Sekretyna - hormon kontrolujący trawienie

Sekretyna jest hormonem peptydowym wytwarzanym przez komórki dwunastnicy oraz jelita cienkiego. Odgrywa istotną rolę w kontroli trawienia pokarmu. Jakie są jej funkcje w organizmie człowieka? W jaki sposób wykorzystuje się sekretynę w diagnostyce laboratoryjnej? Czym jest próba sekretynowa?

Spis treści

1. Jak i kiedy wydzielana jest sekretyna?
2. Jak działa sekretyna?
3. Czy sekretyna wpływa tylko na trawienie?
4. Jak sekretyna wpływa na apetyt?
5. Jak odkryto istnienie i funkcje sekretyny?
6. Jakie jest zastosowanie sekretyny w medycynie? Próba sekretynowa
7. Czy sekretyna może mieć zastosowanie w terapii autyzmu?

Sekretyna jest zaliczana do hormonów żołądkowo-jelitowych kontrolujących proces trawienia pokarmu. Oznacza to że jest formą wiadomości chemicznej przesyłanej z jednego narządu do drugiego. Dzięki takiej metodzie komunikacji wszystkie elementy przewodu pokarmowego ze sobą sprawnie współpracują. W efekcie jedzenie jest efektywnie trawione, a my nie odczuwamy nieprzyjemnych dolegliwości jelitowych.

Jak i kiedy wydzielana jest sekretyna?

Substancja ta jest wydzielana przez jelita i dwunastnicę w momencie gdy dociera do nich z żołądka kwaśna treść pokarmowa. Bodźcem chemicznym pobudzającym produkcję sekretyny są jony wodorowe.

Komórki dwunastnicy wydzielają nieaktywną formę tego hormonu - prosekretynę. Do przekształcenia tej substancji w sekretynę dochodzi w momencie zetknięcia się jej z kwaśnym pH treści pokarmowej pochodzącej z żołądka.

Jak działa sekretyna?

Rolą tego hormonu jest pobudzenie produkcji soku trzustkowego, żółci oraz soku jelitowego. Stężenie sekretyny podnosi się gdy pokarm opuszcza żołądek i wymaga trawienia w kolejnych odcinkach przewodu pokarmowego z wykorzystaniem odpowiednich enzymów trawiennych.

Substancja ta działa również hamująco na perystaltykę żołądka i jelit. Oznacza to że spowalnia przepływ treści pokarmowej przez przewód pokarmowy. Dzięki temu jedzenie może pozostać w jelicie cienkim i dwunastnicy do momentu całkowitego strawienia. Jednocześnie z żołądka nie napływa nowa treść pokarmowa o kwaśnym pH, która mogłaby zakłócić trawienie.

Sekretyna pomaga regulować pH dwunastnicy. Mechanizm tej aktywności hormonu polega na hamowaniu wydzielania kwasu żołądkowego przez komórki okładzinowe żołądka.

Kolejną istotną rolą sekretyny jest stymulowanie wątroby do wytwarzania żółci, która służy w przewodzie pokarmowym do emulgowania tłuszczy. Proces ten polega na rozbiciu dużych skupisk na małe drobinki. Po zemulgowaniu lipidy stają się wrażliwe na enzym je trawiący, którym jest lipaza trzustkowa. Ostatecznie sekretyna pobudzając produkcje żółci stymuluje trawienie tłuszczy.

Czy sekretyna wpływa tylko na trawienie?

Sekretyna długo była traktowana jako hormon, którego właściwości ograniczają się tylko do wpływu na przewód pokarmowy. W 2007 roku odkryto jednak jej inne znaczenie dla naszego organizmu. Okazało się że sekretyna odgrywa rolę w kontroli gospodarki wodnej, oddziaływając na podwzgórze, przysadkę mózgową i nerki.

Hormon ten moduluje transport wody i elektrolitów w komórkach przewodu trzustkowego, cholangiocytach wątroby oraz komórkach nabłonkowych najądrzy. Stwierdzono, że odgrywa rolę w niezależnej od wazopresyny regulacji wchłaniania zwrotnego wody przez nerki.

Jak sekretyna wpływa na apetyt?

