Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży - objawy, przyczyny, leczenie
Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży to coraz częstszy problem. Wysokie ciśnienie zdiagnozowane u dzieci i nastolatków utrzymuje się również w dorosłym życiu i może doprowadzić do groźnych powikłań. Jakie są przyczyny i objawy nadciśnienia tętniczego u dzieci i młodzieży? Na czym polega leczenie?
Spis treści
- Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży - przyczyny
- Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży - klasyfikacja
- Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży - objawy
- Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży - diagnostyka
- Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży - leczenie
- Nadciśnienie tętnicze - jakie są domowe sposoby na obniżenie ciśnienia? [WIDEO]
- Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży - powikłania
Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży to coraz częstszy problem. Wysokie ciśnienie zdiagnozowane u dzieci i nastolatków utrzymuje się również w okresie dorosłości. Wartości ciśnienia tętniczego, które pozwalają na rozpoznanie nadciśnienia tętniczego u dzieci i nastolatków są niższe niż u osób dorosłych. Wynika to z faktu, że u prawidłowo rozwijających się dzieci i młodzieży wartości ciśnienia skurczowego zwiększają się rocznie o określone wartości, dlatego wysokość ciśnienia zależy od wieku dziecka. Specjaliści opracowali krzywe rozkładu wysokości ciśnienia u dzieci i młodzieży w postaci siatek centylowych. Nadciśnienie tętnicze w tej grupie wiekowej rozpoznaje się, gdy wartości ciśnienia tętniczego przekraczają 95. centyl w pomiarach gabinetowych w trakcie 3 różnych wizyt.
Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży - przyczyny
Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży może mieć charakter pierwotny (samoistny, nie wiadomo, jaka jest jego przyczyna), jednak znacznie częściej niż w populacji ludzi dorosłych występuje wtórnie do innych chorób. Wśród wtórnych przyczyn nadciśnienia tętniczego u dzieci i młodzieży dominują choroby miąższu i naczyń nerek. Wśród innych przyczyn wymienia się także choroby tarczycy. Nadciśnienie samoistne częściej występuje u dzieci obciążonych nadciśnieniem w rodzinie oraz u dzieci z nadwagą lub otyłością.
Istotne znaczenie wydaje się mieć także wysokość ciśnienia tętniczego – im wyższa jest jego wartość, tym wyższe jest prawdopodobieństwo wtórnego charakteru nadciśnienia.
Nadciśnienie tętnicze u dzieci rozpoznaje się, gdy wartości ciśnienia tętniczego u dziecka przekraczają 95. centyl w pomiarach gabinetowych w trakcie 3 różnych wizyt.
Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży - klasyfikacja
Definicja i klasyfikacja nadciśnienia tętniczego u dzieci i nastolatków (zmodyfikowane na podstawie: Task Force on High Blood Pressure in Children and Adolescents1
| Prawidłowe ciśnienie tętnicze | SCT i RCT <90. centyla dla płci, wieku i wzrostu |
| Wysokie prawidłowe ciśnienie tętnicze |
|
| Stadium 1. nadciśnienia tętniczeg | 95. percentyl do 99. percentyla dla płci, wieku i wzrostu plus 5 mm Hg |
| Stadium 2. nadciśnienia tętniczego | > 99. percentyla dla płci, wieku i wzrostu plus 5 mm Hg |
SBP — skurczowe ciśnienie tętnicze; DBP — rozkurczowe ciśnienie tętnicze
Prawidłowe ciśnienie krwi i tętna szesnastolatkiLekarze powiedzieli, że w moim wieku nie powinno się mierzyć ciśnienia krwi, bo po co? Lecz ja mam zawroty głowy, bóle głowy i to bardzo częste, wypieki na twarzy i strasznie wysokie tętno (dochodzące do 130). Co mam robić?
