania organizmu.

Badania pomagające rozpoznać przyczynę owrzodzenia

Poszczególne badania wskazują przyczynę owrzodzenia:

• ultrasonografia z dopplerem – umożliwia ocenę budowy i czynność żył kończyn dolnych
• pletyzmografia – daje obraz przepływu krwi przez naczynia obwodowe przebiegające blisko powierzchni ciała, umożliwia ocenę refluksu żylnego
• flebodynamometria – bada ciśnienie w żyle grzbietowej stopy
• flebografia z kontrastem – umożliwia ocenę światła w żyle i zobrazowanie go na zdjęciu rentgenowskim
• próby czynnościowe: Trendelenburga (służy do oceny wydolności żył głębokich oraz do oceny zastawek żył kończyny dolnej) Perthesa (służy do oceny wydolności żył głębokich) i Pratta (określa umiejscowienie niewydolnych żył łączących (przeszywających, perforatorów) kończyny dolnej.

Leczenie owrzodzenia żylnego goleni

Proces gojenia się owrzodzenia żylnego goleni jest bardzo trudny i długotrwały. Wymaga od pacjenta cierpliwości i wytrwałości. Źródłem, niestety częstych, niepowodzeń jest brak konsekwencji w działaniu.

W leczeniu owrzodzeń stosuje się specjalne opatrunki (refundowane przez NFZ), a także opaski, pończochy uciskowe (kompresjoterapia). Specjalistyczne opatrunki utrzymują odpowiednie, wilgotne środowisko w ranie, ale jednocześnie wchłaniają nadmiar wydzieliny. Nie przylegają do rany, dzięki czemu są bezbolesne przy zmienianiu, chronią przed drobnoustrojami i innymi zanieczyszczeniami z zewnątrz.

Lecząc owrzodzenie żylne goleni powinno się także zwiększyć aktywność fizyczną, a odpoczywać z uniesionymi nogami. Dobre efekty daje masaż – np. pneumatyczny. Starszym osobom, zagrożonym wystąpieniem zakrzepicy żylnej, podaje się heparynę drobnocząsteczkową w dawkach profilaktycznych.

Należy także pamiętać o odpowiedniej higienie chorego miejsca, gdyż w znacznym stopniu wspomaga ona leczenie. Detergenty usuwają zanieczyszczenia i drobnoustroje. Należy jednak stosować łagodne środki, które nie naruszają bariery ochronnej skóry, o pH w granicach 5,5 lub preparaty płynne zawierające domieszkę substancji modyfikujących kwasowość produktu (np. kwas fosforanowy, cytrynowy) i wzbogaconych o fizjologiczne lipidy, ceramidy, oraz czynniki nawilżające.

Leczenie zabiegowe

Bywa, że ubytek skóry jest już na tyle duży, że rozważa się przeszczep z innego miejsca (co oczywiście powoduje, że mamy wtedy dwie rany do leczenia, aczkolwiek ta, z której skórę się pobiera, ma "zdrowe" podłoże i o wiele szybciej się goi). Wtedy trzeba ranę odpowiednio przygotować, bo niestety, przeszczep może się nie przyjąć.Inne metody leczenia owrzodzenia żylnego goleni to wewnątrznaczyniowa ablacja laserowa, klejenie żylaków, skleroterapia kompresyjna.