Hipercholesterolemia - przyczyny, objawy, leczenie hipercholesterolemii

Hipercholesterolemia to nadmierny poziom cholesterolu we krwi. Do hipercholesterolemii doprowadzić może nieodpowiednia dieta, ale i różne schorzenia, takie jak np. zaburzenia czynności tarczycy czy nerek. Hipercholesterolemia może nie dawać żadnych objawów, a jednocześnie jest ona związana ze znacznym zagrożeniem dla zdrowia – sprzyja ona bowiem chorobom sercowo-naczyniowym, takim jak chociażby choroba niedokrwienna czy zawał serca.

Spis treści

1. Czym jest hiperholesterolemia?
2. Przyczyny i rodzaje hipercholesterolemii
3. Objawy hipercholesterolemii 
4. Diagnostyka hipercholesterolemii
5. Leczenie hipercholesterolemii
6. Jak zapobiec hipercholesterolemii? 

Czym jest hiperholesterolemia?

Hipercholesterolemia to stan podwyższonego stężenia cholesterolu we krwi. Nie jest niestety zjawiskiem rzadkim - spotykana może być ona u nawet 6 na 10 dorosłych pacjentów. Częstość występowania tego zaburzenia lipidowego wzrasta wraz z wiekiem - największy odsetek pacjentów z hipercholesterolemią obserwowany jest w grupie osób będących w podeszłym wieku.

Na całym świecie – w tym również i w Polsce - choroby układu sercowo-naczyniowego wciąż stanowią dominującą przyczynę zgonów pacjentów. Sprzyjać tym schorzeniom może wiele zjawisk, takich jak chociażby nałogi (np. palenie tytoniu), niska aktywność fizyczna czy zaburzenia lipidowe (dyslipidemie). Jedną z częściej spotykanych u pacjentów postaci dyslipidemii jest właśnie hipercholesterolemia, czyli stan podwyższonego stężenia cholesterolu we krwi.

Przyczyny i rodzaje hipercholesterolemii

Ze względu na przyczyny hipercholesterolemii wyróżnia się dwa rodzaje tego zaburzenia lipidowego.

Pierwszym z nich jest hipercholesterolemia pierwotna, w tej kategorii wyszczególnia się hipercholesterolemię wielogenową (której pojawianiu się sprzyja m.in. nieodpowiednia dieta) oraz hipercholesterolemię rodzinną.

Hipercholesterolemia wtórna to zaś sytuacja, kiedy zaburzenia lipidowe pojawiają się w przebiegu jakichś innych schorzeń. Przykładami jednostek, w których może dochodzić do podwyższenia poziomu cholesterolu we krwi, są:

• niewydolność nerek
• niedoczynność tarczycy
• anoreksja
• schorzenia wątroby związane z zastojem żółci
• zespół Cushinga

Wtórna hipercholesterolemia może również występować w związku z przyjmowaniem pewnych leków - przykładami preparatów, które mogą sprzyjać występowaniu takich zaburzeń lipidowych, są diuretyki tiazydowe, glikokortykosteroidy oraz progestageny.

Objawy hipercholesterolemii 

Najczęstsza postać hipercholesterolemii (hipercholesterolemia wielogenowa) zasadniczo – poza odchyleniami w badaniach laboratoryjnych – nie prowadzi do pojawiania się jakichkolwiek dolegliwości u pacjentów. W przypadku hipercholesterolemii wtórnych pacjenci doświadczać mogą z kolei objawów tych schorzeń, które doprowadziły do podwyższenia stężenia cholesterolu we krwi.

Odmienna sytuacja dotyczy natomiast hipercholesterolemii rodzinnej, w przypadku której u chorych mogą się już pojawiać pewne specyficzne problemy zdrowotne. Przykładowym objawem tej postaci hipercholesterolemii może być pojawianie się żółtaków np. w okolicy powiek czy ścięgien stawowych. 

Co podnosi poziom cholesterolu?  

Zobacz galerię 7 zdjęć

Polecamy

Autor: Time S.A

Pamiętaj, że odpowiednio dobrana dieta obniży stężenie „złego” cholesterolu i pomoże w walce z chorobami układu krążenia. Skorzystaj z JeszCoLubisz - innowacyjnego systemu dietetycznego Poradnika Zdrowie i ciesz się indywidualnie dobranym planem oraz stałą opieką dietetyka. Zadbaj o swoje zdrowie i zmniejsz ryzyko miażdżycy, zawału serca czy udaru.

Dowiedz się więcej

Diagnostyka hipercholesterolemii

Rozpoznanie hipercholesterolemii stawiane jest na podstawie przeprowadzenia badania krwi. Specyficznym badaniem, które określa poziomu lipidów we krwi, jest lipidogram, w którym oznaczane są stężenia m.in. cholesterolu całkowitego czy cholesterolu we frakcji LDL.