dr Krystyna Knypl, internista - Optymalne ciśnienie dla dziewczyny w twoim wieku to 113/63, przy czym nie powinno przekraczać 130/78. Tętno 130 /minutę jest zbyt wysokie. Skłonność do wypieków może w sposób pośredni sugerować, że masz okresowo podwyższone powyżej normy ciśnienie krwi. W tej sytuacji powinny być przeprowadzone kontrolne pomiary w warunkach domowych oraz w gabinecie lekarskim. Należy poprosić rodziców lub opiekunów aby umówili wizytę u twojego lekarza rodzinnego. Nie ma sztywnych zasada odnośnie częstości pomiarów ciśnienia krwi – mierzy się zawsze gdy pacjent odczuwa dolegliwości ( mogą to być bóle głowy, zawroty głowy, bóle w okolicy serca, uczucie szybkiego lub nierównego bicia serca), gdy chcemy ustalić jakie są wartości ciśnienia lub gdy chcemy ocenić skuteczność stosowanych leków obniżających ciśnienie. Pomiar ciśnienia może być wykonywany u osób dorosłych, młodzieży oraz dzieci w każdym wieku. Nawet w pewnych sytuacjach bardzo małe dzieci ( noworodki, niemowlęta) też miewają mierzone ciśnienie krwi – stosuje się w takich przypadkach specjalne mankiety, o odpowiednio mniejszych rozmiarach. osoba 16 letnia jeżeli odczuwa takie dolegliwości jak opisałaś powinna mieć okresowo kontrolowane ciśnienie krwi.
Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży - objawy
Podwyższone ciśnienie tętnicze u dziecka często nie daje żadnych objawów. Jednak mogą się pojawić:
- bóle głowy
- zawroty głowy
- wymioty, nudności
- niechęć do jedzenia
- brak przyrostu masy ciała
- zaburzenia widzenia
- niepokój, pobudzenie
- zaburzenia świadomości
Jeśli przyczyną wysokiego ciśnienia u dziecka i młodzieży są choroby nerek (zwykle powodujące nadciśnienie w tej grupie wiekowej), mogą się pojawić objawy, takie jak:
- bladość błon śluzowych
- obrzęki twarzy i kończyn
- zaburzenia oddawania moczu
- wielomocz
- przebyte zapalenie układu moczowego
- moczenie nocne
Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży - diagnostyka
Rozpoznanie nadciśnienia tętniczego u dzieci i młodzieży jest możliwe dzięki wykonywaniu systematycznych pomiarów wartości ciśnienia tętniczego przy okazji rutynowych wizyt lekarskich, przy uwzględnieniu reguł dotyczących adekwatności pomiaru, a następnie dzięki odniesieniu uzyskanych wyników do norm biologicznych (wartości centylowych) oraz zastosowaniu właściwych definicji.
Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego u dzieci musi być prowadzone przez lekarza specjalistę hipertensjologa i/lub nefrologa dziecięcego.
W opinii ekspertów pomiar ciśnienia tętniczego powinien stanowić element rutynowego badania lekarskiego u dziecka od 3. roku życia. W okresie niemowlęcym i poniemowlęcym wskazane jest wykonywanie pomiarów ciśnienia tętniczego u dzieci z obciążonym wywiadem okołoporodowym, chorobami nerek, układu krążenia, nowotworami.1
Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży - leczenie
W odniesieniu do dzieci, podobnie jak i dorosłych, nie powinno się podejmować decyzji o rozpoczęciu leczenia jedynie na podstawie wartości ciśnienia tętniczego. Należy wziąć również pod uwagę ewentualne powikłania narządowe lub ich brak i inne czynniki ryzyka oraz schorzenia, takie jak otyłość, choroby nerek i cukrzyca.
U dzieci z pierwotnym nadciśnieniem tętniczym leczenie powinno w pierwszej kolejności obejmować eliminację czynników ryzyka podwyższenia wartości BP (tj. nadwagi, nadmiernego spożycia soli, małej aktywności fizycznej).
U dzieci ze stwierdzonym wtórnym nadciśnieniem tętniczym trzeba rozpocząć konkretne leczenie choroby podstawowej niezwłocznie po jej rozpoznaniu.