Sekretyna i jej receptor znajdują się również w jądrach podwzgórza, w tym w jądrze okołokomorowym i jądrze łukowatym. Są to rejony mózgu kontrolujące zapotrzebowanie energetyczne organizmu. To one odpowiadają za uczucie głodu i sytości.

W badaniach na myszach udowodniono, że wstrzyknięcie tym zwierzętom sekretyny do krwi zmniejsza spożycie przez nie pokarmu. Świadczy to o tym że hormon ten wywołuje uczucie sytości. Regulacja ta wynika z faktu że sekretyna jest wydzielana w momencie gdy w przewodzie pokarmowym znajduje się jedzenie na etapie trawienia.

Jak odkryto istnienie i funkcje sekretyny?

Sekretyna była pierwszym odkrytym i opisanym hormonem w historii ludzkości. Jej właściwości badali William Bayliss oraz Ernest Starling w 1902 roku. Ich prace dotyczyły tego w jaki sposób układ nerwowy wpływa na proces trawienia.

Badacze wiedzieli, że trzustka wydziela soki trawienne w odpowiedzi na przejście pokarmu przez zwieracz odźwiernika do dwunastnicy. W trakcie testów odcięli wszystkie nerwy trzustki u zwierząt doświadczalnych. Miało to na celu określenie, czy praca tego narządu jest kontrolowana bezopśrednio przez impulsy nerwowe. Okazało się że praca trzustki była niezależna od połączeń nerwowych.

Kierując się tym odkryciem, naukowcy w dalszych pracach ustalili że błona śluzowa jelit wydziela substancję, która jest odpowiedzialna za stymulowanie pracy trzustki. Zidentyfikowany związek chemiczny nazwali sekretyną. Określano ją początkowo jako "posłańca chemicznego" w ludzkim organizmie. Pojęcie hormonu w medycynie pojawiło się dopiero w 1905 roku.

Jakie jest zastosowanie sekretyny w medycynie? Próba sekretynowa

Rekombinowana ludzka sektyna jest dostępna do celów diagnostycznych od 2004 roku.

Sekretyna jest podawana pacjentowi w trakcie diagnostycznych testów funkcji trzustki. Hormon podawany jest w formie zastrzyku. W kolejnym etapie badania specjalista obserwuje trzustkę przy pomocy rezonansu magnetycznego lub innej nieinwazyjnej metody obrazowania.

Badanie to nazywane jest próbą sekretynową. Celem tego testu jest określenie zdolności wydzielniczych trzustki. Próba ta ma wysoką wartość diagnostyczną, jednak jest droga i czasochłonna. W przypadku zaburzeń wątroby może dojść do zafałszowania wyników.

Czy sekretyna może mieć zastosowanie w terapii autyzmu?

W latach 90' poprzedniego wieku pojawiły się głośne teorie na temat użycia sekretyny jako leku w terapii autyzmu. Koncepcje te wynikały z hipotezy na temat połączenie jelit z mózgiem, mającego znaczenie w genezie tego zaburzenia. Przeprowadzono wiele badań klinicznych dotyczących zastosowania sekretyny w terapii autyzmu.

Wyniki jednoznacznie wskazywały na brak skuteczności leczenia autyzmu sekretyną.

O autorze

mgr farmacji Sara Janowska

Doktorantka interdyscyplinarnych studiów doktoranckich z zakresu nauk farmaceutycznych i biomedycznych realizowanych na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie oraz Instytucie Biotechnologii w Białymstoku.Absolwentka studiów farmaceutycznych na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie ze specjalizacją Lek Roślinny. Uzyskała tytuł magistra broniąc pracy z dziedziny botaniki farmaceutycznej na temat właściwości antyoksydacyjnych ekstraktów pozyskanych z dwudziestu gatunków mchów. Obecnie w pracy naukowej zajmuje się syntezą nowych substancji przeciwnowotworowych oraz badaniem ich właściwości na liniach komórek nowotworowych. Przez dwa lata pracowała jako magister farmacji w aptece otwartej.

Przeczytaj więcej artykułów tej autorki

mgr farmacji Sara Janowska