Dieta miażdżycowa - co jeść, a czego unikać?

Choć miażdżycy jako choroby nie można wyleczyć raz na zawsze, stosowanie odpowiedniej profilaktyki pozwala na spowolnienie tempa zmian w obrębie tętnic i ogólną poprawę dobrostanu chorego. Jednym z podstawowych filarów działań profilaktycznych jest wprowadzenie zmian w odżywianiu. Jak powinna wyglądać dieta miażdżycowa i na co warto zwrócić uwagę?

Spis treści

1. Dlaczego wdrożenie diety miażdżycowej jest ważne?
2. Dieta miażdżycowa - co jeść?
3. Dieta miażdżycowa - czego nie jeść?
4. Czy miażdżycowa dieta może cofnąć zmiany chorobowe?

Dlaczego wdrożenie diety miażdżycowej jest ważne?

U podstaw miażdżycy leży występowanie czynników ryzyka, na które bardzo często mamy realny wpływ. Nieprawidłowo zbilansowana dieta prowadzi do zaburzeń lipidowych, nadwagi (lub otyłości), cukrzycy, nadciśnienia oraz insulinooporności. Wszystkie te przypadłości zwiększają prawdopodobieństwo pojawienia się zmian miażdżycowych u pacjenta, które ostatecznie mogą doprowadzić do zawału serca lub udaru oraz przyspieszają ich rozwój. Z tego względu miażdżycę określa się często mianem choroby cywilizacyjnej.

Choć wymienione jednostki chorobowe przebiegają w skrajnie różny sposób i dotyczą one zupełnie innych organów lub układów, łączy je jedno – nieprawidłowa dieta, która stopniowo może prowadzić do pojawienia się blaszek miażdżycowych oraz zwapnienia tętnic.

Jeśli już dojdzie do wykształcenia się zmian miażdżycowych osoba chora powinna jak najszybciej zadbać o wprowadzenie zmian w codziennym menu. Choć są one dosyć surowe, nie wymagają jednak dużych zdolności kulinarnych, a jedynie konsekwencji. Jak powinna wyglądać dieta miażdżycowa?

Dieta miażdżycowa - co jeść?

Obecnie w przypadku chorób układu sercowo-naczyniowego rekomenduje się wdrożenie śródziemnomorskiego modelu odżywiania. Korzystne skutki obserwuje się również przy wdrożeniu diety DASH (ang. Dietary Approach to Stop Hypertension).

Przede wszystkim rekomenduje się zwiększenie spożycia warzyw i owoców. O ile u osób zdrowych WHO zaleca przyjmowanie 400 g tych produktów dziennie, w przypadku pacjentów kardiologicznych ta ilość może być nawet większa. Ważne jest, aby całkowitą dzienną podaż podzielić na kilka mniejszych porcji (4-5), które mogą być łatwiej przyswojone przez organizm.

Proteiny pochodzenia zwierzęcego (mięso, wędliny) powinny być zastępowane białkiem z roślin. Doskonale sprawdzają się produkty takie, jak hummus, tofu, tempeh lub seitan. Do diety warto włączyć rośliny strączkowe, choć należy zdawać sobie sprawę, że ich profile aminokwasowe nie zawsze są kompletne, co wymusza umiejętne łączenie ze sobą poszczególnych produktów. Do zalecanych roślin strączkowych zalicza się m.in. fasolę, ciecierzycę, soczewicę, soję (również młodą, tzw. edamame).

Należy zwiększyć spożycie tłuszczów nienasyconych. Można je znaleźć w tłustych rybach (np. łosoś, pstrąg, karp, węgorz) oraz roślinnych olejach i oliwach (np. olej z czarnuszki lub lniany, oliwa z oliwek). Doskonałym źródłem tłuszczów nienasyconych są też orzechy.

Profilaktycznie zaleca się, aby dietę ukierunkowaną na wzmacnianie układu krwionośnego uzupełnić o błonnik (np. z otrębów, produktów pełnoziarnistych), czosnek oraz fitosterole.

Dania powinny być gotowane na parze lub grillowane. Odradza się smażenie z dodatkiem dużej ilości tłuszczu.

Dieta miażdżycowa - czego nie jeść?

Dieta miażdżycowa polega nie tylko na dodawaniu do niej kolejnych produktów, ale również na eliminacji lub ograniczaniu części pożywienia. Czego nie powinni spożywać pacjenci chorzy na miażdżycę?

Dietetycy zalecają zminimalizowanie spożycia mięsa czerwonego, np. wołowiny, wieprzowiny, mięsa kaczki, baraniny, jagnięciny, ale też koniny i dziczyzny. Jego miejsce powinno zająć mięso „chude”, czyli białe, np. drób.

Dieta miażdżycowa powinna ograniczać podaż cukrów prostych do minimum. Dotyczy to przede wszystkim słodyczy (również z uwagi na zawartość kwasów tłuszczowych trans), słodzonych napojów, słodkich wypieków, ale nawet tak pozornie mało istotnych dodatków jak cukier do słodzenia herbaty lub kawy. Miejsce białego pieczywa, jasnego makaronu lub białego ryżu powinny zająć produkty pełnoziarniste takie, czyli:

• pieczywo razowe;
• makaron razowy;
• ryż brązowy;
• płatki owsiane.

Spożycie soli należy ograniczyć do minimum (nie więcej niż 5 g dziennie). Z uwagi na fakt, że obecnie większość produktów i tak jest uzupełniana o sól w procesie produkcji rekomenduje się, aby nie dosalać np. sałatek, surówek, a nawet gotowanego ryżu lub makaronu.

Pełnotłusty nabiał (np. jogurty, mleko) warto zastąpić jego „odchudzoną” wersją.

Czy miażdżycowa dieta może cofnąć zmiany chorobowe?

Niestety, nawet bardzo restrykcyjne przestrzeganie zaleceń w zakresie diety miażdżycowej nie sprawi, że złogi, które już powstały w naczyniach krwionośnych zmniejszą się lub znikną. Regulacja odżywiania ma jednak kluczowe znaczenie dla ograniczenia tempa zmian. Stosowanie się do zaleceń w tym zakresie może odsunąć w czasie ewentualne powikłania, a także poprawić jakość życia osoby chorej.

Warto również pamiętać, że dieta miażdżycowa opiera się przede wszystkim na pełnowartościowych składnikach pokarmowych, które dostarczają organizmowi niezbędnych mikro- i makroelementów. Poza pozytywnym wpływem na samą chorobę miażdżycową taki jadłospis przyczyni się do ograniczenia powikłań oraz zmniejszenia ryzyka wystąpienia innych schorzeń przewlekłych.