To pierwsze objawy niewydolności krążenia. Nie ignoruj ich

Niewydolność krążenia najczęściej jest wynikiem nieprawidłowej pracy serca. Jego dysfunkcja może doprowadzić do niedokrwienia narządów, a dalej do ich niewydolności, lub do obrzęku płuc, co jest stanem zagrożenia życia. Jakie są przyczyny i objawy niewydolności krążenia? Jak przebiega leczenie?

Spis treści

1. Niewydolność krążenia - jakie funkcje pełnią lewa i prawa komora?
2. Niewydolność krążenia - przyczyny
3. Niewydolność krążenia - objawy
4. Niewydolność krążenia - diagnostyka
5. Niewydolność krążenia - leczenie

Niewydolność krążenia to stan, w którym do narządów dociera niewystarczająca ilość krwi zaopatrzonej w tlen. Niewydolność krążenia najczęściej jest skutkiem nieprawidłowej pracy serca (niewydolność krążenia pochodzenia sercowego), choć czasem przyczyny niewydolności krążenia nie są związane z funkcjonowaniem tego narządu (niewydolność krążenia pochodzenia obwodowego). W zależności od szybkości narastania objawów, wyróżnia się ostrą (nagłą i szybko postępującą) i przewlekłą (nasilająca się stopniowo) niewydolność krążenia.

Niewydolność krążenia - jakie funkcje pełnią lewa i prawa komora?

Lewa komora pompuje krew bogatą w tlen przez tętnicę główną (aortę) i dalej przez coraz mniejsze naczynia do wszystkich narządów organizmu. Następnie odtlenowana już krew wraca żyłą główną górną i dolną (które zbierają krew ubogą w tlen z całego organizmu) do prawej komory. Ta pompuje krew do pnia płucnego i dalej do naczyń płuc, by mogła wysycić się tlenem. Następnie utlenowana krew kierowana jest w stronę lewej komory.

Jeśli lewa komora serca nie funkcjonuje prawidłowo, zmniejsza się wyrzut krwi do aorty, co może doprowadzić do niedokrwienia narządów. Z kolei niewydolność prawej komory sprawia, że nie jest ona w stanie odebrać krwi odtlenowanej, w związku z tym dochodzi do zalegania krwi, a co za tym idzie - wzrostu ciśnienia w krążeniu płucnym.

Niewydolność krążenia - przyczyny

Najczęstszymi przyczynami nieprawidłowej pracy serca są:

• choroba niedokrwienna serca (wieńcowa), zawał (dochodzi do uszkodzenia lub utraty części mięśnia sercowego)
• nadciśnienie tętnicze (wówczas zwiększony jest opór naczyniowy)
• kardiomiopatie (choroba mięśnia sercowego)
• wrodzone lub nabyte wady serca
• leki (np. antyarytmiczne czy cytotoksyczne)
• toksyny (np. alkohol, kokaina)
• choroby ogólnoustrojowe, np. cukrzyca, niedoczynność tarczycy lub nadczynność tarczycy, guz chromochłonny, przewlekłe choroby płuc (astma, przewlekłe zapalenie oskrzeli), anemia, nowotwory serca
• niewłaściwa dieta (np. niedobór witaminy B1)

Niewydolność krążenia pochodzenia obwodowego może być skutkiem krwotoku, odwodnienia, wstrząsu septycznego.

Niewydolność krążenia - objawy

Dla niewydolności lewokomorowej charakterystyczne jest:

• szybkie męczenie się (związane z niedokrwienie mięśni)
• duszność (jest wynikiem gorszego odbierania krwi bogatej w tlen z krążenia płucnego) – początkowo pojawia się przy wysiłku, później również w spoczynku (wówczas nasila się podczas leżenia, a ustępuje przy zmianie pozycji na siedzącą lub stojącą)
• sinica (w wyniku niewystarczającej ilości lub braku tlenu we krwi)

Ponadto w przypadku niedokrwienia serca chory odczuwa bóle wieńcowe (bóle w klatce piersiowej), a w przypadku niedokrwienia mózgu może dojść do utraty przytomności, omdlenia lub zasłabnięcia.

W przypadku niewydolności prawokomorowej pojawiają się objawy zastoju krwi w organizmie:

• obrzęki (szczególnie kończyn dolnych - wokół kostek i podudzi)
• powiększenie obwodu tułowia - związane z gromadzeniem się płynu w wątrobie i jamie otrzewnowej. Z tym stanem związany jest rozpierający ból górnej połowy brzucha, zwłaszcza pod prawym łukiem żebrowym
• poszerzenie żył szyjnych
• nykturia, czyli częste oddawanie moczu w nocy
• dolegliwości ze strony układu pokarmowego, wynikające z zastoju krwi w narządach brzusznych (wzdęcia, nudności, zaparcia lub biegunki)

Niewydolność krążenia - diagnostyka

W przypadku podejrzenia niewydolności krążenia przeprowadza się szereg badań, w tym:

• badanie krwi
• elektrokardiogram
• RTG klatki piersiowej
• echokardiografię

a także badania inwazyjne, m.in. cewnikowanie serca i badanie angiograficzne naczyń wieńcowych.

Niewydolność krążenia - leczenie

Leczenie niewydolności krążenia zależy od przyczyny takiego stanu. W przypadku niewydolności serca najczęściej podaje się leki, takie jak, m.in.: inhibitory konwertazy, leki moczopędne, glikozydy, beta-blokery. Nierzadko potrzebna jest także operacja - angioplastyka, założenie by-passów lub operacja zastawek serca.

Monika Majewska