Stosowanie leków jest konieczne u dzieci chorych na nadciśnienie wtórne, u których leczenie przyczynowe nie jest możliwe lub okazało się nieskuteczne oraz u dzieci z nadciśnieniem pierwotnym w przypadku nieskuteczności postępowania niefarmakolgicznego lub powikłań narządowych. U dzieci powinno się rozpoczynać leczenie od jednego leku na nadciśnienie podawanego w małej dawce, aby uniknąć gwałtownego spadku ciśnienia tętniczego. Jeśli ciśnienie nie zostanie wystarczająco obniżone po kilku tygodniach, zwykle w czasie 4–8 tygodni, należy rozpocząć podawanie pełnej dawki leku. Jeśli dziecko nie reaguje właściwie na leczenie lub pojawią się istotne działania niepożądane, zaleca się zmianę leku przeciwnadciśnieniowego na lek innej klasy.
U dzieci ze schorzeniami nerek stosowanie jednego leku często nie wystarcza, dlatego konieczna jest wczesna terapia skojarzona.
Nadciśnienie tętnicze - jakie są domowe sposoby na obniżenie ciśnienia? [WIDEO]
Jakie jest prawidłowe ciśnienie u dziecka?Moja córka ma 4 lata. Na bilansie czterolatka okazało się, że ma za wysokie ciśnienie 110/90. Chciałabym się dowiedzieć jakie jest prawidłowe ciśnienie i co może oznaczać takie podwyższone?
dr Krystyna Knypl, internista - Pomiar ciśnienia u małego dziecka jest trudnym zagadnieniem, a zagadnienie norm nie da się skomentować przytoczeniem jednej wartości. Wynika to z faktu, że dzieci rozwijają się w różnym tempie i pojęcie normy w tym wieku jest dość szerokie. Dla zgodnej z zasadami szerszych norm rozwoju dziecka oceny parametrów stosuje się tzw. siatki centylowe. Za normy uważa się dane mieszczące się pomiędzy 3 a 97 centylem. Za pomocą siatki ocenia się między innymi wzrost, wagę, obwód głowy – być może widziała pani w gabinecie pediatry krzywe umieszczone na siatce, dzięki którym można odczytać na którym centylu jest dany parametr. Od pewnego czasu dysponujemy także siatką centylową dla wartości ciśnienia u małych dzieci. Opracowano je na podstawie pomiarów ciśnienia u małych dzieci. W literaturze fachowej uważa się, że jeżeli ciśnienie u dziecka przekracza 90 centyl to jest zwiększone ryzyko rozwoju nadciśnienia w wieku dorosłym. W przypadku dziewczynki w wieku lat 4 wartości ciśnienia odpowiadające 90 centylowi to 111/68. Taki więc w przypadku córeczki ciśnienie skurczowej jest nieco poniżej 90 centyla, natomiast ciśnienie rozkurczowe przekracza 90 centyl. Trzeba tu zaznaczyć, że pomiar ciśnienia rozkurczowego (wbrew pozorom, które mogą płynąć z obserwacji samego pomiaru) jest zagadnieniem dość skomplikowanym i w literaturze specjalistycznej jest wiele na ten temat rozważań. Gdy badamy ciśnienie to słyszymy tony w słuchawce mające różną głośność. Jest 5 faz tych tonów. Faza IV to ściszenie tonów, a faza V to całkowite znikniecie tych tonów. Niektórzy eksperci uważają IV fazę za odpowiadającą ciśnieniu rozkurczowemu, inni fazę V czyli całkowite zniknięcie tonów. Ponieważ tony pomiędzy fazą IV a V są bardzo ciche niekiedy trudno jest dokładnie ocenić czy ma miejsce faza V – np. gdy jest hałas podczas badania, gdy dziecko płacze. Dokładna ocena tonów jest możliwa gdy do pomiaru używa się aparatu rtęciowego. Gdy używa się do pomiaru aparatu elektronicznego to ma miejsce jeszcze inna sytuacja – otóż