Tyroksyna: nadmiar i niedobór, rola w organizmie

Tyroksyna (tetrajodotyronina, T4) jest jednym z hormonów produkowanych przez komórki pęcherzykowe tarczycy. Nadmiar tyroksyny prowadzi do nadczynności tarczycy, niedobór tyroksyny - do niedoczynności tarczycy. jakie są przyczyny zaburzeń wydzielania tyroksyny i jakie badania się wykonuje? Jak wyrównać poziom tyroksyny?

Spis treści

1. Budowa tyroksyny i jej rola w organizmie człowieka
2. Niedobór i nadmiar tyroksyny
3. Jak zbadać poziom tyroksyny i jakie są wskazania do badania
4. Przyczyny nieprawidłowego funkcjonowania tarczycy
5. Niedobór tyroksyny: leczenie

Tyroksyna (tetrajodotyronina, T4) jest jednym z hormonów produkowanych przez komórki pęcherzykowe tarczycy i ma stosunkowo duży wpływ na procesy metaboliczne, z których najważniejsze to wchłanianie glukozy czy rozpad tłuszczów. Ponadto hormon ten jest zaangażowany w pracę gruczołów piersiowych – laktację, a pośrednio reguluje płodność. Produkcja tyroksyny jest oparta na mechanizmie sprzężenia zwrotnego, kontrolowana zatem przez podwzgórze oraz przysadkę mózgową. Spadek stężenia tyroksyny jest sygnałem dla tarczycy do zwiększenia produkcji.

Budowa tyroksyny i jej rola w organizmie człowieka

Substratem niezbędnym do wyprodukowania tyroksyny jest tyrozyna. Za cały proces odpowiadają komórki pęcherzykowe tarczycy, które nie tylko magazynują, ale także uwalniają cząsteczki tyroksyny. Należy pamiętać, że omawiana cząsteczka tyroksyny tak naprawdę nie ma dużego znaczenia i jest traktowana jako prohormon. Istotna jest dopiero cząsteczka tyroksyny pozbawiona jednego atomu jodu – trójjodotyronina. Zasadnicza rola tyroksyny w organizmie sprowadza się do aktywacji utleniania w tkankach, a także pobudzania rozpadu tłuszczów. Jest ponadto odpowiedzialna za absorbcję glukozy z przewodu pokarmowego oraz jej wykorzystanie przez komórki. Ma wpływ na pracę gruczołów płciowych, przez co pośrednio odpowiada za proces rozrodu.

Niedobór i nadmiar tyroksyny

Nie zawsze poziom tyroksyny w organizmie jest optymalny. Zdarza się, że występuje ona w nadmiarze lub znacznym niedoborze. Zostaje wówczas zaburzony metabolizm organizmu. Niedobór prowadzi do niedoczynności tarczycy i może powodować powstanie obrzęku śluzowatego, charakteryzującego się pogrubieniem rysów twarzy. Przyczynia się także do zmniejszenia aktywności psychomotorycznej: obniżony nastrój, pęd do wykonywania codziennych czynności, senność w ciągu dnia – to wszystko może być sygnałem, ze gruczoł tarczowy nie pracuje poprawnie. Osoba z niedoczynnością jest apatyczna, senna, ma trudności z zapamiętywaniem oraz koncentracją. Skóra jest nadmiernie sucha, a włosy ulegają przerzedzeniu. Inne objawy to niskie ciśnienie tętnicze krwi, czyli hipotonia, czyli hipotonia, spłycenie i zmniejszenie częstotliwości oddechów, a także nieznaczne spowolnienie akcji serca czyli bradykardia.

Z drugiej strony nadmiar tyroksyny także nie jest do końca bezpieczny. Powoduje nadczynność tarczycy, którą obserwujemy w chorobie Gravesa-Basedowa. Charakteryzuje się ona nadmierną pobudliwością, nerwowością, przyspieszonym biciem serca, czyli tachykardią, nadmierną męczliwością mięśni oraz wytrzeszczem gałek ocznych.

Jak zbadać poziom tyroksyny i jakie są wskazania do badania

Aby ocenić poziom tyroksyny w organizmie należy wykonać badanie krwi oceniające stężenie hormonów tarczycy. Wskazaniem do wykonania takiego badania są:

• zmniejszony apetyt
• nadmierna suchość skóry
• senność, apatia
• nagła utrata masy ciała

Badaniem powinno się ponadto objąć osoby z przerośniętym gruczołem tarczowym – wolem. Ponadto ocena hormonów tarczycy służy także kontroli leczenia przeciwtarczycowego w przypadku terapii niedoczynności tarczycy. Badaniem należy objąć także osoby z problemami związanymi z płodnością.

Przyczyny nieprawidłowego funkcjonowania tarczycy

Przyczyn niedoczynności gruczołu tarczowego jest wiele. W wielu przypadkach problem związany jest z chorobą autoimmunologiczną, która polega na niszczeniu komórek tarczycy przez wyprodukowane własne przeciwciała. Niedoczynność może wynikać z zaburzeń na poziomie wyższych pięter układu sprzężeń zwrotnych – podwzgórze, przysadka mózgowa. Uważa się, że duże znaczenie ma dieta. Ta, która obfituje w jod zmniejsza prawdopodobieństwo rozchwiania gospodarki hormonalnej tarczycy.

Niedobór tyroksyny: leczenie

Niedobór tyroksyny można stosunkowo łatwo zniwelować poprzez suplementację leku zwanego L-tyroksyną (lewoskrętna postać hormonu). Poza farmakoterapią należy na stałe wprowadzić do swojego menu produkty bogate w jod oraz żelazo. Odpowiednio dobrana terapia umożliwia normalne funkcjonowanie.