Ogólnie przyjmuje się, że o hipercholesterolemii można mówić wtedy, kiedy poziom cholesterolu frakcji LDL we krwi przekracza u pacjenta 115 mg/dl (>3 mmol/l).

Biorąc pod uwagę powyższe, pacjenci mogą być zaskoczeni w sytuacji, kiedy ich poziom cholesterolu LDL jest niższy, a i tak rozpoznawana jest u nich hipercholesterolemia. Taka sytuacja nie stanowi pomyłki medyków, a związana jest z tym, że podane wyżej wartości dotyczą rozpoznawania hipercholesterolemii u osób nieobciążonych dodatkowymi czynnikami ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego.

Przykładowo, u pacjentów z cukrzycą oczekiwane może być stężenie cholesterolu LDL we krwi mniejsze niż 100 mg/dl, z kolei u osób ze stwierdzoną chorobą niedokrwienną serca możliwe jest dążenie do obniżenia tej frakcji lipidowej do wartości mniejszej niż 70 mg/dl. To właśnie stąd biorą się różnice dotyczące kryteriów rozpoznawania hipercholesterolemii u odmiennych pacjentów.

W diagnostyce dyslipidemii bardzo duże znaczenie ma także oznaczenie ryzyka sercowo-naczyniowego pacjenta - dokonać tego można na drodze zaklasyfikowania pacjenta do odpowiedniej grupy ryzyka zgodnie ze skalą SCORE (Systematic COronary Risk Evaluation).

Leczenie hipercholesterolemii

Wspomniana wyżej konieczność oszacowania ryzyka schorzeń sercowo-naczyniowych jest istotna nie tylko ze względu na rozpoznawanie hipercholesterolemii, ale i w związku z ustalaniem, jakie leczenie - i czy w ogóle - pacjentowi jest potrzebne.

Przy niewielkim przekroczeniu normy poziomu cholesterolu we krwi, z jednoczesnym niskim ryzykiem sercowo-naczyniowym, pacjentom proponowana jest przede wszystkim zmiana stylu życia. Obejmuje ona zmiany dotyczące diety: w celu obniżenia poziomu cholesterolu konieczne jest ograniczenie spożywania tłuszczów nasyconych oraz tłuszczów trans, a także zastępowanie takich tłuszczy związkami tłuszczowymi nienasyconymi. Oprócz modyfikacji sposobu żywienia, duże znaczenie w redukowaniu podwyższonego cholesterolu ma również zwiększenie intensywności podejmowanej aktywności fizycznej.

Przy znacznie zwiększonym cholesterolu we krwi, a także przy znacznym ryzyku sercowo-naczyniowym, pacjentom z hipercholesterolemią zalecane może być leczenie farmakologiczne.

W leczeniu hipercholesterolemii wykorzystanie znajdują preparaty z kilku różnych grup, podstawowymi lekami w przypadku tego problemu są jednak statyny (takie jak np. atorwastatyna czy rosuwastatyna). Innymi środkami stosowanymi w celu obniżenia cholesterolu są:

• żywice jonowymienne (np. cholestyramina)
• ezetymib (lek zmniejszający wchłanianie cholesterolu z przewodu pokarmowego)
• inhibitory PCSK9 (takie jak np. ewolokumab – są to jedne z nowszych preparatów stosowanych w leczeniu hipercholesterolemii, podawane są one podskórnie i doprowadzają do obniżenia cholesterolu we frakcji LDL)

Pacjentom z hipercholesterolemią proponowane może być leczenie tylko jednym lekiem, jak i może im być zalecane leczenie skojarzone bazujące na stosowaniu różnych leków jednocześnie. Jeszcze jedną metodą leczenia hipercholesterolemii, która dotychczas nie została wymieniona, jest afereza LDL, czyli zabieg pozaustrojowego usunięcia związków cholesterolowych z krwi chorego. Zastosowanie tego zabiegu jest jednak ograniczone i wykonuje się go zasadniczo tylko u tych pacjentów, u których istnieje wyjątkowo wysoki poziom cholesterolu we krwi (tak bywa m.in. w niektórych postaciach rodzinnej hipercholesterolemii).

Jak zapobiec hipercholesterolemii? 

Hipercholesterolemii i związanym z nią ryzyku występowania schorzeń sercowo-naczyniowych, szczęśliwie, można zapobiegać.

Najistotniejsze w tym przypadku są odpowiednia aktywność fizyczna oraz dieta, polegająca na ograniczaniu zawartości w pożywieniu tłuszczów nasyconych oraz przetworzonych tłuszczów trans - te właśnie związki lipidowe w największym stopniu wpływają na ryzyko wystąpienia hipercholesterolemii.

Ważna jest również dbałość o odpowiednią masę ciała, a także unikanie używek, takich jak papierosy czy alkohol.