wartość ciśnienia rozkurczowego jest wtedy automatycznie wyliczana przez aparat na podstawie wzoru. Nie wszystkie wzory są dostatecznie dokładne i nie zawsze należycie odzwierciedlają to co w organizmie osoby badanej ma miejsce. Wiarygodny aparat do pomiaru ciśnienia powinien mieć walidację odpowiedniego komitetu naukowego. Tak wiec w przypadku córeczki powinno być dalej wykonywane pomiary ciśnienia krwi – ważne jest stosowanie odpowiedniego sprzętu pomiarowego oraz odpowiednia staranność podczas badania. Nie każde dziecko, które w dzieciństwie miało stwierdzone podwyższone ciśnienie podczas badania kontrolnego, musi w wieku dorosłym rozwinąć nadciśnienie. Rozwojowi nadciśnienia sprzyja współistnienie nadwagi oraz dieta bogata w jon sodowy. Powinna pani kształtować u córeczki nawyki zdrowego żywienia, całkowitego unikania słonych przekąsek typu – solona prażona kukurydza, chipsy, krakersy, słone paluszki. Jeżeli u dziecka stwierdza się podwyższone ciśnienie, a w rodzinie występuje nadciśnienie u rodziców lub dziadków, to również zwiększa ryzyko rozwoju nadciśnienia w wieku dorosłym. Ważnym okresem do czuwania nad ciśnieniem dziecka jest okres dojrzewania, bowiem w tym czasie często ujawnia się nadciśnienie tętnicze występujące rodzinnie.
Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży - powikłania
Nadciśnienie tętnicze u dzieci zmniejsza ich umiejętności poznawcze, przekonują naukowcy z Uniwersytetu Rochester w Nowym Yorku, którzy wyniki swoich badań opublikowali w piśmie "Journal of Pediatrics"2 W badaniu wzięło udział 150 dzieci w wieku 10-18 lat, spośród których 75 miało nadciśnienie tętnicze, a 75 miało normalne ciśnienie krwi. Oceniono zdolności poznawcze obu tych grup. Jednocześnie wykluczono obecność innych czynników, które mogły mieć wpływ na zafałszowanie wyników badania, m.in. trudności w uczeniu się, zaburzenia nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), zaburzenia snu. "Chcieliśmy upewnić się, że różnice w wynikach zdolności poznawczych będą związane z samym nadciśnieniem, a nie z innymi czynnikami" - wyjaśnia dr Lande.
Okazało się, że dzieci z wysokim ciśnieniem krwi wypadły gorzej w testach umiejętności wzrokowych, pamięci wizualnej i werbalnej oraz szybkości przetwarzania danych i raportów. Co więcej, naukowcy odkryli, że wysokie ciśnienie krwi było bardziej powszechne wśród dzieci, które miewały problemy ze snem, co popiera poprzednie badanie, które wykazały wpływ słabej jakości snu na umiejętności poznawcze.
Bibliografia:
1. Lurbe E., Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży, European Society of Hypertension Scientific Newsletter: Update on Hypertension Management 2010; 11: No. 13 revised version
2. Childhood Hypertension Associated with Cognitive Issues: http://www.jpeds.com/content/jpedslande
Porady eksperta
![Stan przedcukrzycowy dotyczy nawet 5 mln Polaków. Ciebie też? Sprawdź to [TEST]](https://cdn.galleries.smcloud.net/t/galleries/gf-TRZ7-kaJ1-ptSh_cukrzyca-pomiar-cukru-320x213.jpg)
![Zmiany na ustach - krostki, grudki, pęcherzyki. 8 najczęstszych przyczyn [ZDJĘCIA]](https://cdn.galleries.smcloud.net/t/galleries/gf-soBw-u4ou-qebe_zmiany-na-ustach-krostki-grudki-pecherzyki-8-najczestszych-przyczyn-zdjecia-320x213.jpg)
