Objawy, których nie wolno ignorować. Jak dbać o serce po 50-tce?

Kondycja serca ulega zmianie na przestrzeni lat. U kobiet przełomowym momentem jest okres poprzedzający i następujący po menopauzie, to właśnie wtedy znacznie wzrasta ryzyko chorób serca. Jest to czas wielu zmian, które są spowodowane wahaniami hormonalnymi. Dlaczego klimakterium wpływa na układ sercowo-naczyniowy i w jaki sposób można ochronić swoje serce?

Objawy menopauzy

Według American Heart Association choroby serca są poważniejszym zagrożeniem dla kobiet niż wszystkie rodzaje nowotworów razem wzięte. Ryzyko wzrasta szczególnie w okresie poprzedzającym oraz następującym po menopauzie.

Okresy te dzieli się na:

• perimenopauzę, która zaczyna się na kilka lat przed ostatnią miesiączką i trwa 12 miesięcy po niej,
• menopauzę, występującą zwykle w wieku 51-52 lat,
• postmenopauzę, obejmującą kilka lat po menopauzie.

Większość kobiet doświadcza w tym czasie wielu objawów, takich jak:

• uderzenia gorąca,
• nieregularne miesiączki,
• zmiany nastroju,
• nocne poty,
• tkliwość piersi,
• suchość pochwy,
• zmniejszone libido,
• przerzedzenie włosów,
• łamliwość paznokci.

Większość tych symptomów wynika z obniżenia poziomu hormonów rozrodczych - estrogenu i progesteronu.

Jak menopauza wpływa na serce?

Estrogen chroni zdrowie serca u kobiet. Kobiety przed menopauzą, które mają wysoki poziom estrogenu, mają znacznie niższe ryzyko chorób serca i wysokiego ciśnienia krwi niż mężczyźni. Po menopauzie, gdy poziom estrogenu spada, ryzyko chorób serca u kobiet wzrasta i staje się wyższe niż u mężczyzn w tym samym wieku

- powiedziała Deborah Matthew, dr n. med., główna doradczyni medyczna w BHRT Training Academy, w rozmowie z Medical News Today.

To właśnie ten hormon chroni układ naczyniowy na kilka sposobów.

Nie obserwujemy wielu chorób układu krążenia u kobiet aż do menopauzy, prawdopodobnie dlatego, że estrogen ma działanie rozszerzające naczynia krwionośne w układzie naczyniowym. Ponadto, estrogen ma działanie przeciwzapalne, a stan zapalny i stres oksydacyjny wydają się być głównymi mechanizmami rozwoju blaszek miażdżycowych

- zauważyła Robin Noble, dr n. med., główna doradczyni medyczna w Let’s Talk Menopause.

Niestety w okresie przekwitania dochodzi do spadku poziomu estrogenu i zaniku kardioprotekcyjnego działania hormonu. Z tego względu podnosi się prawdopodobieństwo wystąpienia chorób serca.

Wraz ze spadkiem poziomu estrogenu w okresie menopauzy może nastąpić wzrost poziomu cholesterolu, wyższe ciśnienie krwi i wzrost tłuszczu trzewnego, co prowadzi do gromadzenia się blaszek i twardnienia tętnic. Zmiany w menopauzie mogą prowadzić do wzrostu częstotliwości akcji i niższej zmienności rytmu serca

- zauważyła dr Jennifer Wong, kardiolog i dyrektor medyczny w MemorialCare Heart and Vascular Institute w Orange Coast Medical Center w Fountain Valley w Kalifornii.

Okazuje się, że niektóre z charakterystycznych objawów menopauzy są powiązane z wyższym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych. Wymienia się zwłaszcza uderzenia gorąca, nocne poty, depresję, zaburzenia snu i otyłość brzuszną. Dodatkowo badanie z 2023 r. powiązało stres i bezsenność z wyższym ryzykiem migotania przedsionków.

Zagrożenia, które dotyczą kobiet w okresie menopauzy to:

• nadciśnienie tętnicze,
• arytmia,
• choroba wieńcowa,
• niewydolność serca,
• insulinooporność,
• stan przedcukrzycowy,
• miażdżyca,
• udar mózgu,
• zawał serca.

Jakich objawów nie wolno ignorować?

Choroby serca mogą rozwijać się powoli i początkowo dawać jedynie subtelne sygnały, które łatwo przeoczyć. Warto jednak zwracać uwagę na stan swojego zdrowia i samopoczucie, by najszybciej jak to możliwe zareagować na problemy z sercem. Objawy, które powinny skłonić do wizyty u lekarza to:

• duszności - problemy z oddychaniem, zwłaszcza podczas codziennych czynności, mogą być sygnałem niewydolności serca,
• ból lub dyskomfort w klatce piersiowej - objaw ten kojarzy się z zawałem serca, u kobiet może objawiać się uczuciem ciężaru, ściskania lub dyskomfortu,
• przewlekłe zmęczenie - chroniczne zmęczenie, które nie ustępuje po odpoczynku, jest często ignorowane lub tłumaczone starością, okazuje się jednak, że często świadczy o problemach z sercem,
• kołatanie serca - zmiany hormonalne mogą nasilać uczucie nieregularnego bicia serca, jednak jeśli kołatanie jest częste lub trwa długo może wskazywać na arytmię,
• obrzęki - zatrzymywanie wody w organizmie i obrzęki, szczególnie nóg i stóp, mogą być objawem niewydolności serca,
• bóle karku, ramion lub pleców - u wielu kobiet choroby serca objawiają się w postaci dolegliwości bólowych górnej części ciała,
• nadmierna potliwość - poty są typowym objawem menopauzy, ale mogą być również sygnałem problemów sercowych, zwłaszcza jeśli współwystępują z zawrotami głowy czy bólem w klatce piersiowej,
• zawroty głowy i omdlenia - mogą być oznaką problemów z ciśnieniem lub krążeniem krwi.

Zobacz galerię 6 zdjęć

Sposoby na zminimalizowanie ryzyka chorób serca

Zmiany w stylu życia, które obejmują zwiększoną aktywność fizyczną, radzenie sobie ze stresem, zdrowe odżywianie - ze zwiększeniem spożycia produktów pochodzenia roślinnego, produktów pełnoziarnistych. Zielona dieta śródziemnomorska, zawierająca ryby, jest prawdopodobnie najzdrowszą dietą - mniej tłuszczu zwierzęcego i białek zwierzęcych, wyeliminowanie żywności wysokoprzetworzonej

- wymieniała Robin Noble, odnosząc się do najlepszych sposobów na ochronę serca przed chorobami.

Eksperci zalecają również zrezygnowanie z palenia papierosów i picia alkoholu. Oprócz zdrowego stylu życia, terapia hormonalna zastępcza (HRT) może być skutecznym sposobem na zmniejszenie ryzyka wystąpienia problemów z sercem w tym okresie życia.

Leczenie estrogenem, jeśli zostanie rozpoczęte w ciągu 10 lat od menopauzy, wiąże się ze zmniejszeniem postępu miażdżycy i zmniejszonym ryzykiem zgonu z powodu choroby serca (i zmniejszoną śmiertelnością z jakiejkolwiek przyczyny). Temat terapii hormonalnej musi być omówiony z lekarzem

- radził Matthew.

Paula Komendarczuk