Urosła ci stopa, a lekarz mówi, że to nic takiego? Zmień go szybko

Wysłałam przyjaciółkę do lekarza i wciąż jestem w szoku. Zlekceważył niepokojące objawy. Tymczasem to lekarze apelowali do dziennikarzy, by uświadamiać pacjentów o ich konsekwencjach. Nieleczona akromegalia, którą podejrzewam, może człowiekowi skrócić życie nawet o 30 proc. w stosunku do populacji ogólnej.

Chociaż akromegalia jest widoczna gołym okiem, zwykle jest rozpoznawana nawet 7-10 lat po wystąpieniu pierwszych objawów. Jak to możliwe? Powoli zaczynam to rozumieć.

Spotkałam się z moją dawno niewidzianą przyjaciółką. Regularnie gadamy przez telefon, ale osobiste spotkania to niestety rzadkość.

Najpierw ona miała problem z kolanem, potem ja z dzieckiem. Praca, pandemia, czas przeciekał przez palce. Wreszcie udało się spotkać, a jej wygląd od razu bardzo mnie zaniepokoił - zobaczyłam wyraźne objawy akromegalii.

Odpowiedzi na kilka pytań umocniły mnie w podejrzeniu. Poprosiłam, by udała się do lekarza. Jeszcze bardziej zaniepokoiło mnie to, co wydarzyło się w jego gabinecie.

Akromegalia - ważne reagowanie

Niechętnie bawię się w lekarza, jestem przeciwniczką samodzielnego stawiania diagnoz i wtrącania się w cudze sprawy bez wyraźnej prośby o pomoc (tego nauczyłam się z wiekiem).

Tym razem jednak sytuacja była wyjątkowa. Od razu zauważyłam u Marzenki* charakterystyczne objawy akromegalii, przede wszystkim zmienione rysy twarzy i powiększoną sylwetkę, a o radę zostałam poproszona.

O akromegalii wiem sporo za sprawą głośnej parę lat temu kampanii społecznej: "Akromegalia - Zwróć uwagę". Wówczas grupa lekarzy przeszkoliła nas, dziennikarzy zajmujących się zdrowiem, w temacie. Apelowano, żeby sprawę akromegalii i spóźnionych diagnoz nagłaśniać.

Były ulotki, plakaty, sporo się o tym mówiło w 2018 roku. Teraz mam wrażenie, że za mało, skoro te informacje nie dotarły nawet do niektórych lekarzy.

Akromegalia - co to za choroba

Akromegalia to choroba przewlekła, związana z nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu. Charakteryzuje się postępującą stopniowo zmianą wyglądu zewnętrznego oraz wieloma powikłaniami narządowymi.

Akromegalia występuje u osób dorosłych, u których został już zakończony proces wzrastania kości. Zazwyczaj jest rozpoznawana w 4-6 dekadzie życia, u obu płci, ale dwa razy częściej u kobiet.

Najczęstszą przyczyną akromegalii jest gruczolak (łagodny guz) przysadki.

Akromegalia stopniowo dewastuje wiele narządów. Prowadzi choćby do niewydolności układu krążenia, cukrzycy, polipów jelita grubego czy zwyrodnień w układzie kostno-stawowym.

Akromegalia - charakterystyczne objawy

Pierwsze, na co zwróciłam uwagę na spotkaniu z Marzeną, to zmiana rysów twarzy i to, że cała zrobiła się "większa". Domyśliłam się, że sporo przytyła, ale nie wygląda to wszystko jak klasyczny tłuszcz.

Pogrubione rysy twarzy, wyraźnie zarysowane łuki brwiowe, większy nos, są typowe dla akromegalii, ale głupio mi było tak wprost to powiedzieć. Zapytałam więc o rozmiar stopy, bo charakterystyczne w tej chorobie jest powiększanie się kończyn.

Okazało się, że Marzena nosi teraz buty o 2 rozmiary większe.

Przyznała też, że faktycznie przytyła w krótkim czasie, ale zrzuca to na karb mniejszej aktywności fizycznej. Kiedyś była najbardziej wysportowaną dziewczyną w moim otoczeniu. W związku z problemami z kolanami, konieczną operacją, prawie się nie rusza.

Problem w tym, że zwyrodnienia kości, "trzeszczące kolana" i inne problemy ze stawami, to też objaw akromegalii. I często pacjenci mają je "leczone", bez usunięcia głównej przyczyny.

Gdy dorzuciła do kompletu chrapanie, nadmierną potliwość, spadek libido, uznałam, że nie ma co owijać w bawełnę, bo to wszystko klasyczne objawy akromegalii.

Marzena poszła do lekarza.

Akromegalia? "Lekarka wzięła mnie za wariatkę"

Aż dziw, że wciąż mam przyjaciółkę, bo naraziłam ją na spore nieprzyjemności.

- Stopy pani rosną? Na starość wszystkim rosną.

- Przytyła pani? To trzeba mniej jeść. Ja też kiedyś przytyłam, ale zastosowałam dietę i schudłam.

- Czuje się pani osłabiona, zmęczona i bardzo się poci? Proponuję fitoestrogeny brać. Chce pani HTZ? Nie, to szkodliwe jest.

- Jaka akromegalia??? Jak pani nie wie, czy urósł pani język, to znaczy, że nie ma pani akromegalii.

Żadnego skierowania do endokrynologa. Pani doktor zaleciła jedynie zrobienie badań w ramach programu "Profilaktyka 40+", bo ich Marzenka nie robiła wcześniej. Poza tymi kolanami "nie łazi po lekarzach", nie było jakoś okazji.

Nadal nie wiem, co jest mojej przyjaciółce

Nie jestem lekarzem. Nie wiem, czy Marzena ma akromegalię. W mojej ocenie jednak pani doktor też tego nie może wiedzieć i nie będzie nadal tego wiedziała po zrobieniu profilaktycznych badań z zestawu, do którego pacjent ma prawo bez konsultacji lekarskiej.

Przy podejrzeniu akromegalii, lekarz w pierwszej kolejności zleca badania krwi:

• poziom IGF-1 - przy akromegalii jest podwyższony,
• test hamowania wydzielania hormonu wzrostu po podaniu glukozy - mechanizm hamowania przy akromegalii nie działa.

Po potwierdzeniu rozpoznania lekarz zleca badania obrazowe przysadki (rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową) w celu uwidocznienia guza i oceny jego wielkości. Zazwyczaj u chorych z akromegalią stwierdza się makrogruczolaki (guzy >1 cm średnicy).

Leczenie to przede wszystkim operacja, stosowane są też analogi somatostatyny. Nic o tym nie wiem, żeby pomocne były dobre rady typu: proszę brać ziółka. Zdumiewa mnie też fakt, że lekarka ostateczną diagnozę postawiła na podstawie subiektywnej oceny pacjentki rozmiaru języka ("urósł? Chyba nie").

Serio? Owszem, to jeden z objawów, ale nikt nigdy nie twierdził, że kluczowy, jedyny i rozstrzygający. Eksperci endokrynologii się mylą?

Teraz próbuję namówić Marzenę na konsultację prywatną u endokrynologa (bo niby jak inaczej się do niego dostać). Stawia opór, bo na razie się cieszy, że nie ma akromegalii...

A mnie się odechciewa trochę tej edukacji zdrowotnej, gdy potem pacjent i tak rozbija się o ścianę.

* Imię bohaterki zostało zmienione.

Eliza Dolecka