Nadkrwistość (czerwienica): przyczyny, objawy i leczenie

Nadkrwistość, czyli czerwienica, oznacza nadmiar czerwonych krwinek krwi. Nadkrwistość może się pojawić w każdym wieku, ale szczyt zachorowań obserwuje się między 40. a 80. rokiem życia. Jakie są przyczyny i objawy nadkrwistości, a przede wszystkim – jakie mogą być skutki?

Spis treści

1. Nadkrwistość (czerwienica): objawy
2. Nadkrwistość (czerwienica) prawdziwa
3. Nadkrwistość (czerwienica) wtórna
4. Nadkrwistość (czerwienica) rzekoma

Nadkrwistość (czerwienica) to kilka schorzeń, które mają różne przyczyny, ale ich wspólną cechą jest nadmierne wytwarzanie przez organizm czerwonych krwinek, a także innych elementów krwi. Nadkrwistość może się pojawić w każdym wieku, ale szczyt zachorowań obserwuje się między 40. a 80. rokiem życia. Kobiety chorują nieco częściej niż mężczyźni. Wyróżnia się trzy rodzaje nadkrwistości (czerwienicy) - prawdziwą, wtórną i rzekomą.

Nadkrwistość (czerwienica): objawy

Objawy nadkrwistości są zależne od stopnia jej zaawansowania. Jeżeli liczba czerwonych krwinek nieznacznie przekracza normy ustalone dla osoby zdrowej, nie ma żadnych niepokojących objawów. Gdy objętość krwi znacznie się zwiększy, chory ma bóle i zawroty głowy, szum w uszach, zaburzenia widzenia, nienaturalne zaczerwienienie skóry twarzy, rąk, stóp, uszu oraz świąd skóry, który nasila się po gorącej kąpieli. Innymi objawami nadkrwistości może być nadciśnienie tętnicze, zakrzepica żył, zawał serca lub udar mózgu.

Nadkrwistość (czerwienica) prawdziwa

Nadkrwistość (czerwienica) prawdziwa to choroba, której istotą jest niekontrolowany i postępujący wzrost liczby czerwonych krwinek, ale także krwinek białych. Przyczyny czerwienicy nie zostały poznane.

Wyróżnia się trzy rodzaje nadkrwistości (czerwienicy) - prawdziwą, wtórną i rzekomą

U wielu pacjentów początkowym objawem czerwienicy jest zakrzepica żylna lub tętnicza. Niekiedy choroba daje o sobie znać najpierw widocznym niedokrwieniem palców u rąk, krwawieniem z nosa lub z przewodu pokarmowego. Nadkrwistość prawdziwa nie jest chorobą agresywną, ale warto wiedzieć, że u niewielkiego procenta pacjentów może się ona przekształcić w białaczkę. O wiele groźniejsze są powikłania czerwienicy, czyli łatwość tworzenia się zatorów i zakrzepów w żyłach lub tętnicach, przez co chorzy są zagrożeni udarami mózgu i zawałami mięśnia sercowego. Aby uniknąć tak groźnych powikłań, u chorych stosuje się upusty krwi – mają one zmniejszyć gęstość krwi przez zmniejszenie liczby czerwonych krwinek.

Nadkrwistość (czerwienica) wtórna

Ta postać nadkrwistości rozwija się z wielu powodów, najczęściej jednak u osób przewlekle chorych. Za jej bezpośrednią przyczynę uznaje się zwiększone wydzielanie erytropoetyny przez aparat przykłębuszkowy nerek, co jest prowokowane najczęściej przez choroby przewlekłe. Sprzyjają temu choroby nerek (torbiele, wodonercze, zwężenie tętnicy nerkowej, zapalenie kłębuszków nerkowych), niekiedy stan po przeszczepie nerki, a także niektóre nowotwory. Choroba może mieć również związek z wszczepieniem sztucznych zastawek serca. Wśród czynników przyczyniających się do nadkrwistości wtórnej wymienia się zatrucie tlenkiem węgla, przebywanie w wysokich górach, choroby płuc i serca (głównie wrodzone tzw. sinicze wady serca), bezdech senny, a ponadto długotrwałe stosowanie steroidów anabolicznych oraz kortykosteroidów. Leczenie nadkrwistości wtórnej polega na leczeniu choroby podstawowej. Niemal wszystkim chorym podaje się leki przeciwpłytkowe, które chronią przed zakrzepami i zatorami. Lekiem tzw. pierwszego rzutu są preparaty zawierające kwas acetylosalicylowy. Opanowanie choroby podstawowej zwykle rozwiązuje problem nadmiernej liczby krwinek czerwonych.

Nadkrwistość (czerwienica) rzekoma

Do nadkrwistości rzekomej prowadzi znaczna utrata płynów, do której dochodzi w wyniku przegrzania organizmu, biegunek i wymiotów, a także przyjmowania leków moczopędnych. Innym powodem może być znaczna otyłość, choroby jelit lub przewlekły alkoholizm. Inaczej mówiąc, nadkrwistość rzekoma objawia się, gdy w organizmie brakuje wody. Krew zawiera mało osocza, przez co czerwone krwinki „pływają” w małej objętości płynu. Wtedy mówi się też o zagęszczeniu krwi.

miesięcznik "Zdrowie"

Anna Jarosz

Konsultacja: dr Renata Houwald-Koronacka