HEMOROIDY: gdy siedzenie sprawia ból

Hemoroidy, wbrew temu, co się powszechnie sądzi, wcale nie są chorobą. Mamy je wszyscy od urodzenia. Nie wiemy o nich, dopóki się nie powiększą. Wtedy pojawia się stan zapalny, który może bardzo uprzykrzyć życie. Wśród najczęstszych przyczyn hemoroidów wymienia się zaparcia, brak ruchu, otyłość, dźwiganie ciężarów, ciążę i poród.

Spis treści

1. Czym są hemoroidy

Każdy z nas ma w odbycie hemoroidy (zwane też guzkami krwawniczymi). Są złożone z maleńkich poduszeczek wypełnionych krwią. Ich funkcja jest specyficzna – wraz z mięśniami zwieracza uszczelniają kanał odbytu. Dzięki temu kał nie wypada z odbytnicy, nie wydostają się też z niej gazy. Gdy zbliża się wypróżnienie, mięśnie zwieracza rozluźniają się, krew z hemoroidów cofa się do tętnic i robi się miejsce dla stolca.

Choroba hemoroidalna

To stan zapalny guzków krwawniczych, które powiększają się, nadmiernie wypełniają krwią i w trakcie oddawania stolca nie opróżniają się całkowicie. W efekcie stają się podrażnione i tracą elastyczność. To dość powszechna dolegliwość, dotyka 60 proc. osób po 30-40 roku życia.Przyczyną problemów z hemoroidami najczęściej są zaparcia, a także nawyk przesiadywania w toalecie, brak ruchu oraz dziedziczna skłonność do otyłości. To wszystko powoduje ucisk i podrażnienie hemoroidów. Ponadto chorobie sprzyja uprawianie kolarstwa, jazdy konnej, zawodowe prowadzenie samochodu, dźwiganie ciężarów. Wśród innych przyczyn wymienia się ogólną słabość tkanki łącznej, stosowanie środków przeczyszczających oraz ciążę i poród.

Stan zapalny hemoroidów

Pierwszym sygnałem choroby jest krwawienie z odbytu podczas wypróżnienia - to zwiotczałe ścianki nabrzmiałych hemoroidów nie wytrzymują parcia. Krew można zobaczyć na bieliźnie lub papierze toaletowym. Pieczenie i świąd to kolejne objawy stanu zapalnego. W zaawansowanym stadium pojawia się ostry ból, a podczas oddawania stolca hemoroidy się wysuwają i wraz z postępem choroby nie wracają na miejsce. Jedyny sposób to wepchnięcie ich palcem. Inaczej nie da się ani siedzieć, ani chodzić.Te wszystkie objawy mogą sygnalizować nowotwór. Dlatego należy żądać od lekarza pierwszego kontaktu skierowania do proktologa. Ten po badaniu per rectum (przez odbyt) może wykryć raka odbytu czy jelita grubego już w początkowym stadium.

Gdy hemoroidy zaczną dokuczać

Przede wszystkim trzeba uregulować wypróżnienia. Konieczna jest zmiana trybu życia z siedzącego na aktywny (trzeba zacząć się gimnastykować). Musimy pić dużo płynów (2,5 l na dobę), jeść owoce, otręby pszenne i jarzyny (zawierają dużo błonnika), a unikać ostrych przypraw, słodyczy i alkoholu. Dietę omówmy z lekarzem, który pomoże nam dostosować ją do naszego trybu życia, wykonywanej pracy i ewentualnych innych dolegliwości. Nie możemy też przesiadywać w toalecie.Równie ważna jest likwidacja stanu zapalnego. Na podrażnienie błony śluzowej w okolicy odbytu stosuje się kremy, maści, czopki oraz nasiadówki (nie dłuższe niż 15 minut) w naparze z kory dębu, rumianku lub nadmanganianu potasu. Temperatura wody nie powinna przekraczać 40 st. C.

Operacyjne usuwanie hemoroidów

Dość często się zdarza, że zmiana trybu życia i leczenie miejscowe (np. czopkami obkurczającymi guzki) nie wystarczają. Wtedy trzeba podjąć decyzję o operacyjnym usunięciu zmienionych hemoroidów.

