NADPŁYTKOWOŚĆ (trombocytoza, duża liczba płytek krwi) - przyczyny, objawy i leczenie

Nadpłytkowość (trombocytoza) oznacza wzrost liczby płytek krwi. Jest to stan, który może zagrażać życiu, ponieważ może doprowadzić do powikłań zakrzepowo-zatorowych, np. zawału serca czy udaru mózgu. Jakie są przyczyny i objawy nadpłytkowości? Jak przebiega leczenie tego schorzenia?

Spis treści

1. Nadpłytkowość (trombocytoza) - przyczyny
2. Nadpłytkowość (trombocytoza) - objawy
3. Nadpłytkowość (trombocytoza) - diagnoza
4. Nadpłytkowość (trombocytoza) - leczenie

Nadpłytkowość (trombocytoza) oznacza wzrost liczby płytek krwi powyżej 600 000/µl (600 G/l), który wynika z nadmiernej produkcji płytek, a nie wydłużenia ich czasu przeżycia. W zależności od przyczyn, wyróżnia się nadpłytkowość pierwotną, wtórną i rzekomą.

Płytki krwi (trombocyty, PLT) odpowiadają za prawidłowe krzepnięcia krwi. Jeśli dojdzie do uszkodzenia naczynia krwionośnego, trombocyty łączą się ze sobą i z brzegami uszkodzonego naczynia, a tym samym hamują upływ krwi. W przypadku zwiększenia ich ilości proces krzepnięcia krwi nie zachodzi prawidłowo, co zwiększa ryzyko zakrzepów i krwawień.

Nadpłytkowość (trombocytoza) - przyczyny

Przyczyny nadpłytkowości pierwotne (nadmierna liczba płytek krwi jest wynikiem autonomicznego procesu rozrostowego):

Nadpłytkowość samoistna występuje najczęściej w piątej i szóstej dekadzie życia, nieco częściej u kobiet niż u mężczyzn

• nadpłytkowość samoistna (ET, essential thrombocythemia), która należy do nowotworów mieloproliferacyjnych
• inne zespoły mieloproliferacyjne, takie jak czerwienica prawdziwa, zwłóknienie szpiku, przewlekła białaczka szpikowa, przewlekła białaczka mielomonocytowa)
• nadpłytkowość rodzinna (mutacje genu TPO

Nadpłytkowość wtórna jest objawem chorób lub skutkiem działania pewnych czynników

• stan zapalny (np. w gruźlicy, sarkoidozie, reumatoidalnym zapaleniu stawów, wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego)
• choroba nowotworowa
• skutek splenektomii (usunięcia śledziony) i innych zabiegów chirurgicznych
• niedobór żelaza
• alkoholizm
• leki (np. winkrystyna, tretynoiny, doustne leki antykoncepcyjne)
• wysiłek (nadpłytkowość powysiłkowa, trwająca 15-30 minut)
• częste oddawanie krwi (u dawców krwi)

Przyczyny nadpłytkowości rzekome

• mikrosferocytoza
• krioglobulinemia
• schistiocytoza

Nadpłytkowość (trombocytoza) - objawy

Nadpłytkowość samoistna objawia się nawracającymi krwawieniami lub zmianami zakrzepowymi. Miejscem krwawień jest przewód pokarmowy, drogi moczowe i błona śluzowa nosa. Zakrzepy występują rzadziej niż krwawienia i dotyczą naczyń śledzionowych, krezkowych lub mózgowych. Wówczas mogą wystąpić parestezje, porażenie połowicze, napady padaczkowe, a nawet zaburzenia widzenia. W przypadku zakrzepów w mózgu może dojść do udaru. Poza tym u połowy chorych stwierdza się powiększenie śledziony.

Wtórna nadpłytkowość zwykle przebiega bezobjawowo, choć jedynie czas krwawienia może być przedłużony.

Nadpłytkowość (trombocytoza) - diagnoza

W przypadku podejrzenia nadpłytkowości wykonuje się badanie krwi i szpiku. Jeśli wyniki tych badań są wątpliwe i nie dają jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, co jest przyczyną dużej liczby płytek krwi, lekarz może również zlecić badania cytogenetyczne oraz badania molekularne.

Poza tym lekarz powinien sprawdzić, czy przyczyną choroby nie jest czerwienica prawdziwa, pierwotna mielofibroza, przewlekła białaczka szpikowa czy zespół mielodysplastyczny.

Nadpłytkowość (trombocytoza) - leczenie

Chorym podaje się aspirynę w dawce 75 -100 mg/dobę, o ile nie ma przeciwwskazań, która ma zapobiegać zakrzepom. Poza tym - w zależności od obecności czynników ryzyka - lekarz stosuje leczenie cytoredukcyjne. Powinno być ono zastosowane u osób w wieku powyżej 60 roku życia, u których liczba płytek jest większa niż 1500x109/l, pojawiają się epizody zakrzepowe lub samoistne krwawienia w wywiadzie. Do powyższej grupy zalicza się również pacjentów z sercowo-naczyniowymi czynnikami ryzyka.

Źródło:

Bibliografia: Mariańska B., Fabijańska-Mitek J., Windyga J., Badania laboratoryjne w hematologii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003

Instytut Hematologii i Transuzjologii, www.ihit.waw.pl

Monika Majewska