• Skleroterapia. Polega na wykonaniu wielu minizastrzyków pod skórę wokół chorego guzka. W naczyniach, z których zbudowane są jego ścianki, powstaje zakrzep. Niedotleniony i niedożywiony guzek odpada. Zabiegu nie można wykonać przy stanie zapalnym w okolicy odbytu lub w jelitach.
• Fotokoagulacja. Światło lamp halogenowych (wysyła promienie podczerwone) przenika do błony śluzowej, gdzie zamienia się w energię cieplną. Ta niszczy przerośnięte tkanki. Pod napęczniałym guzkiem tworzy się blizna, która odcina mu dostęp krwi, a więc i składników odżywczych. Wtedy nabrzmiała część hemoroidu obumiera i odpada. Po kilku dniach zostaje wydalona podczas wypróżnienia. Zabieg trwa kilka sekund, ale jednorazowo można zlikwidować najwyżej dwa guzki. Kolejne po 3-4 tygodniach. Rzadko występują powikłania, ale z czasem operowany fragment może się znów zdeformować i ulec zapaleniu.
• Krioterapia. Ma coraz więcej zwolenników wśród pacjentów i lekarzy. Uważana jest za bezpieczną. Polega na bezbolesnym zamrożeniu tkanki, co powoduje jej martwicę. Pod martwą tkanką, która zostaje usunięta z organizmu, tworzy się nowa, zdrowa powierzchnia hemoroidu. Niestety, po krioterapii odczuwa się dość silny ból. Do chwili wygojenia się ran odmrożeniowych, co trwa nawet sześć tygodni, wydziela się z odbytu śluz o bardzo nieprzyjemnym zapachu.
• Gumowe obrączki. U podstawy chorego guzka, za pomocą aparatu zwanego anoskopem zaciska się gumkę (tzw. podwiązkę). Guzek obumiera. Po 5-7 dniach odpada wraz z gumką i zostaje wydalony. Powstała blizna zapobiega osłabieniu błony śluzowej w przyszłości. Dla doświadczonego chirurga zabieg jest łatwy do wykonania, a jego skuteczność ocenia się na 80-90 procent.
• Operacja. Chirurgiczne wycięcie powiększonych guzków przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym. Zawsze wiąże się z dużym stresem i bólem pooperacyjnym. Może też dojść do uszkodzenia mięśni zwieracza, co wymaga potem kolejnego zabiegu ich zszycia.
• Terapia zespolona. Łączy metodę obrączkową z fotokoagulacją. Dzięki naświetlaniu guzek odpada szybciej. Zabieg trwa ok. 10 minut i tuż po nim możemy wrócić do domu. Ok. 90 proc. osób, które poddawały się tej terapii i zmieniły styl życia, po 10 latach nie miały nawrotu choroby.
• Metoda Longo. Przebój ostatnich lat. Przed zabiegiem znieczula się okolicę odbytu. Hemoroidy usuwa się staplerem (zszywaczem), który wycina pas błony śluzowej odbytnicy nad zmienionymi hemoroidami i automatycznie zszywa miejsce u ich podstawy. Wszystko trwa 8-10 minut. Podczas jednego zabiegu usuwa się wszystkie chore guzki. Po 2-3 godzinach wracamy do domu. Nie odczuwamy bólu i nie musimy się obawiać pierwszego wypróżnienia. Przy stosowaniu innych metod bywa ono dość bolesne.

Wstydzimy się problemów z hemoroidami i próbujemy je leczyć na własną rękę. Jeśli jednak krwawienie jest duże, a dolegliwości przykre, lepiej skonsultować się z lekarzem. Choćby po to, by dopasował leczenie do stopnia rozwoju choroby.

Preparaty dostępne w aptece

• Miejscowe znieczulające doraźnieAesculan (maść i czopki) i Neo-Aesculan (żel) - działają przeciwzapalnie, hamują krwawienieHemorol (czopki) – znieczulaRectosec (maść) - działa przeciwzapalnie, wysuszająco i ściągającoTytanoreina (krem i czopki) - łagodzi stan zapalny, izoluje chore miejsca od stolca
• Miejscowe o przedłużonym działaniuAnusol (maść i czopki) oraz Rectosol Cream (krem) - działają ściągająco i przeciwzapalnieProcto-Glivenol (maść i czopki) - likwiduje ból, łagodzi świąd i pieczenie, leczy stany zapalneEmorect (żel) - działa przeciwzapalnie, przeciwbólowo i przeciwobrzękowoAnalen (płyn i maść-krem) - do higieny okolic odbytuRuskolex (maść) – działa przeciwzapalnie, przeciwbólowo, przeciwobrzękowo, przeciwświądowo.
• Z hydrokortyzonemPosterisan, Posterisan H (maść i czopki) - wzmocniają odporność na zakażenia, uśmierzają ból, świąd i pieczenieProctosone (maść i czopki) – znieczulają, polecane przy krwawieniach i zakażeniach bakteryjnych.

Czym są hemoroidy

Hemoroidy to poszerzenie naczyń żylnych w odbytnicy, w końcowym odcinku odbytu. Te naczynia żylne ma każdy z nas. Jednak problem zaczyna się wtedy, kiedy pojawia się zwiększone ciśnienie w układzie właśnie tych naczyń żylnych, kiedy dochodzi do zastoju krwi w tej okolicy lub do nieprawidłowości w budowie naczyń. Co jest przyczyną powstawania hemoroidów? Czy można zapobiegać ich pojawianiu się? Na te pytania odpowiada nasz ekspert - chirurg Jacek Waligóra ze Szpitala Medicover w Warszawie.

miesięcznik "Zdrowie"

Anna Jarosz